گنجور

بخش ۱۷ - در بیان آنکه سلوک و تصفیه بی ارشاد شیخ کامل راهنما ره به مطلوب نمی‌توان برد که من لا شیخ له فشیخه الشیطان و من لم یر مفلحا لا یفلح ابداً، قال: ان کنتم تحبون اللّه فاتبعونی

کی ازین معنی بیابی تو نشان
تا نگردی خاک راه کاملان
اندرین ره گر نداری پیشوا
کی ز وصل دوست گردی بانوا
شرط این ره چیست پیر راهدان
الرفیق آنگه طریق آخر بخوان
در طریقت گر نداری راهبر
کی خبر یابی ز حق ای بیخبر
صد هزاران سال اگر طاعت کنی
ور تو عمری در ریاضت بر تنی
ور بروز آری تو شبهای دراز
در خشوع و ذکر و در فکر و نماز
دایماً با روزه باشی سال و ماه
در ریاضت خویشتن کاهی چو کاه
وردهای اولیا آری بجا
دایماً به گریه باشی و عنا
ور بخوانی اصطلاحات و فصوص
جمع گردانی فتوحات و نصوص
چون نباشد پیر رهدان رهبرت
کی شود مکشوف ای ن سر ها برت
کی شوی واقف تو از اسرار دین
کی شود حاصل ترا ذوق یقین
در طریقت عارف حق کی شوی
گر نکردی کاملان را پیروی
هیچ کس را نیست ره سوی وصال
تا نباشد رهبرش صاحب کمال
جز مگر مجذوب مطلق کو به حق
واصل است و نیست کس را هیچ دق
او به محض جذبه راهی یافتست
نور حق بی سعی بر وی تافتست
رهبری ن ای د ز مجذوبان یقین
اتفاق کاملان اینست این
رو ز مجذوبان مجو ای پرهنر
اندرین ره هیچ چیزی جز نظر
گرچه آن مجذوب از حق آگهست
تابع مجذوب بی شک گمرهست
او چو مست و بیخود و لا یعقل است
کردن تکلیف بر وی باطلست
وانکه دارد عقل و تابع شد بدو
هست احکام شریعت را عدو

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

کی ازین معنی بیابی تو نشان
تا نگردی خاک راه کاملان
هوش مصنوعی: تا زمانی که نشانه‌ای از این معنا پیدا نکنی، به سوی راهنمایان و برندگانی نمی‌رسی و هیچ‌گاه در مسیر آنها قدم نخواهی گذاشت.
اندرین ره گر نداری پیشوا
کی ز وصل دوست گردی بانوا
هوش مصنوعی: اگر در این مسیر پیشوایی نداشته باشی، چگونه می‌توانی به وصال دوست دست یابی؟
شرط این ره چیست پیر راهدان
الرفیق آنگه طریق آخر بخوان
هوش مصنوعی: برای کامیابی در این مسیر، لازم است با همراهی درست و همگام پیش بروی؛ سپس می‌توانی به مقصد نهایی دست یابی.
در طریقت گر نداری راهبر
کی خبر یابی ز حق ای بیخبر
هوش مصنوعی: اگر در مسیر سیر و سلوک یک راهنما نداشته باشی، چگونه می‌توانی از حقایق و معارف الهی آگاه شوی، ای کسی که بی‌خبر هستی؟
صد هزاران سال اگر طاعت کنی
ور تو عمری در ریاضت بر تنی
هوش مصنوعی: اگر هزاران سال عبادت و اطاعت کنی و یا عمری را در زحمت و مجاهدت بگذرانی، هیچ‌یک از آن‌ها نمی‌تواند به حقیقت عشق و محبوبیت واقعی نزدیک شود.
ور بروز آری تو شبهای دراز
در خشوع و ذکر و در فکر و نماز
هوش مصنوعی: اگر در شب‌های طولانی به عبادت، ذکر و تفکر و نماز بپردازی، به آرامش و رشد روحی دست خواهی یافت.
دایماً با روزه باشی سال و ماه
در ریاضت خویشتن کاهی چو کاه
هوش مصنوعی: همیشه روزه‌دار باشی و سال و ماه را در سختی و تمرین نفس خود بگذران. مانند کاه، از خود کم کن و به زهد و ریاضت بپرداز.
وردهای اولیا آری بجا
دایماً به گریه باشی و عنا
هوش مصنوعی: برای اولیا و بندگان خاص خدا، ذکر و عبادت به گونه‌ای است که همیشه باید با دل پر از عشق و در حالت خشوع و ناله و گریه برای محبت و رحمت او باشند.
ور بخوانی اصطلاحات و فصوص
جمع گردانی فتوحات و نصوص
هوش مصنوعی: اگر تو حتی اصطلاحات و متون عمیق را بخوانی و جمع‌آوری کنی، باز هم به ارزش واقعی آن نخواهی رسید.
چون نباشد پیر رهدان رهبرت
کی شود مکشوف ای ن سر ها برت
هوش مصنوعی: اگر پیر دانایی که راه را نشان دهد نباشد، چگونه می‌توانی به حقیقت دست یابی؟ ای سرها، به تو چه می‌شود؟
کی شوی واقف تو از اسرار دین
کی شود حاصل ترا ذوق یقین
هوش مصنوعی: کی می‌خواهی به رازی از دین پی ببری؟ کی به شناختی deep از حقیقت و یقین خواهی رسید؟
در طریقت عارف حق کی شوی
گر نکردی کاملان را پیروی
هوش مصنوعی: اگر در مسیر عرفان و شناخت حقیقت قدم می‌گذاری، باید کاملان و راهنمایان را دنبال کنی؛ وگرنه به هدف نخواهی رسید.
هیچ کس را نیست ره سوی وصال
تا نباشد رهبرش صاحب کمال
هوش مصنوعی: هیچ کسی نمی‌تواند به داشتن وصل و نزدیکی برسد، مگر اینکه راهنمای او فردی کامل و با کمال باشد.
جز مگر مجذوب مطلق کو به حق
واصل است و نیست کس را هیچ دق
هوش مصنوعی: تنها شخصی که به کمال مطلق و ارتباط واقعی با حقیقت رسیده است، جذبه‌ای دارد که هیچ کس نمی‌تواند او را درک کند یا به او دست یابد.
او به محض جذبه راهی یافتست
نور حق بی سعی بر وی تافتست
هوش مصنوعی: او به محض اینکه جذب نور خداوند شد، راهی را پیدا کرد و نور حقیقت به طور طبیعی و بی‌زحمت بر او تابید.
رهبری ن ای د ز مجذوبان یقین
اتفاق کاملان اینست این
هوش مصنوعی: رهبری و هدایت در دست کسانی است که به یقین رسیده‌اند و در اتحاد کامل به سر می‌برند.
رو ز مجذوبان مجو ای پرهنر
اندرین ره هیچ چیزی جز نظر
هوش مصنوعی: در این مسیر به دنبال جذبه‌ى دیگران نباش، ای فرزانه. در این راه هیچ چیز جز دید و نگاه وجود ندارد.
گرچه آن مجذوب از حق آگهست
تابع مجذوب بی شک گمرهست
هوش مصنوعی: اگرچه آن شخص خیره و مجذوب حقیقت است و از آن باخبر است، اما آن کسی که از او پیروی می‌کند، بدون شک راه را گم کرده است.
او چو مست و بیخود و لا یعقل است
کردن تکلیف بر وی باطلست
هوش مصنوعی: شخصی که مانند یک فرد مست و بی‌هوش است و هیچ درکی ندارد، هیچ وظیفه‌ای بر او صحیح نیست.
وانکه دارد عقل و تابع شد بدو
هست احکام شریعت را عدو
هوش مصنوعی: کسی که عقل دارد و زیر سلطه او می‌رود، احکام شریعت را مانند دشمن می‌داند.