شمارهٔ ۷۰
خط و زلفت چیست با آن روی همچون آفتاب
صبح روشن شام تیره غنبر ترسیم ناب
خصم عقل و دین و صبر هوشم این چارند مست
غمزه کافر چشم جادو خال هند و لب سراب
چار چیز از چار چیزم کرده مستغنی بدهر
لب زکوثر قد زطوبی رخ زگل بوی از گلاب
در شبان تار این چار است مستان تو را
ناله مطرب اشک باده دیده ساغر دل کباب
زهد و تقوی سبحه دفتر وقف بر این چار شد
این بخاک و آن بباد و این بآتش آن بآب
چار چیز آشفته در بحر وجودم شد عیان
عشق نوح و شوق کشتی صبر لنگر اشک آب
دست ما و دامن مهر علی آن بحر جود
کامده کشتی نه افلاک در بحرش حباب
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
خط و زلفت چیست با آن روی همچون آفتاب
صبح روشن شام تیره غنبر ترسیم ناب
هوش مصنوعی: مو و خط تو چه ارتباطی با آن چهرهای دارد که مانند آفتاب صبح درخشان و روشنیبخش است و شب تار را به طرز شگفتانگیزی روشن میکند؟
خصم عقل و دین و صبر هوشم این چارند مست
غمزه کافر چشم جادو خال هند و لب سراب
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به توصیف مخالفت ها و چالشهایی میپردازد که در برابر عقل، دین و صبر قرار دارد. این چالشها به زهر آلودگیهای دنیوی و جذابیتهای فریبندهای اشاره دارد که میتوانند انسان را از راستی و حقیقت دور کنند. در ادامه، شاعر به زیباییهای خارجی و فریبندهای اشاره میکند که همچون جادو و زخمهای عشق میتوانند دل را به درد آورند و انسان را در جستجوی سرابها و فریبها بگذارند.
چار چیز از چار چیزم کرده مستغنی بدهر
لب زکوثر قد زطوبی رخ زگل بوی از گلاب
هوش مصنوعی: چهار ویژگی از چهار ویژگی من در زندگی به گونهای است که مرا از دیگران بینیاز کرده است: لبانی همچون زلال کوثر، قامت بلند چون درخت طوبی، چهرهای زیبا مانند گل و بویی دلانگیز مانند گلاب.
در شبان تار این چار است مستان تو را
ناله مطرب اشک باده دیده ساغر دل کباب
هوش مصنوعی: در شب تار، این چهار وضعیت تو ریشه در حالتی مستی دارد؛ صدای نالههای نوازنده، اشکها مانند شراب در چشمان تو و دل هم همچون ساغری است که در آتش عشق میسوزد.
زهد و تقوی سبحه دفتر وقف بر این چار شد
این بخاک و آن بباد و این بآتش آن بآب
هوش مصنوعی: زهد و تقوا مانند یک رشته تسبیح است که در دفتر زندگی نوشته شده است. این دنیا مادی به خاک و باد و آتش و آب تعلق دارد و همه چیز در این هستی زودگذر و نا پایدار است.
چار چیز آشفته در بحر وجودم شد عیان
عشق نوح و شوق کشتی صبر لنگر اشک آب
هوش مصنوعی: چهار چیز در دریا وجود من به وضوح نمایان شد: عشق مانند نوح، شوق مانند کشتی، صبر مانند لنگر و اشک مانند آب.
دست ما و دامن مهر علی آن بحر جود
کامده کشتی نه افلاک در بحرش حباب
هوش مصنوعی: دست ما به دامن محبت علی (ع) است، که او خیری بیپایان دارد؛ در این دریا، کشتیهای آسمان فقط حبابهایی بیشتر نیستند.

آشفتهٔ شیرازی