گنجور

شمارهٔ ۶۴۲

بر بی نیاز قابل نبود نماز عاشق
مگر اینکه قبله باشد بت دلنواز عاشق
نه بمسجد است و محراب نماز عشقبازان
بخم دوابروی دوست بود نماز عاشق
همه روی در حجیزند پی عبادت اما
سر کوی یار باشد بجهان حجاز عاشق
زجهان به بینیازی بزنند دم حریفان
که برای ناز معشوق بود نیاز عاشق
نکنی زغیر شکوه رخ زرد و اشگ گلگون
فکند زپرده بیرون همه روزه راز عاشق
بده آن شراب ساقی که هوس زداید از دل
بحقیقتی رسانی تو گر مجاز عاشق
تو که دست کردگاری گرهی زکار بگشا
نبود بجز تو در دهر چو کارساز عاشق

اطلاعات

وزن: فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بر بی نیاز قابل نبود نماز عاشق
مگر اینکه قبله باشد بت دلنواز عاشق
هوش مصنوعی: عاشق نمی‌تواند بدون توجه به معشوق خود عبادت کند، چرا که معشوق او همان قبله‌ای است که قلبش به سوی آن سوق می‌یابد.
نه بمسجد است و محراب نماز عشقبازان
بخم دوابروی دوست بود نماز عاشق
هوش مصنوعی: این بیت می‌گوید که مکان عبادت و نزدیک شدن به خدا تنها مختص مساجد و مکان‌های مذهبی نیست. بلکه در عشق و وصل به معشوق نیز می‌توان به حالتی روحانی و معنوی دست یافت. در واقع، عبودیت و بندگی در عشق به معشوق هم به نوعی همانند نماز است و خضوع و خشوع در عشق نیز فضیلت محسوب می‌شود. در اینجا، دو ابروی معشوق به عنوان محور توجه و محلی خاص برای نیایش و نزدیک شدن به حقیقت عشق معرفی شده است.
همه روی در حجیزند پی عبادت اما
سر کوی یار باشد بجهان حجاز عاشق
هوش مصنوعی: همه افراد در حال انجام عبادت و مناسک مذهبی هستند، اما دل و توجه عاشق فقط به سمت کوی محبوبش معطوف است، حتی اگر آنجا در سرزمین حجاز باشد.
زجهان به بینیازی بزنند دم حریفان
که برای ناز معشوق بود نیاز عاشق
هوش مصنوعی: در دنیای بی‌نیازی، به رنج و سختی دیگران توجه نکن، زیرا عشق و محبت معشوق برای عاشق نیازمند تحمل و فداکاری است.
نکنی زغیر شکوه رخ زرد و اشگ گلگون
فکند زپرده بیرون همه روزه راز عاشق
هوش مصنوعی: اگر از کسی به جز معشوق خود شکایت نکنی و چهره‌ات زرد و اشک‌هایت مانند گل سرخ باشد، در هر روز عشق را به همه نشان می‌دهی و راز دلت را فاش می‌کنی.
بده آن شراب ساقی که هوس زداید از دل
بحقیقتی رسانی تو گر مجاز عاشق
هوش مصنوعی: به من آن شراب را بده که خواسته‌ها و آرزوهایم را از دل بزداید. تو اگرچه در دنیای مجازی و خیالی عشق زندگی می‌کنی، اما می‌توانی به حقیقتی عمیق دست پیدا کنی.
تو که دست کردگاری گرهی زکار بگشا
نبود بجز تو در دهر چو کارساز عاشق
هوش مصنوعی: تو که کارِ گره‌گشایی را در دست داری و می‌توانی مشکلات را حل کنی، هیچ کسی در این دنیا جز تو نیست که بتواند به عشق کمک کند.