گنجور

شمارهٔ ۵۹۳

دل چو افغان برکشد پروا نمیدارد زکس
مرغ عاشق را نه بیم از بند باشد نه قفس
عشق چون در دل نشست اندیشه غفلت خطاست
رند کز می مست شد پروا ندارد از عسس
دیده را نبود نظر جز جانب منظور دل
منظر دل لاجرم خلوتگه یار است و بس
از همچو مشتری گر عار دارد شکری
یا شکر پنهان کند یا پر ببندد از مگس
باغبان ما را مران از گلشن کوی نگار
کاب و رنگ او نکاهد از هجوم خار و خس
محمل لیلی مگر در ره بود ای ساربان
کامده دل در بر مجنون بافغان چون جرس
تا توئی در محفل آشفته غزلخوانست و مست
با حضور گل نبندد بلبل شیدا نفس
کاشف اسرار یزدان مشعله افروز طور
آنکه ساجد کرد موسی را زانوار قبس
گل علی مرتضی و جای او گلزار دل
بلبل طبعم به مدح او نواخوانست و بس

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دل چو افغان برکشد پروا نمیدارد زکس
مرغ عاشق را نه بیم از بند باشد نه قفس
هوش مصنوعی: دل وقتی فریاد می‌زند، به هیچ چیز توجه ندارد. مرغ عاشق نه از بند و زنجیر می‌ترسد و نه از قفس.
عشق چون در دل نشست اندیشه غفلت خطاست
رند کز می مست شد پروا ندارد از عسس
هوش مصنوعی: زمانی که عشق در دل انسان جا می‌گیرد، فکر کردن به غفلت اشتباه است. کسی که از می نوشیده و سرمست شده، دیگر از نگهبانان هراسی ندارد.
دیده را نبود نظر جز جانب منظور دل
منظر دل لاجرم خلوتگه یار است و بس
هوش مصنوعی: چشم‌ها فقط به سمت محبوب می‌نگرند و جز او چیزی نمی‌بینند. از این رو، مکان ملاقات یار تنها همین جاست.
از همچو مشتری گر عار دارد شکری
یا شکر پنهان کند یا پر ببندد از مگس
هوش مصنوعی: اگر کسی مانند مشتری از عیب شرمسار باشد، یا شکر را پنهان کند، یا دنیای خود را از مگس دور نگه دارد.
باغبان ما را مران از گلشن کوی نگار
کاب و رنگ او نکاهد از هجوم خار و خس
هوش مصنوعی: باغبان ما را از باغ و گلزار محبوب دور نکن، زیرا زیبایی و رنگ او به خاطر حمله خارداران و علف‌های هرز کاسته نمی‌شود.
محمل لیلی مگر در ره بود ای ساربان
کامده دل در بر مجنون بافغان چون جرس
هوش مصنوعی: آیا کاروانی که می‌آید، لیلی را به همراه دارد؟ ای ساربان! دل مجنون از شدت عشق به لیلی مانند صدای زنگ در فریاد است.
تا توئی در محفل آشفته غزلخوانست و مست
با حضور گل نبندد بلبل شیدا نفس
هوش مصنوعی: وقتی تو در جمع حاضر هستی، بلبل شیدا در حال خواندن غزل است و حالتی مست دارد. حضور تو باعث می‌شود که هیچگاه گل را ترک نکند و نفسش را نگه دارد.
کاشف اسرار یزدان مشعله افروز طور
آنکه ساجد کرد موسی را زانوار قبس
هوش مصنوعی: ای کاش کسی که اسرار خدا را آشکار می‌کند، همچون شعله‌ای که بر کوه طور نور می‌افشاند، توانایی داشته باشد که موسی را به سجده درآورد، همان‌طور که از آتش روشن به او وحی شد.
گل علی مرتضی و جای او گلزار دل
بلبل طبعم به مدح او نواخوانست و بس
هوش مصنوعی: علی مرتضی همانند گلی زیباست و جایگاه او مانند گلزاری در دل من است. بلبل وجودم تنها به خاطر ستایش او می‌خواند و هیچ چیز دیگری برای گفتن ندارد.