گنجور

شمارهٔ ۵۶۴

بی گل رویت یکیست بوی گل و نیش خار
فرش حریر است خار در ره جویای یار
مجمر روی تو را خال مجاور شده
کی بود اسپند را بر سر آتش قرار
فرق من و شیخ شهر چیست بگویم تمام
او بعمل نازد و ما بتو امیدوار
اشترت ار در قطار هست بر او بار نه
من که گسستم قطار چند کشی زیر بار
لاجرمم زینهار بر در حیدر کشد
ترک ستمکار من بسکه خورد زینهار
تیر گر از شست تست طعم رطب بخشدم
زهر گر از دست تست چیست می خوشگوار
بنده آنم که خفت جای نبی بر سریر
غیر بگو خوش برو تو زپی یار غار
تا بخدا بنده شد شیر خدا دست حق
او بهمه کاینات گشت خداوندگار
دفتر آشفته را غیر مدیح تو نیست
شایدش از این مدیح بر دو جهان افتخار

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بی گل رویت یکیست بوی گل و نیش خار
فرش حریر است خار در ره جویای یار
هوش مصنوعی: زندگی بدون وجود تو مانند بوی گل بی‌گلی است و در حالی که فرش نرم و لطیفی زیر پا است، خاری در مسیر جستجوی معشوق وجود دارد.
مجمر روی تو را خال مجاور شده
کی بود اسپند را بر سر آتش قرار
هوش مصنوعی: بله! این بیت به زیبایی و نقش خال بر چهره معشوق اشاره دارد. خال به عنوان علامت و نشانه‌ای خاص در صورت معشوق، همچون جرقه‌ای روشن در دل‌های عاشقان می‌درخشد. مانند اینکه اسپند را روی آتش قرار دهند تا عطر و بویی خوش منتشر کند، این خال نیز بر روی چهره محبوب می‌تواند احساساتی از عشق و زیبایی را برانگیزد.
فرق من و شیخ شهر چیست بگویم تمام
او بعمل نازد و ما بتو امیدوار
هوش مصنوعی: می‌توان گفت که تفاوت من و عارف شهر در این است که او به کارهای خود می‌بالد و به خود مغرور است، در حالی که ما همه امید و آرزویمان به توست.
اشترت ار در قطار هست بر او بار نه
من که گسستم قطار چند کشی زیر بار
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی بار سنگینی را به دوش بگذاری، باید یاد بگیری که چگونه در کنار دیگران حرکت کنی. من که از این جمع فاصله گرفتم، نمی‌توانم با چند بار اضافی خود را سنگین کنم.
لاجرمم زینهار بر در حیدر کشد
ترک ستمکار من بسکه خورد زینهار
هوش مصنوعی: به طور قاطع، فریاد می‌زنم که با تمام قدرت از درب حیدر (علی) دوری کنید، زیرا ظلم و ستمی که بر من رفته، به اندازه‌ای است که دیگر طاقت آن را ندارم.
تیر گر از شست تست طعم رطب بخشدم
زهر گر از دست تست چیست می خوشگوار
هوش مصنوعی: اگر تیر عشق از تو باشد، می‌توانم زهر را به خوشی تبدیل کنم.
بنده آنم که خفت جای نبی بر سریر
غیر بگو خوش برو تو زپی یار غار
هوش مصنوعی: من آن کسی هستم که خوابیدن در جای پیامبر را بر تختی غیر از آن نمی‌پذیرم. هرچند تو به جای من برو و دور از آشنا باش.
تا بخدا بنده شد شیر خدا دست حق
او بهمه کاینات گشت خداوندگار
هوش مصنوعی: زمانی که بنده واقعی خدا شد، همانند شیر قوی و نیرومند، دست یاری خدا شامل حال او شد و در نتیجه، اووندگار تمام جهان‌ها گردید.
دفتر آشفته را غیر مدیح تو نیست
شایدش از این مدیح بر دو جهان افتخار
هوش مصنوعی: در اینجا بیان می‌شود که در میان بی‌نظمی و آشفتگی‌های زندگی، فقط ستایش تو وجود دارد که می‌تواند به دو جهان افتخار بخشد. به عبارتی دیگر، تنها با یاد تو و ستایش توست که می‌توان بر همه مشکلات غلبه کرد و به زندگی ارزش افزود.