آشفتهٔ شیرازیشمارهٔ ۴۲
به صید خلق بتان تا گشاده بازو را
شکار شیر بیاموختند آهو را
کند ز تیر نظر صید رستم دستان
کمان سخت ببینید و زور بازو را
محیط ماه و خوری ای خطوط ریحانی
ببین چه خاصیت است این طلسم جادو را
اسیر چنگل شاهین حکم تو شد چرخ
چنان که چرخ بگیرد دراج و تیهو را
کمان حسن تو را ماه آسمان نکشد
کشیده‌ای چه به خورشید تیغ ابرو را
عبث به لجه عمان چه میرود غواص
مگر به درج عقیقش ندیده لؤلؤ را
تو را که قلعه دلها گشوده شد ز نظر
به رخ متاب خدا را کمند گیسو را
ز موی فرق و میان تو فرق میباید
گشوده‌ای ز قفا از چه سنبل مو را
فریب سینه سیمین مهوشان مخورید
که دل زسنگ بود یار آینه رو را
محک ز مهر علی جسته‌ایم آشفته
ازین تمیز داد زشت و نیکو را
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
به صید خلق بتان تا گشاده بازو را
شکار شیر بیاموختند آهو را
هوش مصنوعی: به مردم یاد دادند که چگونه با قدرت و توانایی خود در شکار، به سراغ زیبایی‌ها بروند، همان‌طور که آهو را به شکار شیر می‌آورند.
کند ز تیر نظر صید رستم دستان
کمان سخت ببینید و زور بازو را
هوش مصنوعی: به تیر نگاه کن و ببین چگونه رستم با دستانش صید می‌کند و قدرت کمان و بازوی او را مشاهده کن.
محیط ماه و خوری ای خطوط ریحانی
ببین چه خاصیت است این طلسم جادو را
هوش مصنوعی: ای محیطی که نور ماه و بوی خوش گل‌ها در آن جریان دارد، به من بگو این جادوگرایانه چه خاصیتی دارد؟
اسیر چنگل شاهین حکم تو شد چرخ
چنان که چرخ بگیرد دراج و تیهو را
هوش مصنوعی: پرنده‌ای که در دست شاهین افتاده، به سرنوشت و قدرت آن شاهین تسلیم شده است، همان‌طور که چرخش فلک می‌تواند پرنده‌هایی مانند دراج و تیهو را به سمت خود بکشاند.
کمان حسن تو را ماه آسمان نکشد
کشیده‌ای چه به خورشید تیغ ابرو را
هوش مصنوعی: حسن تو مانند کمان است که هیچ ماهی در آسمان نمی‌تواند آن را بکشاند. پس اگر ابروی تو مانند شمشیری به سوی خورشید باشد، زیبایی‌ات بیش از آن است که تصور می‌شود.
عبث به لجه عمان چه میرود غواص
مگر به درج عقیقش ندیده لؤلؤ را
هوش مصنوعی: غواص چرا بیهوده به عمق دریا میرود، آیا او جواهری از عقیق را نمی‌بیند که در آن لؤلؤ وجود دارد؟
تو را که قلعه دلها گشوده شد ز نظر
به رخ متاب خدا را کمند گیسو را
هوش مصنوعی: ای کسی که دلها به روی تو باز شده است، نگاهی به خداوند نداشته باش که با کمند گیسویت، دلها را به خود جذب می‌کنی.
ز موی فرق و میان تو فرق میباید
گشوده‌ای ز قفا از چه سنبل مو را
هوش مصنوعی: برای اینکه تفاوتی میان مو و فرق سر تو ایجاد شود، باید زوایای پشت از زیبایی‌های مو و سنبل آن آشکار شود.
فریب سینه سیمین مهوشان مخورید
که دل زسنگ بود یار آینه رو را
هوش مصنوعی: فریب زیبایی ظاهری و دلربایی دلبران را نخورید، زیرا دل یارانی که به ظاهر زیبا هستند، ممکن است بسیار سرد و بی‌احساس باشد.
محک ز مهر علی جسته‌ایم آشفته
ازین تمیز داد زشت و نیکو را
هوش مصنوعی: ما از حقانیت علی گرفته‌ایم، در حالی که از این تفاوت، دچار سردرگمی شده‌ایم؛ چرا که نمی‌دانیم چه چیزی زشت است و چه چیزی نیکو.