گنجور

شمارهٔ ۶۹

می‌خواستی دگر چه کند کرد یا نکرد
مردم، قَجَر به مردمِ ایران چه‌ها نکرد
ای کور دیده مردم خودبین بی‌خرد
گر نیک بنگرید به جز بد به ما نکرد
با قیدِ اِلتِزام خیانت به مملکت
این پا به سر خطا و خیانت خطا نکرد
بیگانه را به خانه دو صد امتیاز داد
در خانه باز در به رخ آشنا نکرد
شاهنشهیِ دورهٔ کسرا نمود کسر
تا صفر زان زیاد به غیر از گدا نکرد
عارف چه شد که سید ضیا آنچه را که دل
می‌کرد آرزو، نتوانست یا نکرد
نی شه گرفت نی دو تن اشراف زد به دار
گر گویمش که بدتر از این کرد یا نکرد

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

می‌خواستی دگر چه کند کرد یا نکرد
مردم، قَجَر به مردمِ ایران چه‌ها نکرد
هوش مصنوعی: می‌خواستید دیگر چه کار کند؟ مردم، قجر با مردم ایران چه کارها که نکرد.
ای کور دیده مردم خودبین بی‌خرد
گر نیک بنگرید به جز بد به ما نکرد
هوش مصنوعی: ای انسان نادان و خودپسند که بینایی‌ات زایل است، اگر با دقت و انصاف بنگری، خواهی دید که ما جز بدی نکرده‌ایم.
با قیدِ اِلتِزام خیانت به مملکت
این پا به سر خطا و خیانت خطا نکرد
هوش مصنوعی: با وجود اینکه به خیانت به کشور متعهد بود، هرگز قدمی به سوی خیانت و خطا برنداشت.
بیگانه را به خانه دو صد امتیاز داد
در خانه باز در به رخ آشنا نکرد
هوش مصنوعی: در این بیت به نوعی از بی‌توجهی به آشنایان و تخصیص امتیازات و احترام بیشتر به بیگانگان اشاره شده است. به این معنا که شخص همواره به بیگانه بیشتر از نزدیکان خود اهمیت می‌دهد و در خانه به مهمانان غریبه امتیازاتی می‌دهد، اما برای آشنایان حتی در گشودن در خانه نیز کوتاهی می‌کند.
شاهنشهیِ دورهٔ کسرا نمود کسر
تا صفر زان زیاد به غیر از گدا نکرد
هوش مصنوعی: سلطنتی که از دوران کسرا به یادگار مانده، نشان می‌دهد که هیچ‌کس جز فقیران از آن بهره‌ای نبرده‌اند و دیگران هیچ کسر و کمبودی بر آن نیفزوده‌اند.
عارف چه شد که سید ضیا آنچه را که دل
می‌کرد آرزو، نتوانست یا نکرد
هوش مصنوعی: عارف چه شده که سید ضیا نتوانست یا نخواست به آرزوهایی که دلش می‌خواست، جامه عمل بپوشاند؟
نی شه گرفت نی دو تن اشراف زد به دار
گر گویمش که بدتر از این کرد یا نکرد
هوش مصنوعی: نی در حالت غمگین و بی‌حالی قرار دارد و دو اشراف به او آسیب رسانده‌اند. حال اگر از او بپرسم که آیا این بدتر از کارهایی است که برایش پیش آمده، او جواب خواهد داد که شاید بدتر از این هم وجود داشته باشد یا نه.