گنجور

شمارهٔ ۴ - فی‌الحکمة

نگر تا حلقهٔ اقبال ناممکن نجنبانی
سلیما ابلها لابلکه مرحوما و مسکینا
سنایی گرچه از وجه مناجاتی همی گوید
به شعری در ز حرص آنکه یابد دیدهٔ بینا
که یارب مر سنایی را سنایی ده تو در حکمت
چنان کز وی به رشک آید روان بوعلی سینا
ولیکن از طریق آرزو پختن خرد داند
که با تخت زمرد بس نیاید کوشش مینا
برو جان پدر تن در مشیت ده که دیر افتد
ز یاجوج تمنی رخنه در سد ولوشینا
به استعداد یابد هرکه از ما چیزکی یابد
نه اندر بدو فطرت پیش از کان الفتی طینا
بلی از جاهدوا یکسر به دست تست این رشته
ولیک از جاهدوا هم برنخیزد هیچ بی‌فینا

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نگر تا حلقهٔ اقبال ناممکن نجنبانی
سلیما ابلها لابلکه مرحوما و مسکینا
هوش مصنوعی: مراقب باش که نتوانی حلقهٔ شانس را به حرکت درآوری، ای سلیما، که ناتوان و بی‌چاره‌ام.
سنایی گرچه از وجه مناجاتی همی گوید
به شعری در ز حرص آنکه یابد دیدهٔ بینا
هوش مصنوعی: سنایی با وجود اینکه در اشعارش به موضوعات معنوی و مناجات پرداخته است، در واقع از حرص و تمایل به یافتن بینش و درک درست سخن می‌گوید.
که یارب مر سنایی را سنایی ده تو در حکمت
چنان کز وی به رشک آید روان بوعلی سینا
هوش مصنوعی: خدایا، به سنایی، آن حکیم بزرگ، دانشی عطا کن که باعث شود روح بوعلی سینا به او حسادت کند.
ولیکن از طریق آرزو پختن خرد داند
که با تخت زمرد بس نیاید کوشش مینا
هوش مصنوعی: اما برای رسیدن به آرزوها، عقل می‌فهمد که تلاش برای داشتن تختی از زمرد کافی نیست.
برو جان پدر تن در مشیت ده که دیر افتد
ز یاجوج تمنی رخنه در سد ولوشینا
هوش مصنوعی: برو و روح پدر خود را در تقدیر خداوند راضی کن، زیرا دیر یا زود از یاجوج و ماجوج خواسته‌ای به وقوع می‌پیوندد که در دیوارها رخنه خواهد کرد.
به استعداد یابد هرکه از ما چیزکی یابد
نه اندر بدو فطرت پیش از کان الفتی طینا
هوش مصنوعی: هر کس که از ما چیزی به دست آورد، به دلیل استعداد و توانایی خود است و نه به خاطر ذات و طبیعت اولیه‌اش.
بلی از جاهدوا یکسر به دست تست این رشته
ولیک از جاهدوا هم برنخیزد هیچ بی‌فینا
هوش مصنوعی: بله، کسانی که جستجو و تلاش می‌کنند، به هدفشان می‌رسند، اما باید بدانند که صرف تلاش کافی نیست و بدون توانمندی و آگاهی، هیچ موفقیتی حاصل نخواهد شد.

حاشیه ها

1389/11/09 06:02
ج امیدوار

Benazar miresad jaaye msraa ha avaz shodeh ast. Mesraahaye chap baiasti be raast va msra haye raast baiasti be chap montaghel shavad

1390/10/28 16:12
علی رجبی

دوست عزیز شعر و جای مصراع های آن درست است. اگر جای مصراع های اول و دوم عوض شوند، ردیف ابیات حدف میشوند و شعر کاملا بی معنی و مفهوم میشود، امتحان کنید... شعر کلاسیک بدون ردیف و قافیه چه نامیده میشود؟؟

1394/12/09 07:03
ندا

تخت زمرد در برخی نسخه ها، بخت زمرد آمده است.
اشاره ی انوری به قصیده ی معروف و عرفانی سنایی است با مطلع: مکن در جسم و جان منزل که این دون است و آن والا، قصیده ای که حدودا 6-7 بیتش به صورت ضرب المثل در آمده است:
سنایی » دیوان اشعار » قصاید » قصیدهٔ شمارهٔ ۷ - در مقام اهل توحید/

1399/01/09 15:04

حافظ بیت اول را در بیت زیر از غل 474 تضمین کرده :
خیال چنبر زلفش فریبت می‌دهد حافظ
نگر تا حلقه اقبال ناممکن نجنبانی
حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۴۷۴/

1402/02/20 09:05
یزدانپناه عسکری

6- به استعداد یابد هرکه از ما چیزکی یابد - نه اندر بدو فطرت پیش از کان الفتی طینا

***

[یزدانپناه عسکری]

زیبنده تر از کلام وحی در بیان «استعداد» چه کلامی می توان یافت، که می فرماید: (قَالَ رَبُّنَا الَّذِی أَعْطَی کُلَّ شَیْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَی طه 50) «گفت پروردگار ما همان کسی است که به هر چیز آفرینش سزاوار آن را بخشیده است». موهبت و عطای الهی با اسم «المعطی»، منوط به قصدیت است. اولین مراتب وجودی، تعین جامعی است که تمام تعینات و هرچه را مشمول احدیةالجمع  باشد دربرمی گیرد، و در تعقیب آن مرتبه دوم، مرتبة مصدریَّه و فیّاضیه به قصدیت و طینت است.

1402/05/05 00:08
امیرالملک

مضمون این شعر یا هر گفتاری از قدما را در مورد مشیت الهی با دون-همتی نباید خلط کرد. یعنی بشر تن به قضا در می دهد ولی نباید همتش را از عالی ترین مراتب دریغ دارد.

1402/05/05 01:08
امیرالملک

برو جان پدر تن در مشیت ده که دیر افتد

ز یاجوج تمنی رخنه در سد ولوشینا

یاجوج و ماجوج کوشیدند تا به بازوی زور و آرزو سد سکندر را فرو بشکنند اما عاجز ماندند. یاجوج تمنی اضافه تشبیهی است که بدین واقعه اشارت می کند و سد وَ لَو شِینا نیز اضافه تشبیهی است که مشیت حق تعالی را به سدی تشبیه کرده، ناشکستنی.