گنجور

شمارهٔ ۱۷۹ - درشکایت دهر

کی بود کاین سپهر حادثه‌زای
جمله از یکدگر فرو ریزد؟
تا چو پرویزن است او که مدام
بر جهان آتش بلا بیزد
در جهان بوی عافیت نگذاشت
چند از این رنگ فتنه آمیزد؟
برنخیزد مگر به دست ستم
من ندانم کزین چه برخیزد
می‌نیارم گریخت گرنه نه من
دیو از این روزگار بگریزد
بِه بیوسی چو گربه چند کنم
زانکه چون سگ ز بد نپرهیزد
بالله از بس که این لئیم ظفر
با مقیمان خاک بستیزد
آنچنان شد که بر فلک به مثل
شیر با گاو اگر برآویزد
زانکه باشد که در مزاج فلک
چون پلنگان فسادی انگیزد
هر کجا در دل زمین موشی است
سرنگون سار بر فلک میزد

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

کی بود کاین سپهر حادثه‌زای
جمله از یکدگر فرو ریزد؟
هوش مصنوعی: کیست که گمان کند تمام این رویدادها و حوادث از آسمان به زمین خواهد ریخت و از هم خواهد پاشید؟
تا چو پرویزن است او که مدام
بر جهان آتش بلا بیزد
هوش مصنوعی: او مانند پرویز است که همیشه آتش مصیبت و سختی را بر جهان می‌افکند.
در جهان بوی عافیت نگذاشت
چند از این رنگ فتنه آمیزد؟
هوش مصنوعی: در دنیا دیگر بوی سلامتی و آسایش باقی نمانده است، آیا هنوز هم می‌توان از این رنگ فتنه و آشفتگی چشم پوشید؟
برنخیزد مگر به دست ستم
من ندانم کزین چه برخیزد
هوش مصنوعی: هیچ چیزی به پا نخواهد خاست، مگر اینکه به دست ظلم من باشد و نمی‌دانم از این وضعیت چه نتیجه‌ای بدست خواهد آمد.
می‌نیارم گریخت گرنه نه من
دیو از این روزگار بگریزد
هوش مصنوعی: نمی‌توانم از دست این روزگار فرار کنم، چون اگر من هم بخواهم فرار کنم، مانند دیو نمی‌شود.
بِه بیوسی چو گربه چند کنم
زانکه چون سگ ز بد نپرهیزد
هوش مصنوعی: اگر بخواهم از بی‌فکری و ناپختگی خود مانند گربه‌ای عمل کنم، بهتر است که مثل سگی از بدی‌ها دوری نکنم.
بالله از بس که این لئیم ظفر
با مقیمان خاک بستیزد
هوش مصنوعی: به‌خدا، این فرد پست و حقیر از شدت حسادت و کینه‌اش با ساکنان خاکی در حال جنگ و درگیری است.
آنچنان شد که بر فلک به مثل
شیر با گاو اگر برآویزد
هوش مصنوعی: به گونه‌ای شد که مانند شیر بر فراز آسمان، اگر با گاو مواجه شود، می‌تواند بر آن غلبه کند.
زانکه باشد که در مزاج فلک
چون پلنگان فسادی انگیزد
هوش مصنوعی: این جمله اشاره به این دارد که ممکن است در حالتی که ماهیت فلک (آسمان و اوضاع زندگی) مانند پلنگ‌ها دچار آشفتگی و فساد شود، تبعات و پیامدهایی به دنبال داشته باشد. به عبارت دیگر، هنگامی که اوضاع اجتماعی یا کیهانی نامتعادل و خراب شود، مشکلات و چالش‌هایی پدید می‌آید.
هر کجا در دل زمین موشی است
سرنگون سار بر فلک میزد
هوش مصنوعی: هر جایی که در دل زمین موشی وجود دارد، سارها بر آسمان می‌رقصند.