گنجور

غزل شمارهٔ ۱۱

خه‌خه به نام ایزد آن روی کیست یارب
آن سحر چشم و آن رخ آن زلف و خال و آن لب
در وصف حسن آن لب ناهید چنگ مطرب
بر چرخ حسن آن رخ خورشید برج کوکب
مسرور عیش او را این عیش عادتی غم
بیمار هجر او را این مرگ صورتی تب
نقشی نگاشت خطش از مشک سوده بر گل
دامن فکند زلفش بر روز روشن از شب
دامیست چین زلفش عقل اندرو معلق
جزعیست چشم شوخش سحر اندرو مرکب
گه مشک می‌فشاند بر مه ز گرد موکب
گه ماه می‌نگارد در ره ز نعل مرکب
در پیش نور رویش گردون به دست حسرت
بربست روی خود را بشکست نیش عقرب
بردارد ار بخواهد زلف و رخش به یک ره
ترتیب کفر وایمان آیین کیش و مذهب
در من یزید وصلش جانی جوی نیرزد
ای انوری چه لافی چندین ز قلب و قالب

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خه‌خه به نام ایزد آن روی کیست یارب
آن سحر چشم و آن رخ آن زلف و خال و آن لب
هوش مصنوعی: با نام خدا، آن چهره‌ی زیبا و دلربا کیست؟ ای کاش می‌دانستم آن چشمان سحرآمیز، آن صورت دلنشین، آن موهای مجعد، آن خال و آن لب چه کسی هستند.
در وصف حسن آن لب ناهید چنگ مطرب
بر چرخ حسن آن رخ خورشید برج کوکب
هوش مصنوعی: این بیت به زیبایی و جذابیت لبان شخصی اشاره دارد که به ناهید (فرشته یا الهه زیبایی) تشبیه شده است. مانند اینکه صدای خوش موسیقی در آسمان به خاطر زیبایی چهره‌اش برکشیده می‌شود و مشابهتی با درخشش خورشید و ستاره‌ها دارد. به طور کلی، شاعر زیبایی این فرد را به نمادهای زیبا و دلنشین در طبیعت ایهام می‌کند.
مسرور عیش او را این عیش عادتی غم
بیمار هجر او را این مرگ صورتی تب
هوش مصنوعی: شادی ناشی از خوشی او مانند عیشی است که به عادت تبدیل شده و غم ناشی از دوری او مثل مرگ و دردهای جسمانی است.
نقشی نگاشت خطش از مشک سوده بر گل
دامن فکند زلفش بر روز روشن از شب
هوش مصنوعی: نقشی زیبا از خط خوش بر روی گل دامن کشیده شده و زلف او در روشنایی روز همچون شب به نظر می‌رسد.
دامیست چین زلفش عقل اندرو معلق
جزعیست چشم شوخش سحر اندرو مرکب
هوش مصنوعی: چینی زلف او مانند دام است که عقل را در آن به تردید فرو می‌برد و چشمش مانند سحر، در آن شرایط را زیبا و شگفت‌انگیز می‌سازد.
گه مشک می‌فشاند بر مه ز گرد موکب
گه ماه می‌نگارد در ره ز نعل مرکب
هوش مصنوعی: گاهی بوی خوش مشک از دور و از کنار جمعی به مشام می‌رسد و گاهی نیز نور ماه بر اثر نعل اسب‌ها در مسیر می‌تابد.
در پیش نور رویش گردون به دست حسرت
بربست روی خود را بشکست نیش عقرب
هوش مصنوعی: در برابر زیبایی و نور چهره‌اش، آسمان به دلیل حسرت بر دستش را گرفته و رویش را پنهان کرده است؛ گویی که نیش عقرب چهره‌اش را شکسته است.
بردارد ار بخواهد زلف و رخش به یک ره
ترتیب کفر وایمان آیین کیش و مذهب
هوش مصنوعی: اگر بخواهد، می‌تواند با زلف و چهره‌اش، هم کفر و هم ایمان را به یک نحو مرتب کند و آداب و رسوم هر دو را به یک شکل درآورد.
در من یزید وصلش جانی جوی نیرزد
ای انوری چه لافی چندین ز قلب و قالب
هوش مصنوعی: در من، عشق وصل او مثل جان من ارزش ندارد. ای انوری، چرا به خاطر قلب و ظاهر اینقدر ادعا می‌کنی؟

حاشیه ها

1393/07/19 14:10
امین کیخا

نعل از فارسی به عربی رفته است و نال بوده است .

1393/07/19 14:10
امین کیخا

نیش افزون بر این معنای امروزی به معنای دور بوده است یعنی نیش یا نیچ اوستایی است همین لغت در سانسکریت نیر شده است جالب اینکه این لغت با لغت near انگلیسی به معنای وارون تبدیل شده است( احتمالا از کتاب علی نورایی ) .

1393/07/19 14:10
امین کیخا

نیش یا نیچ ( اوستایی ) / نیر ( سانسکریت ) / احتمالا near به انگلیسی
در انگلیسی معنایش وارون شده است . درست مثل soft .

1402/04/18 07:07
امیرالملک

من یزید: نوعی از بیع که هر که از دیگر خریداران قیمت زیاده دهد خرید نماید

1402/09/12 11:12
سینا موزونی

بسیار دل انگیز