گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۶۴ - در مدح رکن‌الدین مفتی گفته در وقتی که حکیم با تاج عمزاد نزاع و دعوایی داشته و مایل بوده که آن مرافعه پیش او برند و تاج عمزاد به مفتی دیگر میل داشته است

در دین چو اعتصام به حبل متین کنند
آن به که مطلع سخن از رکن دین کنند
دین‌پروری که داغ ستورش مقربان
از بهر کسب مرتبه نقش نگین کنند
ارواح انبیا ز مقامات آخرت
بر دست و کلک و فتوی او آفرین کنند
از شرم رای او رخ خورشید خوی کند
هرگه که بر سپهر حدیث زمین کنند
اطراف مدرسه‌اش به زبان صدا چو دید
هرشب مذکریش شهور و سنین کنند
خورشید کیست چاکر رایش از این سبب
هر بامدادش ابلق ایام زین کنند
نقدیست نکتهاش که دارد عیار وحی
در گنج خانهٔ خردش زان دفین کنند
ای تاج با کسی که مدار شریعتست
در شرع از طریق تهاون کمین کنند
صاحبقران شرع به جایی توان شدن
کانجات با مخنث و مطرب قرین کنند
مجلس به دوش گربه شکاران چرا شوی
چون نسبتت به خدمت شیر عرین کنند
یک التفات او ز تو گر منقطع شدی
زان التفاتها که به صوت حزین کنند
منکر مشو ازین که درین پوست نیستی
کازادگان به خیره ترا پوستین کنند
ای نایب محمد مرسل روا مدار
تا با من این مکاوحت از راه کین کنند
چندان بقات باد که تاثیر لطف صنع
از برگ اطلس وز گیا انگبین کنند
شرع از تو سرخ‌رو تو چو گل تازه‌روی تا
تشبیه چهرها به گل و یاسمین کنند

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

در دین چو اعتصام به حبل متین کنند
آن به که مطلع سخن از رکن دین کنند
هوش مصنوعی: زمانی که در دین به پل مستحکم و استواری برای پیوستگی و اعتقاد وابسته شوند، بهتر است که از کسانی مشاوره و راهنمایی بگیرند که آگاهی و درک عمیقی از اصول و ارکان دین دارند.
دین‌پروری که داغ ستورش مقربان
از بهر کسب مرتبه نقش نگین کنند
هوش مصنوعی: در میان افرادی که به پرورش دین مشغولند، برخی از معاشران و دوستان به خاطر رسیدن به مقام‌های عالی، بر روی مشکلات و سختی‌ها سرپوش می‌گذارند و خود را در زینت و ظاهر به نمایش می‌گذارند.
ارواح انبیا ز مقامات آخرت
بر دست و کلک و فتوی او آفرین کنند
هوش مصنوعی: روح‌های پیامبران از مقام‌های بلند آخرت به او (مولانا) آفرین می‌گویند و به دست و قلم او احترام می‌گذارند.
از شرم رای او رخ خورشید خوی کند
هرگه که بر سپهر حدیث زمین کنند
هوش مصنوعی: از خجالت افکار او، چهره خورشید نیز درخشش خود را از دست می‌دهد و هر بار که در آسمان، ماجرای زمین را بیان می‌کنند.
اطراف مدرسه‌اش به زبان صدا چو دید
هرشب مذکریش شهور و سنین کنند
هوش مصنوعی: هر شب صدای او در اطراف مدرسه‌اش به گوش می‌رسید و مردم در مورد او و سال‌های عمرش صحبت می‌کردند.
خورشید کیست چاکر رایش از این سبب
هر بامدادش ابلق ایام زین کنند
هوش مصنوعی: خورشید کیست که با این دلیل هر روز صبح به خاطر او روزها روشن و زیبا می‌شوند؟
نقدیست نکتهاش که دارد عیار وحی
در گنج خانهٔ خردش زان دفین کنند
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که در درون انسان، اندیشه و خرد او ارزشمند و گرانبهاست، مانند گنجی که در خانه‌ای پنهان شده است. اندیشه‌ها و نکات گرانبهایی که از وحی الهی بهره‌مند شده‌اند، در این خزانه وجود دارد و می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.
ای تاج با کسی که مدار شریعتست
در شرع از طریق تهاون کمین کنند
هوش مصنوعی: ای تاج، با کسانی که به شریعت عمل می‌کنند، در دین مانند سختی‌ها و چالش‌ها مراقب باش.
صاحبقران شرع به جایی توان شدن
کانجات با مخنث و مطرب قرین کنند
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که در بعضی از زمان‌ها و مکان‌ها، شرایط به گونه‌ای است که افراد با ویژگی‌های غیرمتعارف و هنرپیشه‌ها در کنار هم قرار می‌گیرند و به نوعی با هم ترکیب می‌شوند. این می‌تواند به انتقاد از شرایط اجتماعی یا فرهنگی اشاره کند که در آن ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی دچار اختلال شده‌اند.
مجلس به دوش گربه شکاران چرا شوی
چون نسبتت به خدمت شیر عرین کنند
هوش مصنوعی: چرا باید در جمع شکارچیان قرار بگیری، در حالی که نسبت تو به خدمت شیر جنگل است؟
یک التفات او ز تو گر منقطع شدی
زان التفاتها که به صوت حزین کنند
هوش مصنوعی: اگر توجه او از تو قطع شود، تو نیز از آن توجهاتی که با صدای غمگین می‌آیند، دور خواهی شد.
منکر مشو ازین که درین پوست نیستی
کازادگان به خیره ترا پوستین کنند
هوش مصنوعی: به خودت نیای و منکر نباش که تو در این بدن، واقعاً وجود نداری و این بدن فقط یک پوشش برای توست که از طرف زادگان (آفرینندگان) به تو داده شده است.
ای نایب محمد مرسل روا مدار
تا با من این مکاوحت از راه کین کنند
هوش مصنوعی: ای نماینده محمد (ص)، اجازه نده که با من از روی دشمنی رفتار کنند و مرا عذاب دهند.
چندان بقات باد که تاثیر لطف صنع
از برگ اطلس وز گیا انگبین کنند
هوش مصنوعی: باد به قدری زیاد می‌وزد که اثر زیبایی و لطافت طبیعت را بر روی برگ‌های ابریشم و گل‌ها حس می‌کنیم.
شرع از تو سرخ‌رو تو چو گل تازه‌روی تا
تشبیه چهرها به گل و یاسمین کنند
هوش مصنوعی: شریعت به خاطر تو نیکو و روشن است، تو مانند گل زیبایی که وقتی به چهره‌ات نگاه می‌کنند، آن را به گل و یاسمن تشبیه می‌کنند.