گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۶۱ - تقاضای تشریف از مخدوم

ای خداوندی که هرکه از طاعتت سربرکشد
روزگارش خط خذلان تا ابد بر سر کشد
گر سموم قعر تو بر موج دریا بگذرد
جاودان از قهر دریا باد خاکستر کشد
ور نسیم لطف تو بر شعلهٔ دوزخ وزد
دلو چرخ از دوزخ آب زمزم و کوثر کشد
رونق عالم تصرفهای کلکت می‌دهد
ورنه تاثیر حوادث خط به عالم درکشد
بر مسیر کلک تو ترتیب عالم واجبست
تا به استحقاقش اندر سلک نفع و ضر کشد
تیر گردون کیست باری در همه روی زمین
کو به دیوان قدر یک حرف بر دفتر کشد
گر ز بهر تیر شه گلبن کند پیکان رواست
بید باری کیست کاندر باغ شه خنجر کشد
صاحبا گر بنده را تشریف خاصت آرزوست
تا بدان دامن ز جیب آسمان برتر کشد
کیست آخر کو نخواهد کز پی تشریف تو
ذیل تاریخ شرف در عرصهٔ محشر کشد
آسمان را گر نوید جامهٔ سگبان دهی
در زمان ذراعهٔ پیروزه از سر برکشد
تا عروس بوستان را دست انصاف بهار
از ره مشاطگی در حیله و زیور کشد
رونق بستان عمرت باد تا این شعر هست
کابر آذاری همی در بوستان لشکر کشد

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای خداوندی که هرکه از طاعتت سربرکشد
روزگارش خط خذلان تا ابد بر سر کشد
هوش مصنوعی: ای خدایی که هرکس از اطاعت تو سرپیچی کند، تا ابد در زندگی‌اش ننگ و شرم خواهد بود.
گر سموم قعر تو بر موج دریا بگذرد
جاودان از قهر دریا باد خاکستر کشد
هوش مصنوعی: اگر بادهای سوزان و سمی از عمق دریا عبور کنند، به خاطر خشم دریا، همواره خاکستر می‌پراکنند.
ور نسیم لطف تو بر شعلهٔ دوزخ وزد
دلو چرخ از دوزخ آب زمزم و کوثر کشد
هوش مصنوعی: اگر نسیم رحمت و محبت تو بر شعله‌های دوزخ بوزد، آسمان با دلوهایی پر از آب زلال زمزم و کوثر از دوزخ بیرون می‌آورد.
رونق عالم تصرفهای کلکت می‌دهد
ورنه تاثیر حوادث خط به عالم درکشد
هوش مصنوعی: اگر جهان به دست توانای تو اداره شود، رونق و شکوهی خواهد داشت؛ وگرنه حوادث و اتفاقات می‌توانند به طور ناخودآگاه به زندگی و درک بشر آسیب برسانند.
بر مسیر کلک تو ترتیب عالم واجبست
تا به استحقاقش اندر سلک نفع و ضر کشد
هوش مصنوعی: سیر و حرکت تو بر اساس یک نظم و ترتیب خاصی است که به وجود عالم معنا می‌دهد، به گونه‌ای که هر چیزی در این عالم بر اساس شایستگی‌اش به نفع یا ضرر خود می‌رسد.
تیر گردون کیست باری در همه روی زمین
کو به دیوان قدر یک حرف بر دفتر کشد
هوش مصنوعی: تیر گردون به معنای سرنوشت یا تقدیر است و در اینجا اشاره به کسی دارد که در زندگی هر شخص تأثیرگذار است. در واقع، این بیت به یک نیروی حاکم بر زندگی اشاره می‌کند که در همه‌جا وجود دارد و می‌تواند سرنوشت افراد را تعیین کند، همان‌طور که یک کلمه در دفتر سرنوشت همه انسان‌ها نوشته می‌شود. به طور کلی، این بیان به قدرت تقدیر در زندگی انسان‌ها و تأثیر آن بر سرنوشت آن‌ها اشاره دارد.
گر ز بهر تیر شه گلبن کند پیکان رواست
بید باری کیست کاندر باغ شه خنجر کشد
هوش مصنوعی: اگر در دفاع از تیر و کمان پادشاه، گل‌ها را با پیکان از بین ببریم، این کار درست است؛ اما آیا بید باری است که در باغ پادشاه، خنجر بکشد؟
صاحبا گر بنده را تشریف خاصت آرزوست
تا بدان دامن ز جیب آسمان برتر کشد
هوش مصنوعی: دوست من، اگر آرزوی تو این است که به من توجه خاصی داشته باشی، ای کاش این توجه باعث شود که من از دامن آسمان بالاتر بروم و به مقام والایی دست یابم.
کیست آخر کو نخواهد کز پی تشریف تو
ذیل تاریخ شرف در عرصهٔ محشر کشد
هوش مصنوعی: کیست که نخواهد بداند وقتی تو به مقام و رتبت دست یابی، در روز قیامت نام و نشان تو در تاریخ جاودانه خواهد شد؟
آسمان را گر نوید جامهٔ سگبان دهی
در زمان ذراعهٔ پیروزه از سر برکشد
هوش مصنوعی: اگر به آسمان خبری خوب بدهی که لباس سگبان بپوشد، در زمان کشت و کار آن را از سر برمی‌دارد.
تا عروس بوستان را دست انصاف بهار
از ره مشاطگی در حیله و زیور کشد
هوش مصنوعی: بهار به مانند یک آرایشگر، با دقت و هنر خود می‌خواهد زیبایی‌های باغ را به نمایش بگذارد و آن را به شکلی زیباتر و فریبنده‌تر بیاراید. در واقع، بهار در تلاش است تا جلوه‌ای تازه و زیبا به گل‌ها و درختان ببخشد.
رونق بستان عمرت باد تا این شعر هست
کابر آذاری همی در بوستان لشکر کشد
هوش مصنوعی: زندگی و شادابی تو تا زمانی که این شعر وجود دارد، افزایش یابد و حماسه‌ای در دل زمین به پا کند.

حاشیه ها

1391/05/14 13:08
صفری

بیت 11 مصراع دوم احتمالا حلّه درست باشد.