گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۵۲ - در مدح صاحب ناصرالدین طاهر

صاحبا جنبشت همایون باد
عید و نوروز بر تو میمون باد
طالع اختیار مسعودت
زبدهٔ شکلهای گردون باد
صولت و سرعت زمین و زمان
با رکاب و عنانت مقرون باد
در زوایای ظل رایت تو
فتنه بر خواب امن مفتون باد
دفع سؤ المزاج دولت را
لطف تدبیرهات معجون باد
خاک و خاشاک منزلت ز شرف
طور سینین و تین و زیتون باد
از تراکم غبار موکب تو
حصن سکان ربع مسکون باد
وز پی غوطهٔ حوادث را
موج فوجت چو موج جیحون باد
گرد جیشت که متصل مددست
مدد سمک و کوه و هامون باد
روز خصمت که منفصل عقبست
متصل بر در شبیخون باد
تن که بی‌داغ طاعتت زاید
از مراعات نشو بیرون باد
زر که بی مهر خازنت روید
قسم میراث‌خوار قارون باد
گرنه لاف از دلت زند دریا
گوهرش در دل صدف خون باد
ورنه بر امر تو رود گردون
همچو گردون بارکش دون باد
دست سرو ار دعای تو نکند
الف استقامتش نون باد
ور کمر جز به خدمتت بندد
نیشکر آبش آب افیون باد
وقت توجیه رزق آدمیان
آسمان را کف تو قانون باد
جادوان از ترازوی عدلت
حل و عقد زمانه موزون باد
در مصاف قضا به خون عدوت
تا به شمشیر بید گلگون باد
در کمین عدم گرت خصمیست
دهر در انتقامش اکنون باد
در جهان تا کمی و افزونیست
کمی دشمنت بر افزون باد
به ضمان خزینه‌دار ابد
عز و عمرت همیشه مخزون باد
اجر اعمال صالح بنده
از ایادیت غیر ممنون باد
وز قبول تو پیش آب سخنش
خاک در چشم در مکنون باد
ور مشرف شود به تشریفی
قصبش پای‌مزد اکسون باد
صاحبا بنده را اجازت ده
تا بگویم که دشمنت چون باد
خار در چشم و کلک در ناخن
تیز در ریش و کیر در کون باد

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

صاحبا جنبشت همایون باد
عید و نوروز بر تو میمون باد
هوش مصنوعی: دوست عزیز، امیدوارم هر حرکت و زحمتی که می‌کشی، پر بار و خوشایند باشد. همچنین، عید و نوروز برای تو خوش و خرم باشد.
طالع اختیار مسعودت
زبدهٔ شکلهای گردون باد
هوش مصنوعی: سرنوشت و توانایی انتخاب تو، از بهترین و برجسته‌ترین ویژگی‌های عالم هستی باشد.
صولت و سرعت زمین و زمان
با رکاب و عنانت مقرون باد
هوش مصنوعی: به امید اینکه قدرت و سرعت زمین و زمان با آنچه که تو را یاری می‌کند، همراه باشد.
در زوایای ظل رایت تو
فتنه بر خواب امن مفتون باد
هوش مصنوعی: در کنار سایه‌ات، فتنه و آشوب بر خواب آرام و امن دل‌ها چیره شده است.
دفع سؤ المزاج دولت را
لطف تدبیرهات معجون باد
هوش مصنوعی: با تدبیرهایت، مشکلات و ناگواری‌های حال و روز را از بین ببر که این مانند دارویی معجزه‌آساست.
خاک و خاشاک منزلت ز شرف
طور سینین و تین و زیتون باد
هوش مصنوعی: خاک و تکه‌های بی‌ارزش به اندازه‌ی مقام و منزلت کوه طور و درخت زیتون ارزش ندارند.
از تراکم غبار موکب تو
حصن سکان ربع مسکون باد
هوش مصنوعی: با توجه به انبوه غبار ناشی از حضور تو، کشتی‌های ساکن در این دنیا به بندر امنی رسیده‌اند.
وز پی غوطهٔ حوادث را
موج فوجت چو موج جیحون باد
هوش مصنوعی: پس از رویارویی با چالش‌های زندگی، مانند امواج مداوم و بی‌وقفه‌ای که در رود جیحون به وجود می‌آید، ما همچنان در تلاش برای ادامه دادن و پیشرفت هستیم.
گرد جیشت که متصل مددست
مدد سمک و کوه و هامون باد
هوش مصنوعی: به دور شما، که دائماً در حال کمک و یاری هستید، به مانند سمک و کوه و هامون، باد به وزیدن ادامه می‌دهد.
روز خصمت که منفصل عقبست
متصل بر در شبیخون باد
هوش مصنوعی: در روزی که دشمن تو جدا شده و دور از توست، در آن زمان، ناگهان به تو حمله می‌کند.
تن که بی‌داغ طاعتت زاید
از مراعات نشو بیرون باد
هوش مصنوعی: بدن من بدون نشانه‌ای از طاعت و بندگی تو به رشد و نمو ادامه نخواهد داد.
زر که بی مهر خازنت روید
قسم میراث‌خوار قارون باد
هوش مصنوعی: اگر زیور و دارایی بی‌محبت و بدون دوستی به دست آید، باید بگویی که آن ثروت برای کسانی است که فقط به دنبال ارث و دارایی هستند، مانند قارون که ثروت زیادی داشت اما هیچ‌گونه مهر و محبت در دلش نبود.
گرنه لاف از دلت زند دریا
گوهرش در دل صدف خون باد
هوش مصنوعی: اگر در عمق دل دریا، گوهر و ارزش وجود دارد، نباید فقط از آن به زبان سخن گفت، بلکه باید آن را در دل و درون خود حس کرد و نگه داشت.
ورنه بر امر تو رود گردون
همچو گردون بارکش دون باد
هوش مصنوعی: اگر وضعیت تو را برطرف نکنند، آسمان مانند یک بارکش، به وضعیت نازل و بی‌اهمیت تو ادامه خواهد داد.
دست سرو ار دعای تو نکند
الف استقامتش نون باد
هوش مصنوعی: اگر دست سرو به دعای تو نرسد، استقامتش به مانند نون و باد نیست.
ور کمر جز به خدمتت بندد
نیشکر آبش آب افیون باد
هوش مصنوعی: اگر جز به خدمت تو نپردازد، شیرینی‌اش هم مانند مایه افیونی خواهد بود که به باد می‌رود.
وقت توجیه رزق آدمیان
آسمان را کف تو قانون باد
هوش مصنوعی: زمانی که برای توجیه روزی مردم، آسمان به تو به عنوان قانون و قاعده‌ای مانند باد نگاه می‌کند.
جادوان از ترازوی عدلت
حل و عقد زمانه موزون باد
هوش مصنوعی: جادوان از ترازوی عدالت، کارها و امور زمانه را به شکل منظم و متعادل حل و فصل کنند.
در مصاف قضا به خون عدوت
تا به شمشیر بید گلگون باد
هوش مصنوعی: در برابر تقدیر و سرنوشت، به خون دشمنی خود بپرداز و همچنان به شمشیر به دست و با روح پیروزمند زندگی کن.
در کمین عدم گرت خصمیست
دهر در انتقامش اکنون باد
هوش مصنوعی: اگر در زندگی با مشکلات و سختی‌هایی مواجه هستی، بدان که زمان به خودی خود هیچ چیز را فراموش نمی‌کند و در نهایت، همه چیز به خودی خود حل خواهد شد.
در جهان تا کمی و افزونیست
کمی دشمنت بر افزون باد
هوش مصنوعی: در این دنیا، تا زمانی که کمبود و نارسایی وجود دارد، امیدوارم دشمنانت نیز در مصیبت و سختی بیشتری به سر ببرند.
به ضمان خزینه‌دار ابد
عز و عمرت همیشه مخزون باد
هوش مصنوعی: به امید اینکه همیشه زندگی و عزت تو به شکل محفوظی باقی بماند و تحت حمایت و اطمینان قدرتمندی باشد.
اجر اعمال صالح بنده
از ایادیت غیر ممنون باد
هوش مصنوعی: پاداش کارهای نیک بنده به کسانی که او را در این راه یاری می‌کنند، وابسته نیست.
وز قبول تو پیش آب سخنش
خاک در چشم در مکنون باد
هوش مصنوعی: خاک را نمی‌توان در پیش آب سخن گفت، چرا که هر چه بیند در چشم باد پنهان می‌ماند.
ور مشرف شود به تشریفی
قصبش پای‌مزد اکسون باد
هوش مصنوعی: اگر بر او تشریفاتی داده شود، همچون قدری ارج و مقام، پایگاهش همچون نسیم خوش خواهد بود.
صاحبا بنده را اجازت ده
تا بگویم که دشمنت چون باد
هوش مصنوعی: دوست من، اجازه بده تا بگویم که دشمن تو همچون باد است.
خار در چشم و کلک در ناخن
تیز در ریش و کیر در کون باد
هوش مصنوعی: این بیت به تصویر کشیدن احساسات و دردهای عمیق انسانی اشاره دارد. به نوعی، نارضایتی و ناخوشی در زندگی را با استفاده از تصاویری از آزار و رنج، به شکل نمادین نشان می‌دهد. در اینجا، توصیف عناصر دردآور و آزاردهنده بیانگر شرایط دشوار و چالش‌های زندگی است.

حاشیه ها

1394/12/15 16:03
یکی

انوری بگم خدا چکارت نکنه.
از همون مصرع اول بیت اول معلوم بود که مقطع غزل به کجا ختم میشه.

1394/12/15 16:03
یکی

غزل؟

1398/02/03 00:05
ای درد

یکی از زیبا ترین پایان ها رو داشت

1402/10/30 09:12
Afshar

منظور از «الف استقامتش نون باد» چیه؟