گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۵۱ - در مدح عمادالدین فیروز شاه امیر خراسان

خدایگانا سال نوت همایون باد
همیشه روز تو چون روز عید میمون باد
به گرد طالع سعدت که کعبهٔ فلکست
هزار دور طواف سعود گردون باد
چنانکه رای تو بر امن و عدل مفتونست
زمانه بر تو و بر دولت تو مفتون باد
جهان عمارت و تسکین به رای و عدل تو یافت
همیشه هم به تو معمور باد و مسکون باد
چو بارگاه ترا پر شود ورق ز حروف
در آن ورق الف قد خسروان نون باد
نهال بختی کز باغ دولتت نبرند
چو شاخ خشک ز امکان نشو بیرون باد
اساس ملکی کز بهر خدمتت ننهند
ز نعل اسب حوادث خراب و هامون باد
اگر نه لاف سخا از دلت زند دریا
به جای در و گهر در دل صدف خون باد
ور از مراد تویی باز پس نهد گردون
به اضطرار و گردون بارکش دون باد
ز نام تو دهن سکه گر ببندد چرخ
وجوه‌ساز معادن قرین قارون باد
ز ذکر تو ورق خطبه گر بشوید دهر
سلام جمعه به تکبیر صور مقرون باد
به روز معرکه سؤ المزاج نصرت را
ز خون خصم تو مطبوخ باد و معجون باد
قدر چو دفتر توجیه رزقها شکند
محرران فلک را کف تو قانون باد
چو ابر چتر تو سیل ظفر برانگیزد
ازو کمینه تکابی فرات و جیحون باد
بر آنکه نیست ز فوج تو موج حادثه را
زمان زمان ز کمین قضا شبیخون باد
اگر قضا رخ گردون ز فتنه زرد کند
از آنچه عجز ترا روی بخت گلگون باد
وگر قدر شب فکرت به روز دیر برد
از آن چه باک ترا روز و شب همایون باد
همیشه تا به جهان در کمی و افزونیست
عدوی ملک تو کم باد و ملکت افزون باد
ز کردگار به هر طاعتی که قصد کنی
هزار اجرت و آن اجر غیر ممنون باد
ز روزگار به هر نعمتی که روی نهی
هزار خدمت و هر خدمتی دگرگون باد
خدایگانا از غایت غلو و علو
همی ندانم گفتن که دولتت چون باد
دعای بنده مگر مستجاب خواهد بود
که در دهانش سخن همچو در مکنون باد
بدان دلیل که هردم سپهر می‌گوید
همین زمان و همین ساعت و هم‌اکنون باد

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خدایگانا سال نوت همایون باد
همیشه روز تو چون روز عید میمون باد
هوش مصنوعی: پروردگارا، سال نو و خوشی‌ها بر تو مبارک باشد و همیشه روزهایت همانند روز عید فرخنده و شاداب باشد.
به گرد طالع سعدت که کعبهٔ فلکست
هزار دور طواف سعود گردون باد
هوش مصنوعی: به دور خوش شانسی‌ات که مانند کعبه‌ای در آسمان است، هزار بار دور آن بچرخد.
چنانکه رای تو بر امن و عدل مفتونست
زمانه بر تو و بر دولت تو مفتون باد
هوش مصنوعی: آن‌چنان که نظر تو بر امنیت و عدل متمرکز است، امیدوارم زمان و جامعه نیز به همین‌گونه تحت تأثیر و هیجان آن قرار گیرد و از آن حمایت کند.
جهان عمارت و تسکین به رای و عدل تو یافت
همیشه هم به تو معمور باد و مسکون باد
هوش مصنوعی: جهان با تدبیر و انصاف تو همیشه آرام و آباد است و امیدوارم که همواره به همین حال باقی بماند.
چو بارگاه ترا پر شود ورق ز حروف
در آن ورق الف قد خسروان نون باد
هوش مصنوعی: وقتی که محیط تو پر از زیبایی و جلال شود، در میان این زیبایی‌ها، کلمات و نشانه‌هایی وجود دارد که نشان از بزرگی و عظمت می‌دهند.
نهال بختی کز باغ دولتت نبرند
چو شاخ خشک ز امکان نشو بیرون باد
هوش مصنوعی: اگر شانس و بخت تو را از باغ خوشبختی بیرون نبرند، مانند شاخ خشک که از زندگی حذف شده، نشو و نمو نخواهی داشت.
اساس ملکی کز بهر خدمتت ننهند
ز نعل اسب حوادث خراب و هامون باد
هوش مصنوعی: اساس و پایهٔ کشوری که برای خدمت به تو ساخته شده، از نعل اسب حوادث و طوفان‌ها ویران نمی‌شود.
اگر نه لاف سخا از دلت زند دریا
به جای در و گهر در دل صدف خون باد
هوش مصنوعی: اگر واقعاً دل تو پر از سخاوت باشد، دریا به جای در و گوهر، داخل دل تو خون می‌بارد.
ور از مراد تویی باز پس نهد گردون
به اضطرار و گردون بارکش دون باد
هوش مصنوعی: اگر تو بخواهی، آسمان به سختی هم که شده، به عقب برمی‌گردد و بار دنیا را بر دوش می‌کشد.
ز نام تو دهن سکه گر ببندد چرخ
وجوه‌ساز معادن قرین قارون باد
هوش مصنوعی: اگر نام تو بر روی سکه‌ها حک شود، چرخ‌های زمان مانند جواهردانان معادن طلا در کنار قارون قرار خواهند گرفت.
ز ذکر تو ورق خطبه گر بشوید دهر
سلام جمعه به تکبیر صور مقرون باد
هوش مصنوعی: اگر دوران زندگی به ذکر تو مشغول شود، امیدوارم که روز جمعه با صدای تکبیر، خوشامدی به ما بگوید.
به روز معرکه سؤ المزاج نصرت را
ز خون خصم تو مطبوخ باد و معجون باد
هوش مصنوعی: در روز جنگ، نوشیدنی پیروزی را از خون دشمن بساز و معجون را آماده کن.
قدر چو دفتر توجیه رزقها شکند
محرران فلک را کف تو قانون باد
هوش مصنوعی: اگر به اندازه‌ کافی شایسته و با اراده باشی، مقدرات تو توسط نیروهای آسمانی تغییر خواهد کرد و دست تو می‌تواند سرنوشت را تعیین کند.
چو ابر چتر تو سیل ظفر برانگیزد
ازو کمینه تکابی فرات و جیحون باد
هوش مصنوعی: مانند ابری که سایه‌بان پیروزی است، از آن طوفانی به وجود می‌آید که بر آن دو رودخانه بزرگ، فرات و جیحون، تأثیر می‌گذارد.
بر آنکه نیست ز فوج تو موج حادثه را
زمان زمان ز کمین قضا شبیخون باد
هوش مصنوعی: آنکه در جمع شما نیست، در واقع از خطرات و حوادث امن نیست و همیشه در کمین مشکلات و سرنوشت قرار دارد.
اگر قضا رخ گردون ز فتنه زرد کند
از آنچه عجز ترا روی بخت گلگون باد
هوش مصنوعی: اگر سرنوشت به خاطر مشکلات و فتنه‌ها از تو روی گرداند، امیدوار باش که از ضعف و ناتوانی‌ات، بختت همچنان روشن و خوب خواهد بود.
وگر قدر شب فکرت به روز دیر برد
از آن چه باک ترا روز و شب همایون باد
هوش مصنوعی: اگر شبِ فکر و اندیشه‌ات به طول بیانجامد، نگران نباش؛ چون روز و شبت مبارک خواهد بود.
همیشه تا به جهان در کمی و افزونیست
عدوی ملک تو کم باد و ملکت افزون باد
هوش مصنوعی: همیشه در این دنیا، در کمبود و فراوانی، امیدوارم دشمنی برای تو نباشد و دارایی‌ات روز به روز بیشتر شود.
ز کردگار به هر طاعتی که قصد کنی
هزار اجرت و آن اجر غیر ممنون باد
هوش مصنوعی: از خداوند، هر کاری که انجام دهی، هزار پاداش برایت خواهد بود و این پاداش نیازی به تشکر ندارد.
ز روزگار به هر نعمتی که روی نهی
هزار خدمت و هر خدمتی دگرگون باد
هوش مصنوعی: از دوران زندگی هرگاه به نعمتی دست پیدا کنی، هزاران خدمت به تو می‌شود و هر خدمتی که به تو ارائه شود، متفاوت و جدید خواهد بود.
خدایگانا از غایت غلو و علو
همی ندانم گفتن که دولتت چون باد
هوش مصنوعی: خداوند متعال، به خاطر علو و بلندمرتبه‌گی‌اش، نمی‌توانم بگویم که قدرت تو مانند باد است.
دعای بنده مگر مستجاب خواهد بود
که در دهانش سخن همچو در مکنون باد
هوش مصنوعی: دعای بنده وقتی برآورده می‌شود که سخنانش برخاسته از راز و نیت پاک باشد، مانند هوای درون که در آن نهفت است.
بدان دلیل که هردم سپهر می‌گوید
همین زمان و همین ساعت و هم‌اکنون باد
هوش مصنوعی: به این خاطر که هر لحظه آسمان می‌گوید همین حالا و در همین ساعت هستیم.