قصیدهٔ شمارهٔ ۴۹ - در مدح علاء الدین
صاحبا عید بر تو خرم باد
کل گیتی ترا مسلم باد
از تو آباد ظلم ویران شد
به تو بنیاد عدل محکم باد
حزم و عزمت چو بر سؤال و جواب
بر قضا و قدر مقدم باد
خدمت چرخ جز به درگه تو
چون تیمم به ساحل یم باد
خطبه تعظیم یافت از نامت
همچنین سال و مه معظم باد
دایم از فتح باب ابر سخات
خشکسال نیاز را نم باد
در یمین تو خامهٔ آصف
در یسار تو خاتم جم باد
خواستم گفت ملک هفت زمینت
همه زیر نگین خاتم باد
آسمان گفت گر منم چو نگینش
اندر آن رقعه نام من هم باد
موکب حزمت ار نهفته رود
اشهب روزگار ادهم باد
گرد جیش تو در دماغ ظفر
چون دم آستین مریم باد
از بلندی سرای قدر ترا
سقف افلاک سطح طارم باد
وز نژندی به چشم بدخواهت
اشهب روزگار ادهم باد
دست سگبانت چون قلاده کشد
شیر گردون سگ معلم باد
چرخ اگر بارگاه تو نبود
تا قیامت شکسته طارم باد
زهره خنیاگریت گر نکند
تا ابد سور زهره ماتم باد
فتنه پیش زبان خامهٔ تو
چون زبانهای سوسن ابکم باد
پس به شکر تو تا زبان سنان
شاهراه حروف معجم باد
حبس خصم تو با زوال خلاص
چون نهانخانهٔ جهنم باد
بر رخی کز تو خال عصیانست
همه کارش چو زلف درهم باد
قهرمان تو موسوی دستست
ترجمان تو عیسوی دم باد
چتر میمون همت عالیت
سایهدار سپهر اعظم باد
همه سعی تو چون قران سعود
در مراعات نظم عالم باد
همه عون تو چون عنایت حق
در مهمات نسل آدم باد
بنده از مکرمات وافر تو
همچنین سال و مه مکرم باد
در خلافت و رضای تو همه سال
نحس و سعد زمانه مدغم باد
از همه فعلهات باطل دور
با همه رایهات حق ضم باد
رمحت از جنس معجز موسی
مرکب از نوع رخش رستم باد
گرد سم سمند تو مادام
در دو چشم عدوت توام باد
دست سرو ار دعای تو نکند
قامتش چون بنفشه پر خم باد
ور میان جز به خدمتت بندد
نیشکر در میان او سم باد
تا کم و بیش در شمار آید
دولتت بیش و دشمنت کم باد
قصبش بر سر از تو دری گشت
اطلسش در بر از تو معلم باد
مدتت با زمانه همآواز
راست چونان که زیر با بم باد
دلت از صد هزار دل به تو شاد
تا دمی در تنست بیغم باد
جانت ای صدهزار جانت فدی
تا به جان زنده است خرم باد
جنبش فتح و آرمیدن ملک
همه در جنبش تو مدغم باد
حاسدت را چو پای درگل ماند
از غم و رنج دست بر هم باد
عدل تو شب چو روز روشن کرد
روز تو همچو عید خرم باد
قصیدهٔ شمارهٔ ۴۸ - در تهنیت نوروز و مدح عمادالدین پیروزشاه: خسروا روزت همه نوروز بادقصیدهٔ شمارهٔ ۵۰ - در مدح سلطانالخواتین عصمةالدین مریم: هزار سال زیادت بقای خاتون باد
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
صاحبا عید بر تو خرم باد
کل گیتی ترا مسلم باد
هوش مصنوعی: دوست عزیز، امیدوارم روز عید برای تو پر از شادی و سرزندگی باشد و تمام جهان به تو خوش بگذرد.
از تو آباد ظلم ویران شد
به تو بنیاد عدل محکم باد
هوش مصنوعی: از تو، خرابیهای ظلم برطرف شد و امیدوارم بنیاد عدالت با قدرت و استحکام باقی بماند.
حزم و عزمت چو بر سؤال و جواب
بر قضا و قدر مقدم باد
هوش مصنوعی: مراقبت و ارادهات در برابر پرسشها و پاسخها باید بر سرنوشت و تقدیر پیشی بگیرد.
خدمت چرخ جز به درگه تو
چون تیمم به ساحل یم باد
هوش مصنوعی: خدمت به چرخ و گردونه جز در آستانه تو مانند تیمم کردن در کنار دریا است.
خطبه تعظیم یافت از نامت
همچنین سال و مه معظم باد
هوش مصنوعی: این شعر به ستایش و بزرگداشت نام و مقام کسی اشاره دارد و بیان میکند که هر سال و ماه تحت تاثیر و عظمت نام او قرار دارد و به احترام او متعالی و باارزش است.
دایم از فتح باب ابر سخات
خشکسال نیاز را نم باد
هوش مصنوعی: همیشه از بارش باران و نعمتهای آسمانی میگوید، و در این سالهای خشک و بیآبی، نیاز ما را برطرف میکند.
در یمین تو خامهٔ آصف
در یسار تو خاتم جم باد
هوش مصنوعی: در سمت راست تو، قلم آصف وجود دارد و در سمت چپ تو، انگشتری از جمشید.
خواستم گفت ملک هفت زمینت
همه زیر نگین خاتم باد
هوش مصنوعی: خواستم بگویم که تمام سرزمینهای هفتگانه زیر فرمان و سلطه تو باشد و تو با قدرت و دستان خالقت بر آنها تسلط یابی.
آسمان گفت گر منم چو نگینش
اندر آن رقعه نام من هم باد
هوش مصنوعی: آسمان گفت که اگر من همچون نگینی در آن لوح باشم، پس نام من هم بادی است.
موکب حزمت ار نهفته رود
اشهب روزگار ادهم باد
هوش مصنوعی: اگر کاروان خدمتت، پنهان برود، روزگار تیره و ناگوار خواهد شد.
گرد جیش تو در دماغ ظفر
چون دم آستین مریم باد
هوش مصنوعی: بخار متصاعد شده از وجود تو، مانند بادی که از آستین مریم برمیخیزد، در فضا پراکنده است.
از بلندی سرای قدر ترا
سقف افلاک سطح طارم باد
هوش مصنوعی: از ارتفاع و جایگاه مهم تو، آسمانها به مانند سقفی بر سر تو هستند.
وز نژندی به چشم بدخواهت
اشهب روزگار ادهم باد
هوش مصنوعی: هرگز به چشم بدخواهت نگاه نکن، که روزگار به زشتی چون اسب سیاه میماند.
دست سگبانت چون قلاده کشد
شیر گردون سگ معلم باد
هوش مصنوعی: اگر دستان نگهبان تو مانند قلادهای به گردن شیر آسمان کشیده شود، معلم آن سگ، باد خواهد بود.
چرخ اگر بارگاه تو نبود
تا قیامت شکسته طارم باد
هوش مصنوعی: اگر چرخ فلک جایگاه تو را نداشت، تا همیشه، سقف آن به تکههای کوچک تقسیم میشد.
زهره خنیاگریت گر نکند
تا ابد سور زهره ماتم باد
هوش مصنوعی: اگر صدای زیبا و دلنواز تو تا ابد نداشته باشیم، زندگی به جای جشن و شادی، به سوگواری تبدیل خواهد شد.
فتنه پیش زبان خامهٔ تو
چون زبانهای سوسن ابکم باد
هوش مصنوعی: فتنهای که به وجود میآید، پیش زبان نوشتههای تو مانند زبانهای بیزبان سوسن، خاموش و ناتوان است.
پس به شکر تو تا زبان سنان
شاهراه حروف معجم باد
هوش مصنوعی: پس به خاطر تو تا زمانی که زبان به حرکت درآید و کلمات درست را بیان کند، شکرگزاری میکنم.
حبس خصم تو با زوال خلاص
چون نهانخانهٔ جهنم باد
هوش مصنوعی: محبوس کردن دشمن تو با نابودی او به مانند یک مخفیگاه از جهنم است.
بر رخی کز تو خال عصیانست
همه کارش چو زلف درهم باد
هوش مصنوعی: چهرهای که بر آن نشانهای از نافرمانی است، همه امورش مانند زلفی در هم پیچیده و آشفتگی دارد.
قهرمان تو موسوی دستست
ترجمان تو عیسوی دم باد
هوش مصنوعی: شخصیت اصلی و قهرمان تو، موسوی است و پیام تو را عیسوی به گوش دیگران میرساند. این جمله نشاندهندهای ارتباط معنوی و فرهنگی عمیقتری میان آنهاست.
چتر میمون همت عالیت
سایهدار سپهر اعظم باد
هوش مصنوعی: امیدوارم که توانایی و تلاش تو مانند چتری بزرگ، تو را در برابر سختیها و مشکلات محافظت کند و سایهاش بر روی تو گسترده باشد، همچون آسمانی که به عظمتی دلخواه میبالد.
همه سعی تو چون قران سعود
در مراعات نظم عالم باد
هوش مصنوعی: تمام تلاش تو مانند قرآن است که به نظم دنیا توجه دارد.
همه عون تو چون عنایت حق
در مهمات نسل آدم باد
هوش مصنوعی: تمام یاریکنندگان تو مانند لطف و محبت پروردگار در امور زندگی انسانها باشند.
بنده از مکرمات وافر تو
همچنین سال و مه مکرم باد
هوش مصنوعی: من به خاطر بزرگی و کرامت تو، سال و ماه من نیز گرامی و با ارزش باشد.
در خلافت و رضای تو همه سال
نحس و سعد زمانه مدغم باد
هوش مصنوعی: در دوران خلافت و خوشنودی تو، هر سال با بدی و خوبی زمان در هم آمیخته باشد.
از همه فعلهات باطل دور
با همه رایهات حق ضم باد
هوش مصنوعی: از تمام کارهای باطل فاصله بگیر و به همه ایدههای درست و حقی که داری، پایبند بمان.
رمحت از جنس معجز موسی
مرکب از نوع رخش رستم باد
هوش مصنوعی: بدن تو از ویژگیهای معجزهآسا و قدرتمند است، همچون گروهی از بهترین و نیرومندترین موجودات.
گرد سم سمند تو مادام
در دو چشم عدوت توام باد
هوش مصنوعی: تا زمانی که به چشمان دشمن تو نگاه میکنم، گرد و غبار سم سفید تو در آنجا وجود دارد.
دست سرو ار دعای تو نکند
قامتش چون بنفشه پر خم باد
هوش مصنوعی: اگر دست محبوب تو دعایی نکند، قامتش چون بنفشه نرم و خمیده خواهد بود.
ور میان جز به خدمتت بندد
نیشکر در میان او سم باد
هوش مصنوعی: اگر جز در خدمت تو نیشکر میکاشتم، در میان آن بادی میوزید که سمّی بود.
تا کم و بیش در شمار آید
دولتت بیش و دشمنت کم باد
هوش مصنوعی: این بیت به گونهای بیان میکند که امیدواریم نعمتها و موفقیتهای تو هر روز بیشتر شود و دشمنانت هر روز کمتر و ضعیفتر شوند.
قصبش بر سر از تو دری گشت
اطلسش در بر از تو معلم باد
هوش مصنوعی: گلی که بر سر دارد، با وجود تو زیبا شده و پارچهی نرم و لطیفش، به خاطر تو برازندهتر شده است. آموزگاری که به مانند نسیم، او را به کمال رساندهای.
مدتت با زمانه همآواز
راست چونان که زیر با بم باد
هوش مصنوعی: طول عمر تو همخوان با وقت و زمان است، انگار که در زیر صداهای مختلف باد همراهی میکنی.
دلت از صد هزار دل به تو شاد
تا دمی در تنست بیغم باد
هوش مصنوعی: دل تو باید از هزار دل دیگر شادتر باشد، تا زمانی که در این بدن هستی، بدون غم زندگی کنی.
جانت ای صدهزار جانت فدی
تا به جان زنده است خرم باد
هوش مصنوعی: جان تو، که به اندازهی صد هزار جان ارزشمند است، فدای تو باد تا وقتی که زنده هستم، خوش و شاد باشی.
جنبش فتح و آرمیدن ملک
همه در جنبش تو مدغم باد
هوش مصنوعی: حرکت پیروزی و آرامش پادشاهی در همه چیز به خاطر جنبش تو باشد.
حاسدت را چو پای درگل ماند
از غم و رنج دست بر هم باد
هوش مصنوعی: اگر حسادت را در خود نگهداری، مثل اینکه پای خود را در گل گیر کرده باشی و از غم و رنج رنج ببری، به همین خاطر بهتر است که دست به دعا و آرامش برداری.
عدل تو شب چو روز روشن کرد
روز تو همچو عید خرم باد
هوش مصنوعی: عدالت تو شب را مانند روز روشن میکند و روزتو همچون عید شاداب باشد.