گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۴۲ - در مدح ملک‌الامرا طغرل تگین

طغرل تگین به تیغ جهان را نظام داد
زو بیشتر گرفت و به کمتر غلام داد
جیشش خراج خطهٔ چین و ختا ستد
امنش قرار مملکت مصر و شام داد
ناموس جور و فتنه به خنجر قوی شکست
آرام ملک و دین به سیاست تمام داد
جودش کفاف عمر به خرد و بزرگ برد
عدلش حیات تازه به خاص و به عام داد
از خسروان به سمع و به طاعت جواب یافت
از هر مهم به هر که بدیشان پیام داد
کوسش به حربگاه چو تکبیر فتح گفت
خصمش نماز خیر و سلامت سلام داد
از عکس تیغ شعله بر آتش وبال کرد
وز نور رای نور به خورشید وام داد
چون سد ایمنی لگد چرخ رخنه کرد
آن رخنه را به تیغ و به رای التیام کرد
دید آسمان که غرهٔ هر ماه چتر اوست
زین روی ماه یک شبه را شکل جام داد
یارب دوام دولت و ملک و بقاش ده
چونان که ایمنی را دورش دوام داد
ای خوب زخمه مطرب خوشخوان مزن جز این
طغرل تگین به تیغ جهان را نظام داد

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

طغرل تگین به تیغ جهان را نظام داد
زو بیشتر گرفت و به کمتر غلام داد
هوش مصنوعی: طغرل تگین با شمشیرش جهان را به نظم و ترتیب درآورد و از او بیشتر از آنچه که نیاز بود، به دیگران عطا کرد و دارایی‌هایش را به بندگانش کمتر بخشید.
جیشش خراج خطهٔ چین و ختا ستد
امنش قرار مملکت مصر و شام داد
هوش مصنوعی: او به خطهٔ چین و ختای خود خراجی پرداخت و با این کار، امنیت و آرامش کشور مصر و شام را تضمین کرد.
ناموس جور و فتنه به خنجر قوی شکست
آرام ملک و دین به سیاست تمام داد
هوش مصنوعی: حجاب و مشکلات با ضربه‌ای قوی شکسته شد و آرامش کشور و دین با تدبیر و سیاست کامل به دست آمد.
جودش کفاف عمر به خرد و بزرگ برد
عدلش حیات تازه به خاص و به عام داد
هوش مصنوعی: سخاوت او به همه انواع عمر می‌بخشد و عدالتش زندگی نوین به خاص و عام اهدا می‌کند.
از خسروان به سمع و به طاعت جواب یافت
از هر مهم به هر که بدیشان پیام داد
هوش مصنوعی: شاهان و بزرگان به خوبی به پیام‌ها گوش داده و به خواسته‌ها و درخواست‌ها پاسخ می‌دهند و از هر کسی که به آنها پیام می‌فرستد، با ملاحظه و توجه برخورد می‌کنند.
کوسش به حربگاه چو تکبیر فتح گفت
خصمش نماز خیر و سلامت سلام داد
هوش مصنوعی: زمانی که در میدان جنگ صدای کوس طبل به گوش می‌رسد، مانند اینکه در لحظه پیروزی تکبیری سر داده شود، دشمنش را در حالتی می‌بیند که به او نیکویی و سلام می‌فرستد.
از عکس تیغ شعله بر آتش وبال کرد
وز نور رای نور به خورشید وام داد
هوش مصنوعی: از انعکاس تیغ در شعله آتش، آتش دچار حالت تلخی و خطر شد و از نور تفکر و اندیشه، نوری به خورشید بخشید.
چون سد ایمنی لگد چرخ رخنه کرد
آن رخنه را به تیغ و به رای التیام کرد
هوش مصنوعی: زمانی که تهدیدی مانند یک شکاف در دیواری ایمنی به وجود آمد، آن شکاف را با قدرت و اندیشه ترمیم کردم.
دید آسمان که غرهٔ هر ماه چتر اوست
زین روی ماه یک شبه را شکل جام داد
هوش مصنوعی: آسمان متوجه شد که هر ماه بر خود چتری دارد، به همین دلیل ماه یک شبه را مانند جامی زیبا شکل داد.
یارب دوام دولت و ملک و بقاش ده
چونان که ایمنی را دورش دوام داد
هوش مصنوعی: خدایا، عمر و حکومت و سلطنت او را پایدار کن، مانند اینکه ایمنی و آرامش را برای او همیشگی ساختی.
ای خوب زخمه مطرب خوشخوان مزن جز این
طغرل تگین به تیغ جهان را نظام داد
هوش مصنوعی: ای شاعر با صدای دلنواز و خوشخوان، فقط بر روی این طغرل تگین بخوان؛ زیرا او به وسیله شمشیرش، نظم و سامان به جهان بخشیده است.