گنجور

شمارهٔ ۴۶۶

ای خداوندی که تاج دین پیغمبر تویی
شاه عالم را و شاه شرق را مادر تویی
نازش سلطان محمد در عراق از نام توست
در خراسان نازش مُلک مَلِک سنجر تویی
این دو خسرو را که آرام دل و جان تواند
در صلاح دولت و ملت نصیحت‌گر تویی
دولت جمشید و اسکندر به ایشان داد چرخ
آفتاب دولت جمشید و اسکندر تویی
از تو جویند اهل دولت بهتری و مهتری
کز خداوندان دولت مهتر و بهتر تویی
ملک چون پیرایه و دین هدی چون افسر است
دُرّ آن پیرایه و یاقوت آن افسر تویی
گرچه تخت و مسند تو در زمین دارد مکان
از جلال و قدر با هفتم فلک همبر تویی
همتی داری که این عالم به چشمت اندک است
اندر این عالم به همت عالمی دیگر تویی
نیست با فرمان تو خلق زمین را داوری
زانکه بر روی زمین فرمانده و داور تویی
گر پناه پادشاهان لشکر و دولت بود
در همه کاری پناه لشکر دولت تویی
دوستان خویش را سازندهٔ چون آب پاک
دشمنان خویش را سوزنده چون آذر تویی
گر فلک شد پادشاهی اندرو کوکب تویی
ور صدف شد پادشاهی اندرو گوهر تویی
هرکه بیند طلعت و دیدار تو گوید مگر
مرتضی را جفت یا صدیق را دختر تویی
کار تو تسبیح و استغفار و روزه است و نماز
راست گویی مادر عیسی پیغمبر تویی
گر به عقبی چشمهٔ‌ کوثر نشان رحمت است
پس به دنیا برکنار چشمهٔ کوثر تویی
حرمت سلطان ملک در خاندان مملکت
حق واجب بود و آن حق را کنون حقور تویی
خرم و شادی ز عمر و بخت فرزندان خویش
شاد و خرم همچنین ز امروز تا محشر تویی
روز و شب کار معزی آفرین و مدح توست
کافرین مدح را شایسته و درخور تویی
دفتر و دیوان اشعارش گرفت از تو شرف
کز شرف آغاز هر دیوان و هر دفتر تویی
ملک و دین تا جاودان از رای تو پابند تو
زان‌که عالی رای و ملک آرای و دین‌پرور تویی
فال و بخت و اختر تو بر جهان پاینده باد
زان‌که میمون فال و فرخ بخت و نیک‌اختر تویی

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای خداوندی که تاج دین پیغمبر تویی
شاه عالم را و شاه شرق را مادر تویی
هوش مصنوعی: ای خدایی که سرپرست دین پیامبر هستی، تویی که برای شاه جهان و شاه شرق همچون مادری می‌باشی.
نازش سلطان محمد در عراق از نام توست
در خراسان نازش مُلک مَلِک سنجر تویی
هوش مصنوعی: ناز و زیبایی سلطان محمد در عراق به خاطر نام توست، و ناز و زیبایی مملکت ملک سنجر نیز به خاطر توست.
این دو خسرو را که آرام دل و جان تواند
در صلاح دولت و ملت نصیحت‌گر تویی
هوش مصنوعی: این دو پادشاه را که مایه آرامش دل و جان هستند، نصیحت و راهنمایی برای بهبود وضعیت کشور و مردم تو هستی.
دولت جمشید و اسکندر به ایشان داد چرخ
آفتاب دولت جمشید و اسکندر تویی
هوش مصنوعی: دولت و قدرت جمشید و اسکندر از سوی چرخ آفتاب به آنها بخشیده شده است، اما اکنون تو خود آن قدرت و دستاوردها هستی.
از تو جویند اهل دولت بهتری و مهتری
کز خداوندان دولت مهتر و بهتر تویی
هوش مصنوعی: مردم ثروتمند و صاحب نفوذ به دنبال کسی می‌گردند که در مقام و شأن از دیگران بالاتر و بهتر باشد و آن شخص کسی جز تو نیست.
ملک چون پیرایه و دین هدی چون افسر است
دُرّ آن پیرایه و یاقوت آن افسر تویی
هوش مصنوعی: سلطنت مانند زینتی زیباست و دین مانند تاجی است که بر سر گذاشته می‌شود. در این میان، زیبایی و ارزش واقعی این زینت و تاج در وجود تو نهفته است.
گرچه تخت و مسند تو در زمین دارد مکان
از جلال و قدر با هفتم فلک همبر تویی
هوش مصنوعی: با وجود اینکه تخت و مقام تو در زمین جایگاه خاصی دارد، اما از نظر عظمت و ارج و مقام، تو همسطح با آسمان‌های بلند هستی.
همتی داری که این عالم به چشمت اندک است
اندر این عالم به همت عالمی دیگر تویی
هوش مصنوعی: اگر اراده و همت تو قوی باشد، این دنیا برایت کوچک و ناچیز می‌شود. در واقع، تو در این دنیا با اراده و همت بالای خود، شایستگی و عظمت یک عالم دیگر را داری.
نیست با فرمان تو خلق زمین را داوری
زانکه بر روی زمین فرمانده و داور تویی
هوش مصنوعی: هیچ‌کس در زمین نمی‌تواند بر اساس دستورات تو قضاوت کند، زیرا فرمانده و داور اصلی بر روی زمین تو هستی.
گر پناه پادشاهان لشکر و دولت بود
در همه کاری پناه لشکر دولت تویی
هوش مصنوعی: اگر پشتیبان و حامی پادشاهان، سپاه و مملکت باشد، در تمام امور تو، پناه و حمایت‌گر لشکر و مملکت هستی.
دوستان خویش را سازندهٔ چون آب پاک
دشمنان خویش را سوزنده چون آذر تویی
هوش مصنوعی: دوستانت را به گونه‌ای بساز که مانند آب زلال و پاک باشند، و دشمنانت را به شکلی بسوزان که مانند آتش شعله‌ور باشند.
گر فلک شد پادشاهی اندرو کوکب تویی
ور صدف شد پادشاهی اندرو گوهر تویی
هوش مصنوعی: اگر آسمان به مقام پادشاهی برسد، تو مانند ستاره‌ای در آن جا خواهی درخشید و اگر صدفی فرمانروایی کند، تو همان مروارید گرانبها خواهی بود.
هرکه بیند طلعت و دیدار تو گوید مگر
مرتضی را جفت یا صدیق را دختر تویی
هوش مصنوعی: هر کس که زیبایی و روی تو را ببیند، می‌گوید آیا تو همسر مرتضی (علی) هستی یا دختر صدیق (ابوبکر)؟
کار تو تسبیح و استغفار و روزه است و نماز
راست گویی مادر عیسی پیغمبر تویی
هوش مصنوعی: وظیفه‌ات عبادت و درخواست آمرزش و روزه و نماز است، و تو همانند مادر عیسی، در حقیقت راستگو هستی.
گر به عقبی چشمهٔ‌ کوثر نشان رحمت است
پس به دنیا برکنار چشمهٔ کوثر تویی
هوش مصنوعی: اگر چشمهٔ کوثر در عالم برزخ نشانه‌ای از رحمت است، پس تو که در دنیا هستی، خود همان چشمهٔ کوثر هستی.
حرمت سلطان ملک در خاندان مملکت
حق واجب بود و آن حق را کنون حقور تویی
هوش مصنوعی: حرمت و احترام سلطانی که در خانواده و خاندان سلطنتی است، یک حق واجب و ضروری به حساب می‌آید و اکنون تو هستی که این حق را رعایت می‌کنی.
خرم و شادی ز عمر و بخت فرزندان خویش
شاد و خرم همچنین ز امروز تا محشر تویی
هوش مصنوعی: خوشحالی و شادی من از عمر و شانس فرزندانم است و همچنین از امروز تا روز قیامت، تو عامل این شادی هستی.
روز و شب کار معزی آفرین و مدح توست
کافرین مدح را شایسته و درخور تویی
هوش مصنوعی: همه روز و شب معزی مشغول ستایش و توصیف توست و حتی بی‌باوران هم نمی‌توانند از ستایش تو فرار کنند، زیرا تو به اندازه‌ای بزرگ و شایسته‌ای که مدح و ستایش به اندازه‌ی تو نیست.
دفتر و دیوان اشعارش گرفت از تو شرف
کز شرف آغاز هر دیوان و هر دفتر تویی
هوش مصنوعی: کتاب شعر و دیوان اشعارش به دلیل وجود تو محترم و با ارزش شده است، زیرا تو منبع و آغاز هر دیوان و هر کتابی هستی.
ملک و دین تا جاودان از رای تو پابند تو
زان‌که عالی رای و ملک آرای و دین‌پرور تویی
هوش مصنوعی: سلطنت و دین تا ابد به تصمیم تو وابسته است، زیرا تو صاحب نظر بزرگی هستی و پرورش‌دهنده ملک و دین.
فال و بخت و اختر تو بر جهان پاینده باد
زان‌که میمون فال و فرخ بخت و نیک‌اختر تویی
هوش مصنوعی: برای تو آرزو می‌کنم که سرنوشت و خوش‌بختی‌ات همواره پایدار باشد، زیرا تو نشان‌دهنده شانس خوب و خوش‌اقبالی هستی.