گنجور

شمارهٔ ۴۰۳

آفرین‌باد آفرین بر خسرو روی زمین
سایهٔ یزدان ملکشاه آفتاب داد و دین
آن‌که دولت را جلال است آن‌که ملت را جمال
آن‌که امت را مُغیث است آن‌که سنت را معین
سیّد شاهان عالم ناصر دین خدای
خسروی کاو رُکن اسلام است و رُکنُ‌الْمسلمین
دولت او سازگار و نصرت او راهبر
مشرق او را در یسار و مغرب او را در یمین
تاکه او باشد جهان را والی و صاحِبْقران
فتح و نصرت با چنو صا‌حبقران باشد قرین
ای خداوندی که هستی مملکت را آفتاب
ای شهنشاهی‌ که هستی دین حق را نور دین
چه خطر دارد زمین و آسمان در جنب تو
کاسمان زیر علم داری زمین زیر نگین
این‌جهان رااصل زآب و خاک و باد و آتش‌است
جمله در فرمان توست ای خسرو روی زمین
آب و آتش را تو داری در نیام تیغ خویش
خاک را بر فرق دشمن‌ باد را در زیر زین
هرکرا کین باشد اندر تن زجود شهریار
تن ببردازد زجان چون دل نبردازد زکین
گر حصار آهنین سازد به‌ گرد خویس در
همچو ایوانی بماند در حصار آهنین
هرکه باشد بندهٔ تو آستین پر زر کند
بدسگال تو بپوشد جامهٔ بی‌آستین
تو به تخت پادشاهی بر همی سازی طرب
بخت بر دشمن همی سازد شبیخون و کمین
روم و چین و مکه راکردی به یک تدبیر رام
عهد بستی از پی دین با امیرالمومنین
از بن دندان پذیرفتند هر سالی خَراج
قیصر روم و امیر مکه و فغفور چین
تا قیامت پادشاهان زین اثر فخر آورند
کاین اثر باقی بود در ملک و دین تا یوم دین
خسروا شاها خداوندا به فرّ بخت تو
تاکه جان دارد توراگوید معزی آفرین
در خور احسنت و زه باسد نثار مدح تو
تا بود شاعر چنان و تا بود راوی چنین
پادشاه شرق بادی تا مکین است و مکان
شهریار غرب بادی تا شهورست و سنین
هرکجا سایی رکاب و هرکجا سازی وطن
فتح بادت همره و توفیق بادت همنشین
کار دینداران بساز و جان بدخواهان بسوز
گنج بهروزی بیاب و روز پیروزی ببین

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آفرین‌باد آفرین بر خسرو روی زمین
سایهٔ یزدان ملکشاه آفتاب داد و دین
هوش مصنوعی: فرشتگان بر زمین آفرین می‌فرستند و بر شاهی که سایهٔ خداوند است، تحسین می‌کنند. او مانند آفتاب، حق و دین را می‌افروزد و در زندگی مردمIlluminate می‌کند.
آن‌که دولت را جلال است آن‌که ملت را جمال
آن‌که امت را مُغیث است آن‌که سنت را معین
هوش مصنوعی: کسی که به دولت عظمت و شکوهمندی می‌بخشد، کسی که به ملت زیبایی و شکوه می‌دهد، کسی که به امت کمک می‌کند و راهنمایی می‌نماید، و کسی که سنت‌ها را مشخص و معلوم می‌سازد.
سیّد شاهان عالم ناصر دین خدای
خسروی کاو رُکن اسلام است و رُکنُ‌الْمسلمین
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف شخصیت بلندمرتبه‌ای اشاره دارد که در حقیقت پشتیبان دین خدا و اسلامی است. او به عنوان یک پادشاه و حامی بزرگ، ستون ایمان و مسلمانی برای مردم به شمار می‌رود.
دولت او سازگار و نصرت او راهبر
مشرق او را در یسار و مغرب او را در یمین
هوش مصنوعی: خوشبختی و موفقیت او با هم هماهنگ است و یاری او راهنمای اوست. جهات شرقی و غربی برای او در حال مساعدت و حمایت هستند.
تاکه او باشد جهان را والی و صاحِبْقران
فتح و نصرت با چنو صا‌حبقران باشد قرین
هوش مصنوعی: تا زمانی که او بر جهان فرمانروایی کند و در کنار خود، پیروزی و نصرت را داشته باشد، چنین فرمانروایی همواره همراه با موفقیت و برکت خواهد بود.
ای خداوندی که هستی مملکت را آفتاب
ای شهنشاهی‌ که هستی دین حق را نور دین
هوش مصنوعی: ای خداوندی که مملکت را روشنایی می‌بخشی و ای پادشاهی که نور دین حق را بر جهان تابانده‌ای.
چه خطر دارد زمین و آسمان در جنب تو
کاسمان زیر علم داری زمین زیر نگین
هوش مصنوعی: وجود تو آن‌قدر باارزش و قوی است که حتی خطرات زمین و آسمان در برابر تو هیچ به حساب می‌آید. تو همچون کسی هستی که بر زمین مسلطی و همه چیز به دور تو می‌چرخد و تحت سلطه‌ات قرار دارد.
این‌جهان رااصل زآب و خاک و باد و آتش‌است
جمله در فرمان توست ای خسرو روی زمین
هوش مصنوعی: این جهان شامل آب و خاک و باد و آتش است و همه چیز در اختیار توست، ای پادشاه زمین.
آب و آتش را تو داری در نیام تیغ خویش
خاک را بر فرق دشمن‌ باد را در زیر زین
هوش مصنوعی: تو قدرت و توانایی داری که آب و آتش را در نیام شمشت نگه‌داری و با تیغ خود، بر دشمن غلبه کنی. همچنین می‌توانی باد را زیر زین خود کنترل کنی.
هرکرا کین باشد اندر تن زجود شهریار
تن ببردازد زجان چون دل نبردازد زکین
هوش مصنوعی: هر کسی که کینه در وجودش باشد، با قدرت و عظمت روحانی به جسمش آسیب می‌زند. زمانی که دل او از کینه خالی نمی‌شود، جانش نیز در خطر است.
گر حصار آهنین سازد به‌ گرد خویس در
همچو ایوانی بماند در حصار آهنین
هوش مصنوعی: اگر کسی برای خودش دیوار محکمی بسازد و در جایی همچون این ایوان بماند، در واقع در آن دیوار محکم محصور خواهد ماند.
هرکه باشد بندهٔ تو آستین پر زر کند
بدسگال تو بپوشد جامهٔ بی‌آستین
هوش مصنوعی: هر کسی که بندهٔ تو باشد، برای تو لباس‌ هایی پر از زر و زیور می‌سازد، اما در عین حال، از ویژگی‌های بد تو چشم‌پوشی کرده و همچنان در کنار تو می‌ماند، حتی اگر لباسش ساده و بی‌زرق و برق باشد.
تو به تخت پادشاهی بر همی سازی طرب
بخت بر دشمن همی سازد شبیخون و کمین
هوش مصنوعی: تو بر تخت سلطنت نشسته‌ای و خوشبختی بر دشمنانت نقشه‌های غافلگیری و کمین می‌کشد.
روم و چین و مکه راکردی به یک تدبیر رام
عهد بستی از پی دین با امیرالمومنین
هوش مصنوعی: تو با یک تدبیر و تدبیر خاص، همه جا را تحت تاثیر قرار دادی و ما را به سوی دین و ایمان هدایت کردی و با امیرالمومنین پیمان دوستی بستی.
از بن دندان پذیرفتند هر سالی خَراج
قیصر روم و امیر مکه و فغفور چین
هوش مصنوعی: هر ساله، به عنوان مالیات، مقداری از دندان‌های خود را به قیصر روم، فرمانروای مکه و فغفور چین تقدیم کردند.
تا قیامت پادشاهان زین اثر فخر آورند
کاین اثر باقی بود در ملک و دین تا یوم دین
هوش مصنوعی: این اثر به قدری با ارزش و بزرگ است که تا روز قیامت، پادشاهان به آن افتخار خواهند کرد. این دستاورد نه تنها در زمینه حکومت، بلکه در دین نیز ماندگار خواهد بود.
خسروا شاها خداوندا به فرّ بخت تو
تاکه جان دارد توراگوید معزی آفرین
هوش مصنوعی: ای خداوند، ای پادشاه، به خاطر سنّت و شانس تو، همواره تو را ستایش و تمجید می‌کنم. تا زمانی که جانم باقی است، با تمام وجود نسبت به تو خیرخواهی و احترام دارم.
در خور احسنت و زه باسد نثار مدح تو
تا بود شاعر چنان و تا بود راوی چنین
هوش مصنوعی: به خاطر شایستگی‌های تو، تا زمانی که شاعرانی مانند من وجود دارند و داستان‌گویی مانند من ادامه دارد، شایسته است که از تو ستایش و مدح شود.
پادشاه شرق بادی تا مکین است و مکان
شهریار غرب بادی تا شهورست و سنین
هوش مصنوعی: پادشاه شرق از بادهایی که در مناطق خشک می‌وزد، به حاکمیت خود ادامه می‌دهد و فرمانروای غرب نیز تحت تأثیر زمان و سال‌ها قرار دارد.
هرکجا سایی رکاب و هرکجا سازی وطن
فتح بادت همره و توفیق بادت همنشین
هوش مصنوعی: هر جا که باشی و کار کنی، به امید موفقیت و پیروزی خواهی بود. آرزو می‌کنم که همیشه با بهترین پیشرفت‌ها و موفقیت‌ها مواجه شوی.
کار دینداران بساز و جان بدخواهان بسوز
گنج بهروزی بیاب و روز پیروزی ببین
هوش مصنوعی: به تلاش کردن برای بهبود وضعیت مؤمنان بپرداز و دشمنان را در عذاب قرار بده. به سراغ ثروت و خوشبختی برو و روز موفقیت را مشاهده کن.