شمارهٔ ۳۱۶
چون قوامالدین و فخرالدین ندیدم میهمان
چون شهابالدین به دنیا هم ندیدم میزبان
هرکجا باشد به گیتی میزبانی چون شهاب
کی عجبگر چون قوام و فخر باشد میهمان
آسمان از اختران گر بر زمین دارد شرف
زین سه نیکاختر زمین دارد شرف بر آسمان
آفتاب و مشتری و زهرهٔ زهرا بههم
هر سه در برج شرف کردند پنداری قران
با دو سلطان هر سه در خدمت یکی دارند دل
با دو دولت هر سه در بیعت یکی دارند جان
دانش هر سه ز انبوهی نگنجد در ضمیر
بخشش هر سه ز بسیاری نیاید درگمان
هر سه را شمشیر هندی معجزست اندر یمین
هر سه را اقلام مصری ساحرست اندر بنان
باد با هر سه موافق هم جهان و هم سپهر
تا همیگردد سپهر و تا همی ماند جهان
هر سه اندر دولت سلطان عالم شادخوار
هر سه از اقبال سلطان معظم شادمان
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
چون قوامالدین و فخرالدین ندیدم میهمان
چون شهابالدین به دنیا هم ندیدم میزبان
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به توصیف دو شخصیت میپردازد که هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند. او میگوید هرگز میهمانی به بزرگی شهابالدین ندیده و همچنین هیچ میزبانی به سلیقه و مهماننوازی او نیست. در واقع، شاعر به این نکته اشاره میکند که این دو نفر از نظر شخصیت و رفتار، بسیار منحصر به فرد و بینظیر هستند.
هرکجا باشد به گیتی میزبانی چون شهاب
کی عجبگر چون قوام و فخر باشد میهمان
هوش مصنوعی: هر جا که در دنیا میزبانی مثل شهاب وجود داشته باشد، چهباك، اگر میهمان مانند قوام و فخر باشد.
آسمان از اختران گر بر زمین دارد شرف
زین سه نیکاختر زمین دارد شرف بر آسمان
هوش مصنوعی: اگر ستارهها در آسمان برای زمین ارزش و مقام دارند، زمین نیز به واسطه سه ستارهی خوبش برای آسمان اعتبار و منزلت دارد.
آفتاب و مشتری و زهرهٔ زهرا بههم
هر سه در برج شرف کردند پنداری قران
هوش مصنوعی: خورشید و سیاره مشتری و سیاره زهره به همراه هم در موقعیتی خوب قرار گرفتهاند، بهگونهای که گویی یکدیگر را تقویت میکنند.
با دو سلطان هر سه در خدمت یکی دارند دل
با دو دولت هر سه در بیعت یکی دارند جان
هوش مصنوعی: با دو پادشاه، هر سه نفر در خدمت یکی هستند و با دو قدرت، هر سه نفر در بیعت و پیمان با یکی قرار دارند.
دانش هر سه ز انبوهی نگنجد در ضمیر
بخشش هر سه ز بسیاری نیاید درگمان
هوش مصنوعی: دانش و فهم عمیق هر سه فرد، به دلیل کثرت آنها در وجود و فکر نمیگنجد. همچنین، ویژگیهای خوب و بخشندگی آنها نیز به خاطر زیاد بودن در ذهن نمیگنجد.
هر سه را شمشیر هندی معجزست اندر یمین
هر سه را اقلام مصری ساحرست اندر بنان
هوش مصنوعی: در اینجا به قدرت و تأثیر ابزارها و وسایل اشاره میشود. یکی از آنها شمشیر هندی است که در دست راست فرد تأثیر فوقالعادهای دارد و دیگری قلمهای مصری است که در دست چپی میتواند سحر و جادو ایجاد کند. به طور کلی، اهمیت و تأثیر هر دو ابزار در ایجاد موفقیت و کارایی نشان داده شده است.
باد با هر سه موافق هم جهان و هم سپهر
تا همیگردد سپهر و تا همی ماند جهان
هوش مصنوعی: باد به طوری که با هر سه عنصر هماهنگ است، هم بر دنیای ما تأثیر میگذارد و هم بر آسمان. این تعادل باعث میشود که آسمان بچرخد و جهان پابرجا بماند.
هر سه اندر دولت سلطان عالم شادخوار
هر سه از اقبال سلطان معظم شادمان
هوش مصنوعی: در اینجا به سه نفر اشاره شده که در خوشحالی و راحتی در کنار سلطان قدرتمند زندگی میکنند و از نعمتها و خوشبختیهای او بهرهمند هستند. این افراد به دلیل اقبال و موقعیت خوب سلطان، احساس شادمانی و رضایت میکنند.