گنجور

شمارهٔ ۴۲ - لغز- چیستان

چیست آن معشوقه ای کاو نه زخاص است و نه عام
با حریفان سر بسر یکسان بود در ابتسام
گاه باشد چشم او در جامه های شعر زرد
گاه باشد فرش او بر فرشهای سیم خام
گاه در تیمار یاران گاه در تیمار خود
خوش همی خندد مقیم و زار می گرید مدام
در پناه وصل او یک رنگ باشد روز و شب
با جمال روی او یکسان نماید صبح و شام
هر کجا دیدار او باشد خجل باشد ضیا
هر کجا رخسار او باشد نهان گردد ظلام
هست او را سوختن در مذهب صوفی هلال
نیست او را کشتن اندر ملت تازی حرام
در فنون انتفاع و در صنوف فایده
ابتر او چون صحیح و ناقص او چون تمام

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چیست آن معشوقه ای کاو نه زخاص است و نه عام
با حریفان سر بسر یکسان بود در ابتسام
هوش مصنوعی: چه کسی است آن معشوقه که نه مختص به خاصان است و نه برای عامه مردم؟ او در لبخندش با رقیبانش یکسان است و همگان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
گاه باشد چشم او در جامه های شعر زرد
گاه باشد فرش او بر فرشهای سیم خام
هوش مصنوعی: گاهی چشم او در لباس‌های زیبا و زردی که شباهت به شعر دارد، دیده می‌شود و گاهی هم زیر پای او فرش‌هایی از نقره‌ای خام گسترده شده است.
گاه در تیمار یاران گاه در تیمار خود
خوش همی خندد مقیم و زار می گرید مدام
هوش مصنوعی: گاهی به خاطر دوستانم مراقب دیگران هستم و گاهی هم به فکر خودم هستم. در این میان، کسی که در میانسالی است با وجود شرایط سخت، گاهی می‌خندد و گاهی بی‌وقفه گریه می‌کند.
در پناه وصل او یک رنگ باشد روز و شب
با جمال روی او یکسان نماید صبح و شام
هوش مصنوعی: در کنار عشق او، روز و شب برایم یکسان می‌شود و زیبایی چهره‌اش، صبح و شام را مشابه و همسان می‌سازد.
هر کجا دیدار او باشد خجل باشد ضیا
هر کجا رخسار او باشد نهان گردد ظلام
هوش مصنوعی: هر جا که او حاضر باشد، نور و روشنایی درخشان است و هر جا که چهره‌اش دیده شود، تاریکی ناپدید می‌شود.
هست او را سوختن در مذهب صوفی هلال
نیست او را کشتن اندر ملت تازی حرام
هوش مصنوعی: سوختن در طریقت صوفیان برای او ننگ نیست، و کشتن در دین عربی برای او ممنوع است.
در فنون انتفاع و در صنوف فایده
ابتر او چون صحیح و ناقص او چون تمام
هوش مصنوعی: در زمینه‌های مختلف کسب و کار و سودآوری، او در مقایسه با دیگران یا به موفقیت کامل دست یافته و یا در حالتی ناتمام و ناقص قرار دارد.