گنجور

شمارهٔ ۲۹

خسرو دشمن شکن که صورت فتحش
در سر تیغ جهانگشای توان دید
با سخطش، صولت عقاب توان یافت
در نظرش، سایه همای توان دید
هندوی شب را ز گرد طره چترش
بر صدف ماه مشک سای توان دید
زین سوی مدح وی است هرچه بتبجیل
از سر ادراک عقل ورای توان دید
چون بفلک بر شوی ز قامت قدرش
گر نتوان دید پشت پای توان دید
در تتق ملک حرف حبر فلک را
زان دل و طبع لطیفه زای توان دید
پرده گی غیت را بدیده ی فکرش
در نفسی صد هزار جای توان دید
جمله بتفهیم شهریار جهان است
هر هنری کز من گدای توان دید
در دل خیناگر است مطربی ار چند
صورت زخمه ز چنگ و نای توان دید
گوهر بختی برد خزانه و لیکن
دبدبه بر درگه درای توان دید
بندگی آنجا رسد که چهره مستی
هم بمی لعل جان فزای توان دید
آینه ی بیوه گان هم آن بنماید
هرچه بجام جهان نمای توان دید

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خسرو دشمن شکن که صورت فتحش
در سر تیغ جهانگشای توان دید
هوش مصنوعی: خسرو که دشمنان را شکست می‌دهد، چهره پیروزی‌اش را می‌توان بر نوک شمشیر جهانیان مشاهده کرد.
با سخطش، صولت عقاب توان یافت
در نظرش، سایه همای توان دید
هوش مصنوعی: با خشم او، پرنده عقاب در نظرش قدرت می‌یابد و حتی سایه پرنده خوشبختی هم در دید او نمایان می‌شود.
هندوی شب را ز گرد طره چترش
بر صدف ماه مشک سای توان دید
هوش مصنوعی: در شب، با چتری که از موهایش آویزان شده، می‌توانیم صدای آرام و زیبا را که همچون مرواریدی در دریا است، مشاهده کنیم.
زین سوی مدح وی است هرچه بتبجیل
از سر ادراک عقل ورای توان دید
هوش مصنوعی: از این طرف، هر چیزی که در ستایش او گفته می‌شود، فراتر از درک عقل و توانایی دیدن است.
چون بفلک بر شوی ز قامت قدرش
گر نتوان دید پشت پای توان دید
هوش مصنوعی: وقتی در آسمان بلند می‌شود و به مقام و مرتبه‌ی بلندی می‌رسد، اگر نتوانیم قامت او را ببینیم، می‌توانیم اثر او را بر زمین مشاهده کنیم.
در تتق ملک حرف حبر فلک را
زان دل و طبع لطیفه زای توان دید
هوش مصنوعی: این شعر به زیبایی و لطافت دل و طبع انسانی اشاره دارد که می‌تواند عمق و زیبایی‌های عالم را درک کند. شاعر به قدرت و جاذبه‌ی این لطافت در مواجهه با زیبایی‌های آسمان و جهان اشاره می‌کند و بیان می‌کند که چنین حسی می‌تواند قدرت مشاهده و فهم عمیق‌تری از هستی را فراهم کند.
پرده گی غیت را بدیده ی فکرش
در نفسی صد هزار جای توان دید
هوش مصنوعی: در اینجا گفته می‌شود که با دقت و تفکر می‌توان در هر لحظه و در هر مکان، زیبایی‌های پنهان و معانی عمیق را مشاهده کرد. این بیان به ما یادآوری می‌کند که در زندگی، امکانات و زیبایی‌ها همیشه در اطراف ما وجود دارند و تنها کافی است به آن‌ها توجه کنیم.
جمله بتفهیم شهریار جهان است
هر هنری کز من گدای توان دید
هوش مصنوعی: تمام هنرهایی که از من، به عنوان یک گدا و نیازمند، دیده می‌شود، ناشی از درک و فهم شهریار و حکمران دنیاست.
در دل خیناگر است مطربی ار چند
صورت زخمه ز چنگ و نای توان دید
هوش مصنوعی: در دل خواهش و عشق، همواره می‌توان شور و نشاطی را حس کرد، حتی اگر ظاهر آن به صورت ساز و نوا باشد.
گوهر بختی برد خزانه و لیکن
دبدبه بر درگه درای توان دید
هوش مصنوعی: دولت و شانس ممکن است در خزانه‌ای پنهان باشد، اما عظمت و بزرگی آن را تنها در آستانه درگاهش می‌توان مشاهده کرد.
بندگی آنجا رسد که چهره مستی
هم بمی لعل جان فزای توان دید
هوش مصنوعی: خدمت به معبود به جایی می‌رسد که حتی در چهره‌ی مستی هم می‌توان زیبایی و طراوت روح را مشاهده کرد.
آینه ی بیوه گان هم آن بنماید
هرچه بجام جهان نمای توان دید
هوش مصنوعی: آینهٔ مردم تنها به چیزهایی که در آن وجود دارد می‌تواند نشان دهد؛ بنابراین، اگر کسی چیز خاصی نداشته باشد، آینه فقط تصویر آنچه را که هست، به نمایش می‌گذارد.