گنجور

شمارهٔ ۴۷ - مدح نجم الدین لاجین

گر، خاتم مردمی نگین دارد
حقا، که ز دست نجم دین دارد
رستم جگری که بر در همت
رخش فلکی بزیر زین دارد
چرب آخر مکرمات معروفش
پهلوی نیاز راسمین دارد
گردون، ز شرف بر آستان دوزد
ور بار سخا در آستین دارد
بازی است که آشیان همت را
بر در زده ی طارم برین دارد
با سخت کمانی سخا جودش
بر لشکر نیستی کمین دارد
از دست سپاه فتنه، دارد امن
زیرا که جهان در آستین دارد
آن مه نه که بر عذار گردون است
این ماه خواجه بر جبین دارد
صدرا، ذاتی که خادم از فکرت
چرخی است که پای برزمین دارد
چون روی تو نکته ها نکو راند
چون رای تو شعرها متین دارد
در کنج خرابه وجود او
صد گنج هنر فلک دفین دارد
در کان جهان گرفت اشعارش
چون نام ثنات بر نگین دارد
شاداب نهال طبع او در او
کابشخور از این دل حزین دارد
آن ره چله نیست او که یکساعت
پای ادب سر گزین دارد
مپسند که آسمان چنان درّی
محبوس ذهاب پارگین دارد
نخلی است که ندهد انگبین رااو
گو سرکه نحل در حنین دارد
ایام ز طبع او توانگر شد
او چشم ز جود تو همین دارد
ور جمله ز شرم دست رادت باد
از چهره آفتاب چین دارد
گردون همه ساله نایب قهرش
با هر که سر خلاف و کین دارد

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گر، خاتم مردمی نگین دارد
حقا، که ز دست نجم دین دارد
هوش مصنوعی: اگر انگشتر مردم دارای نگین باشد، به راستی که از دست ستاره دین می‌درخشد.
رستم جگری که بر در همت
رخش فلکی بزیر زین دارد
هوش مصنوعی: رستم قهرمانی است که بر اسبش، رخش، افتخار و عظمت آسمان را به دوش می‌کشد.
چرب آخر مکرمات معروفش
پهلوی نیاز راسمین دارد
هوش مصنوعی: احترام و کرامت او در نهایت، به نیازهای من شایستگی و اهمیت می‌بخشد.
گردون، ز شرف بر آستان دوزد
ور بار سخا در آستین دارد
هوش مصنوعی: آسمان، به دلیل بزرگی و مقامش، بر دروازه‌ی سرنوشت نگهبان است و اگر دست سخاوت را در آستین خود داشته باشد، به آسانی می‌تواند به دیگران کمک کند.
بازی است که آشیان همت را
بر در زده ی طارم برین دارد
هوش مصنوعی: بازی به گونه‌ای است که آرزوها و تلاش‌هایمان درها را به روی ما می‌زند و در نتیجه ما در اوج بلندی‌ها به سر می‌بریم.
با سخت کمانی سخا جودش
بر لشکر نیستی کمین دارد
هوش مصنوعی: سخاوت و generosity آن مانند کمان سختی است که در برابر لشکر نامیرایی قرار گرفته و از مقام خود دفاع می‌کند.
از دست سپاه فتنه، دارد امن
زیرا که جهان در آستین دارد
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که به خاطر وجود یک نیروی قوی و حفاظت‌کننده، از خطرات و مشکلات در امان هستیم. در واقع، وجود یک یاری دهنده یا حامی باعث شده که از خطرات و آشوب‌ها به دور باشیم و امنیت برقرار باشد.
آن مه نه که بر عذار گردون است
این ماه خواجه بر جبین دارد
هوش مصنوعی: آن ماهی که بر صورت آسمان می‌درخشد، این ماهی که به چهره خواجه می‌تابد، نیست.
صدرا، ذاتی که خادم از فکرت
چرخی است که پای برزمین دارد
هوش مصنوعی: صدرا، وجودی است که خدمتگزار از اندیشه‌اش نشأت می‌گیرد و پایش بر روی زمین قرار دارد.
چون روی تو نکته ها نکو راند
چون رای تو شعرها متین دارد
هوش مصنوعی: زمانی که چهره‌ات نمایان می‌شود، نکته‌های زیبا و دل‌نشینی را به همراه می‌آورد و نظرات تو باعث می‌شود سخن‌ها استوار و محکم به نظر برسند.
در کنج خرابه وجود او
صد گنج هنر فلک دفین دارد
هوش مصنوعی: در گوشه‌ای از وجود او، گنجینه‌ای از هنرهای پنهان جهان نهفته است.
در کان جهان گرفت اشعارش
چون نام ثنات بر نگین دارد
هوش مصنوعی: در این جهان، اشعار او مانند نام ثنات بر روی نگین وجود دارد.
شاداب نهال طبع او در او
کابشخور از این دل حزین دارد
هوش مصنوعی: نهال جوانی و خلاقیت او سرشار و شاداب است، اما در دل او غمی وجود دارد که به دنبال آن می‌گردد.
آن ره چله نیست او که یکساعت
پای ادب سر گزین دارد
هوش مصنوعی: این مسیر، راهی آسان نیست؛ زیرا کسی که فقط یک ساعت به آداب و رفتار مناسب توجه کند، نمی‌تواند به آن دست یابد.
مپسند که آسمان چنان درّی
محبوس ذهاب پارگین دارد
هوش مصنوعی: آسمان را نپسند که همچون درّی باارزش و گرانبها در حالت محبوس و در تب و تاب است.
نخلی است که ندهد انگبین رااو
گو سرکه نحل در حنین دارد
هوش مصنوعی: این شعر به این معناست که درخت نخل نمی‌تواند عسل بدهد، اما در عوض، زنبورهایی که در جنگ حنین بودند، سرکه تولید می‌کنند. از این منظر، اشاره به این دارد که گاهی ممکن است چیزی که به نظر می‌رسد مفید باشد، در واقع نتواند آنچه را که از آن انتظار می‌رود، فراهم کند.
ایام ز طبع او توانگر شد
او چشم ز جود تو همین دارد
هوش مصنوعی: روزگار از ویژگی‌های او مرفه و غنی شده است و او تنها به چشم‌انتظاری از کرم و بخشش تو بسنده کرده است.
ور جمله ز شرم دست رادت باد
از چهره آفتاب چین دارد
هوش مصنوعی: اگر همه زیبایی‌ها از روی شرم به زیر دستت بیفتند، چهره آفتاب هم از تو می‌گیرد.
گردون همه ساله نایب قهرش
با هر که سر خلاف و کین دارد
هوش مصنوعی: هر سال، آسمان (یا سرنوشت) به کسانی که با او دشمنی یا کینه دارند، به نوعی انتقام می‌گیرد.