گنجور

شمارهٔ ۳۳ - مدح خواجه صدرالدین قاضی مراغهٔ وزیر سلطان طغرل

کار دو گیتی به کام صدر اجل باد
جایگه دشمنانش صدر، اجل باد
کعبه آمال حرز دولت و دین آنک
با شرف او زحل وضیع محل باد
نوبت عمر ابد بنام بلندش
کوفته در صدر بارگاه ازل باد
سایل بی برگ با عنایت جورش
چون گل صد برگ در حمایت ظل باد
سینه شیران ز بهر رتبت و رایش
کردن طاعت نهاده پیش کفل باد
گر سوی رایش نگه کند به تکبر
دیده خورشید مبتلای سبل باد
تیره دلی را که نقص او بزبان برد
حرف بکار اندرش زبان وَرَل باد
حاسد جاهش ببوستان بقا، در
چون بگلستان در اوفتاده جعل باد
رخش قضا بامضای عزم عجولش
چون شترلوک در میان و حل باد
ای ز شرف بر سپهر کرده تقدم
پای محل تو بر جبین زحل باد
موسم اضحی شتاب کرد بخدمت
اسب نجاحش بزیر ران امل باد
وز پی قربانت شرع اگر نه پسندد
چرخ ندا کرده خون جدی و حمل باد
وآنکه کم آید بحضرت تو چو خادم
گوشتی و نان و هیزمش بخلل باد
زین سه غمش باز خر که ضامن عمرت
تا به قیامت خدای عز و جل باد

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

کار دو گیتی به کام صدر اجل باد
جایگه دشمنانش صدر، اجل باد
هوش مصنوعی: کار دنیا بر وفق مراد کسی است که در جایگاه بلند و مقدسی قرار دارد، و این جایگاه می‌تواند مورد حسادت و دشمنی دیگران قرار گیرد.
کعبه آمال حرز دولت و دین آنک
با شرف او زحل وضیع محل باد
هوش مصنوعی: کعبه، یعنی مرکز امید و آرزوها، جایگاهی محترم برای دولت و دین است. آن شخصی که با فضیلت و شرف است، همچون زحل در جایی نازل و پست قرار دارد.
نوبت عمر ابد بنام بلندش
کوفته در صدر بارگاه ازل باد
هوش مصنوعی: زمان ابدی عمر در بالای تاج سپید، با نام بلندش به شدت کوبیده شده است.
سایل بی برگ با عنایت جورش
چون گل صد برگ در حمایت ظل باد
هوش مصنوعی: سایه‌ای بدون برگ، با لطف و حمایت او، مانند گل‌های خوشبو در پناه نسیم بهاری.
سینه شیران ز بهر رتبت و رایش
کردن طاعت نهاده پیش کفل باد
هوش مصنوعی: سینه شیران به خاطر مقام و فخر خود، فرمان‌برداری را به گردن باد می‌سپارند.
گر سوی رایش نگه کند به تکبر
دیده خورشید مبتلای سبل باد
هوش مصنوعی: اگر رخش به سمت تو بیفتد و با کبر و بزرگی به تو بنگرد، خورشید نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد و در برابر باد تسلیم می‌شود.
تیره دلی را که نقص او بزبان برد
حرف بکار اندرش زبان وَرَل باد
هوش مصنوعی: دل تیره‌ای که عیب و نقص خود را به زبان می‌آورد، به زودی با کلماتش به دردسر می‌افتد.
حاسد جاهش ببوستان بقا، در
چون بگلستان در اوفتاده جعل باد
هوش مصنوعی: حسادت باعث می‌شود که انسان نتواند از زیبایی‌های زندگی لذت ببرد. مانند اینکه کسی در باغی از گل‌های زیبا، به دلیل حسادت به دیگران، همواره در نگرانی و ناراحتی باشد و نتواند شادی و آرامش را در آنجا تجربه کند.
رخش قضا بامضای عزم عجولش
چون شترلوک در میان و حل باد
هوش مصنوعی: سرنوشت با تصمیم شتابزده‌اش مانند شتری بی‌قرار و مضطرب در میان مشکلات و ناپایداری‌ها پیش می‌رود.
ای ز شرف بر سپهر کرده تقدم
پای محل تو بر جبین زحل باد
هوش مصنوعی: ای کسی که به خاطر عظمت و شرف خود، در جایگاه بالایی قرار داری، جای تو بر پیشانی سیاره زحل قرار دارد.
موسم اضحی شتاب کرد بخدمت
اسب نجاحش بزیر ران امل باد
هوش مصنوعی: در فصل قربانی، اسب موفقیت به سرعت به سمت خدمت می‌رود و امیدها زیر پای او در حال حرکت‌اند.
وز پی قربانت شرع اگر نه پسندد
چرخ ندا کرده خون جدی و حمل باد
هوش مصنوعی: اگر برای نزدیک شدن به تو، قوانین و مقررات، به رضایت چرخ (سرنوشت) نباشند، آسمان اعلام کرده که خون جدی (مهم) می‌ریزد و باد به حرکت درمی‌آید.
وآنکه کم آید بحضرت تو چو خادم
گوشتی و نان و هیزمش بخلل باد
هوش مصنوعی: و کسی که در نزد تو کمتر از آنچه شایسته است تقدیم کند، مانند خدمتگزاری است که با دست خالی از گوشت و نان و هیزم آمده باشد و این کمبودش نشان از بخل اوست.
زین سه غمش باز خر که ضامن عمرت
تا به قیامت خدای عز و جل باد
هوش مصنوعی: از این سه ناراحتی رها شو، تا زمانی که زنده‌ای، خداوند ضامن زندگی‌ات باشد.