گنجور

بخش ۲۷ - مناجات کردن پروانه

خوشا آن بنده با عهد و پیوند
که دارد بازگشتی با خداوند
بکام خویش اگر چندی رود راه
چو باز آید نیاز آرد بدرگاه
بنالد گاهی از سوز و گدازیچ
بمالد بر زمین روی نیازی
بجوشد بحر الطاف خدایی
ز گرداب غمش بخشد رهایی
در آن شب کز نهیب دیو ظلمت
جهان بستی چو طفلان لب ز وحشت
همه داوری بیهوشی چشیده
سر اندر جیب خاموشی کشیده
ز غم پروانه با قاضی حاجات
به طور دل چو موسی در مناجات
که یارب از کمال عزت تو
به عزت بخشی بی منت تو
بدان مهری که ختم انبیا راست
بدان سری که شاه اولیا راست
بحق هایهای اشکریزان
ببانگ هوی هوی صبح خیزان
باشک طفلی از درد نهانی
بآه پیری از داغ جوانی
به مسکینی و عجز عذر خواهان
بعذر آوردن صاحب گناهان
به سختی بردن ایام دوری
به تلخی بردن شام صبوری
به اشک و زاری شام غریبان
به رشک عاشق از کام رقیبان
به صحرا گشتن وامانده راهان
به تنها ماندن افتاده جاهان
به صحرا ماندن گمگشته از راه
به تنها ماندن افتاده در چاه
به تسلیم مریدان در ارادت
به تکبیر شهیدان در شهادت
به بیخوابی شام دلفگاران
به بیتابی روز روزه داران
به سوز گریه امیدواران
به آه سوزناک سوگواران
به داغ من که از شمعم جگر سوخت
به سوز شمع کز من بیشتر سوخت
کزین وادی مرا آزادیی بخش
ز نور شمع خویشم هادیی بخش

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خوشا آن بنده با عهد و پیوند
که دارد بازگشتی با خداوند
هوش مصنوعی: سعادتمند کسی است که با خداوند پیمان و ارتباط دارد و به سوی او بازگشت می‌کند.
بکام خویش اگر چندی رود راه
چو باز آید نیاز آرد بدرگاه
هوش مصنوعی: برآورده شدن خواسته‌ها و نیازها در زندگی ممکن است زمان‌بر باشد. اگرچه ممکن است در ابتدا دور به نظر برسد، اما وقتی دوباره به سرچشمه‌ای که از آنجا آمده‌ایم برمی‌گردیم، متوجه می‌شویم که باز هم نیازمند کمک و درخواست از دیگران هستیم.
بنالد گاهی از سوز و گدازیچ
بمالد بر زمین روی نیازی
هوش مصنوعی: گاهی از درد و شعله‌های سوزناک شکايت می‌کند و گاهی بر خاک به‌خود می‌مالد تا تسلی یابد.
بجوشد بحر الطاف خدایی
ز گرداب غمش بخشد رهایی
هوش مصنوعی: از عمق غم و مشکلات، دریایی از رحمت و لطف خداوند به جوش و خروش درمی‌آید و آرامش و آزادی را به انسان می‌بخشد.
در آن شب کز نهیب دیو ظلمت
جهان بستی چو طفلان لب ز وحشت
هوش مصنوعی: در آن شبی که ترس وحشتناک تاریکی همه جا را فرا گرفته بود، مانند بچه‌ها از ترس سکوت کرده بودی و هیچ صدایی از تو برنمی‌آمد.
همه داوری بیهوشی چشیده
سر اندر جیب خاموشی کشیده
هوش مصنوعی: همه کسانی که در حالت بی‌خود و بی‌هوشی هستند، سرشان را در سکوت و خاموشی پنهان کرده‌اند.
ز غم پروانه با قاضی حاجات
به طور دل چو موسی در مناجات
هوش مصنوعی: از دل تنگ پروانه، مشکلات و نیازها را با قاضی در میان می‌گذارم، مثل موسی که در دعا و مناجات خود به خداوند سخن می‌گوید.
که یارب از کمال عزت تو
به عزت بخشی بی منت تو
هوش مصنوعی: خدایا، به خاطر عظمت و عزت تو، به من عزتی عطا کن که نتیجه و بخششی از جانب تو باشد و بدون هیچ گونه توقع و انتظار.
بدان مهری که ختم انبیا راست
بدان سری که شاه اولیا راست
هوش مصنوعی: بدان محبت و عشق که مختص پیامبر آخرین است، همانند رمزی است که ویژه برترین ولی‌ها و دوستان خدا می‌باشد.
بحق هایهای اشکریزان
ببانگ هوی هوی صبح خیزان
هوش مصنوعی: با صدای بلند و گریه‌های مملو از اشک، صبح‌خیزان فریاد می‌زنند.
باشک طفلی از درد نهانی
بآه پیری از داغ جوانی
هوش مصنوعی: گویی که کودک از اندوهی پنهانی نالان است، همچون پیرمردی که از سوگ جوانی خود غمگین است.
به مسکینی و عجز عذر خواهان
بعذر آوردن صاحب گناهان
هوش مصنوعی: به کسانی که در فقر و ناتوانی به سر می‌برند، باید به عذر و درخواست کمک نزدیک شد، همان‌طور که صاحب گناه به دنبال عذر و بخشش است.
به سختی بردن ایام دوری
به تلخی بردن شام صبوری
هوش مصنوعی: گذراندن روزهای دوری بسیار دشوار است و تحمل شب‌های طولانی و صبر کردن، تلخی‌های خاصی دارد.
به اشک و زاری شام غریبان
به رشک عاشق از کام رقیبان
هوش مصنوعی: در شب‌های غم و تنهایی، عشق و دلدادگی باعث حسادت دیگران می‌شود.
به صحرا گشتن وامانده راهان
به تنها ماندن افتاده جاهان
هوش مصنوعی: گشتن در دشت و بی‌راهه شدن، سرنوشتی است که برای آنهایی که به تنهایی باقی مانده‌اند، رقم می‌خورد.
به صحرا ماندن گمگشته از راه
به تنها ماندن افتاده در چاه
هوش مصنوعی: کسی که در بیابان گم شده و راهش را پیدا نکرده، به مانند کسی است که به تنهایی در چاهی افتاده و درمانده شده است.
به تسلیم مریدان در ارادت
به تکبیر شهیدان در شهادت
هوش مصنوعی: مریدان با ارادت کامل و تسلیم در برابر عزم و اراده شهیدان در وقت شهادت مانند تکبیر آنها هستند.
به بیخوابی شام دلفگاران
به بیتابی روز روزه داران
هوش مصنوعی: در شب‌های بی‌خوابی عاشقان، روزهای روزه‌داران با اضطراب سپری می‌شود.
به سوز گریه امیدواران
به آه سوزناک سوگواران
هوش مصنوعی: با اشک‌های آنهایی که امیدوارند و ناله‌های دل‌سوز کسانی که در غم هستند، آمیخته شده است.
به داغ من که از شمعم جگر سوخت
به سوز شمع کز من بیشتر سوخت
هوش مصنوعی: من به خاطر داغ دل، مانند شمعی می‌سوزم و این در حالیست که شعله شمعی که از من می‌آید، حتی بیشتر از من می‌سوزد.
کزین وادی مرا آزادیی بخش
ز نور شمع خویشم هادیی بخش
هوش مصنوعی: از این مکان مرا رهایی ببخش، مثل نوری که از شمع می‌تابد و مرا راهنمایی کند.