گنجور

شمارهٔ ۹ - مخمس

این همه خشم تو ای عاشقکش بی باک چیست
دل ز خشمت خاک شد این زهر بی تریاک چیست
جر دل غیر از نگاه دیده بی باک چیست
دیده را گر با تو کار افتاد دل غمناک چیست
مرغ عاشق میشود پیراهن گل چاک چیست
ایکه در خوبی نباشد همعنانت هیچکس
کی ز فتراک تو عاشق بگسلددست هوس
میروی شاهانه و غوغای خلق از پیش و پس
ابلق حسن ار بزیر زین یوسف بود بس
عالمی گرد سمندت دست بر فتراک چیست
شمع رویت کز وجود ما اثر باما نهشت
او بود مقصود خواه از کعبه و خواه از کنشت
آتشین رویت بهشت ماست ای حوری سرشت
خلق میگویند آتش ره ندارد در بهشت
ای بهشت عاشقان این روی آتشناک چیست
آن دولب کز آب خضر و چشمه کوثر نهند
تا بکی بگشایی و خلقی ز حسرت جان دهند
خلق اگر در فکر آن کز زهر مردن و ارهند
مرده تریاک را بسیار عزت می نهند
تو ازین لب مهره بگشاد مهره تریاک چیست
عالمی را کرده یی از حسن خود پر شور و شر
بسکه خون عاشقان میریزی ای رشک قمر
چرخ در خون از شفق دامان کشد شام و سحر
گر ز رشک روی تو مه را شده پاره جگر
این نشانیهای خون بر دامن افلاک چیست
گر بجرم عشق با اهلی نمیگویی سخن
ای گل نو رسته بشنو پند پیران کهن
گلبن امید غمخواران مکن از بیخ و بن
گر حسن قدر تو را نشناخت او را عفو کن
پیش عفو شامل تو جرم مشتی خاک چیست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

این همه خشم تو ای عاشقکش بی باک چیست
دل ز خشمت خاک شد این زهر بی تریاک چیست
هوش مصنوعی: چرا اینقدر عصبانی هستی ای عاشق شجاع؟ دل من از خشم تو رنج می‌برد، این تمام درد و زخم تو که به من می‌رسد چه دلیلی دارد؟
جر دل غیر از نگاه دیده بی باک چیست
دیده را گر با تو کار افتاد دل غمناک چیست
هوش مصنوعی: دل غیر از نگاه تو چه چیزی را می‌تواند احساس کند؟ اگر چشمانم با تو مرتبط شوند، چه دلی می‌تواند غمگین باشد؟
مرغ عاشق میشود پیراهن گل چاک چیست
هوش مصنوعی: مرغ عاشق به زیبایی و لطافت پیراهن گل چاک می‌زند. این جمله به نوعی به جذابیت و دلربایی گل‌ها اشاره دارد که می‌تواند جلب توجه و عشق موجوداتی چون مرغ را به خود جلب کند.
ایکه در خوبی نباشد همعنانت هیچکس
کی ز فتراک تو عاشق بگسلددست هوس
هوش مصنوعی: اگر در خوبی و نیکی همتایی نداشته باشی، هیچ کس نمی‌تواند از عشق و محبت تو جدا شود.
میروی شاهانه و غوغای خلق از پیش و پس
ابلق حسن ار بزیر زین یوسف بود بس
هوش مصنوعی: تو با کبریایی و شکوه خاصی می‌روی و در اطرافت مردم به هیجان آمده‌اند. اگر زیبایی و جاذبه‌ات همچون یوسف در زیر زین باشد، حتماً توجه‌ها را به خود جلب خواهد کرد.
عالمی گرد سمندت دست بر فتراک چیست
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که در عالم، کسی که بر اسب توابیت سوار است و بر بندها و زین و برگ تو تسلط دارد، چه چیزی است؟ به عبارت دیگر، این جمله به بررسی قدرت و اختیار فردی می‌پردازد که بر امور و شرایط زندگی‌اش کنترل دارد.
شمع رویت کز وجود ما اثر باما نهشت
او بود مقصود خواه از کعبه و خواه از کنشت
هوش مصنوعی: شمع وجود تو که نوری از ما گرفته است، هدف ما حتی اگر از کعبه باشد یا از معبد، به تو بازمی‌گردد.
آتشین رویت بهشت ماست ای حوری سرشت
خلق میگویند آتش ره ندارد در بهشت
هوش مصنوعی: زیبایی و وجود تو، مانند بهشت برای ماست، ای موجودی با طبیعتی شگفت‌انگیز. مردم معتقدند که آتش نمی‌تواند به بهشت راه پیدا کند، اما در واقع، زیبایی تو آتشین و جذاب است.
ای بهشت عاشقان این روی آتشناک چیست
هوش مصنوعی: ای بهشت عاشقان، این چهره آتشین تو چیست؟
آن دولب کز آب خضر و چشمه کوثر نهند
تا بکی بگشایی و خلقی ز حسرت جان دهند
هوش مصنوعی: آن لب‌های دوگانه که با آب حیات و چشمه بهشت آمیخته‌اند، تا چه زمانی باید منتظر باشند تا گشوده شوند و چه انسان‌هایی به خاطر حسرت آن‌ها جان خود را ببازند؟
خلق اگر در فکر آن کز زهر مردن و ارهند
مرده تریاک را بسیار عزت می نهند
هوش مصنوعی: اگر مردم در اندیشه‌ی این هستند که با زهر و مرگ مواجه شوند، در این صورت، تریاک که مرده است و از آن استفاده می‌شود، بسیار مورد احترام و ارزش قرار می‌گیرد.
تو ازین لب مهره بگشاد مهره تریاک چیست
هوش مصنوعی: تو از این لب چنان ماجرایی را بیان کردی که دیگر نمی‌توان فهمید تریاک چه خصوصیاتی دارد.
عالمی را کرده یی از حسن خود پر شور و شر
بسکه خون عاشقان میریزی ای رشک قمر
هوش مصنوعی: وجود تو با زیبایی‌ات، دنیایی را پر از شوق و هیجان کرده است. تو به خاطر عشقت، آتش اشتیاق عاشقان را به جوش می‌آوری و مانند ماه، حسادت برانگیز هستی.
چرخ در خون از شفق دامان کشد شام و سحر
گر ز رشک روی تو مه را شده پاره جگر
هوش مصنوعی: چرخش آسمان در شب و روز چنان است که گویی از حسادت به زیبایی‌ات شب و روز را به رنگ خون درآورده و با درد و رنجی همچون پاره شدن جگر تو به دل می‌آورد.
این نشانیهای خون بر دامن افلاک چیست
هوش مصنوعی: این نشانه‌های خون که روی دامن آسمان پدیدار شده‌اند، چه معنایی دارند؟
گر بجرم عشق با اهلی نمیگویی سخن
ای گل نو رسته بشنو پند پیران کهن
هوش مصنوعی: اگر به خاطر عشق با اهلش صحبت نمی‌کنی، ای گل نو شکفته، به سخنان کهنه‌کاران گوش بده و نصیحت‌های آن‌ها را بشنو.
گلبن امید غمخواران مکن از بیخ و بن
گر حسن قدر تو را نشناخت او را عفو کن
هوش مصنوعی: امید و آرزوهای خود را به خاطر غم دیگران از ریشه از بین نبر. اگر کسی ارزش و زیبایی تو را درک نکرد، او را ببخش.
پیش عفو شامل تو جرم مشتی خاک چیست
هوش مصنوعی: اگر به رحمت و بزرگی تو توجه کنیم، گناه یک مشت خاک چه ارزشی دارد؟