گنجور

بخش ۵ - دایره مرکب مدور

همه ملوک جهان بنده کرده دهرت از آن
که هرگز از چو تویی کس ندیده استحقار
دگر ز جود تو یابد چو عالمی شادی
به مردی و به کرم عالمی بگیر و بدار
بود به مردی دیگر کسی مثال تو کم
زمانه مثل تو کم یابد از همه اخیار
ممکن نه که هرگز چو تو
یابد عالم
هرگز چو تو کس ندید
مردی به کرم
یابد مردی
دگر کسی مثل تو کم
عالم به کرم
مثل تو کم یابد هم

تقطیع: مفعول مفاعیل مفاعیل فعل

قافیه: مقید

بحر: هزج مثمن اخرب مکفوف مجبوب

صنعت: مربع

ولیک اهلی از آن که تمامیش ثبت است
هم این خطش بغلامی نوشته است اقرار
دلیل او به تمامی جز این غلامی نیست
که بر تمامی او سکه ایست این معیار
اهلی که تمامیش غلامیست
این خط غلامیش تمامیست

تقطیع: مفعول مفاعلن مفاعیل

قافیه : ذوقافتین مکرر

بحر: هزج مسدس مقبوض مقصور

صنعت: حسن مقطع

الا که تا فلکش بحر درفشان باقیست
همیشه تا دل و دستست بحر را دربار
مدام تا کرم روزگار باشد عام
بروزگار نباشد جز از کرم مختار
تا فلک بحر درفشان باشد
تا دل و دست بحر و کان باشد

تقطیع: فاعلاتن مفاعلن فعلن

قافیه: مردف بردف مفرد

بحر: خفیف مسدس مخبون اصلم

صنعت: تضمین

یقین که بسته و محکم بود همی پیوست
ببسته دست و دل خصم محکم از مسمار
نگاهدار تو حق باد تا بروز حسیب
که پای عمر تو شد در رکیب برخوردار
بسته و محکم بود پیوسته تا روز حسیب
بسته دست خصم، محکم پای عمرت در رکیب

تقطیع: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلات

قافیه: مردف بردف

بحر: رمل مثمن مقصور

صنعت: تفسیر جلی

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

همه ملوک جهان بنده کرده دهرت از آن
که هرگز از چو تویی کس ندیده استحقار
هوش مصنوعی: تمام پادشاهان دنیا به خاطر تو مقام و موقعیت خود را پایین آورده‌اند، زیرا هیچ کس همچون تو را پست شمرده و کوچک نمی‌بیند.
دگر ز جود تو یابد چو عالمی شادی
به مردی و به کرم عالمی بگیر و بدار
هوش مصنوعی: با generosity و بزرگواری تو، جهانیان به شادمانی می‌رسند. با مردانگی و کرامت خود، جهان را در آغوش بگیر و از آن مراقبت کن.
بود به مردی دیگر کسی مثال تو کم
زمانه مثل تو کم یابد از همه اخیار
هوش مصنوعی: در این دنیا، مانند تو و ویژگی‌هایت به ندرت پیدا می‌شود و فرد دیگری شبیه تو نیست. زمانه افراد خوب و شایسته‌ای مثل تو را به سختی پیدا می‌کند.
ممکن نه که هرگز چو تو
یابد عالم
هوش مصنوعی: امکان ندارد که هیچ فردی در این دنیا مانند تو پیدا شود.
هرگز چو تو کس ندید
مردی به کرم
هوش مصنوعی: هیچ‌کس را مثل تو در بخشندگی و سخاوت ندیده‌ام.
یابد مردی
دگر کسی مثل تو کم
هوش مصنوعی: دیگر کسی مثل تو پیدا نخواهد شد.
عالم به کرم
مثل تو کم یابد هم
هوش مصنوعی: دنیا مثل تو، کسی را با این همه مهربانی و لطف نمی‌تواند پیدا کند.
تقطیع: مفعول مفاعیل مفاعیل فعل
هوش مصنوعی: تقطیع یک روش در موسیقی و شعر است که به تجزیه و تحلیل وزن و قالب های شعری می‌پردازد. در این روش، مفعول، مفاعیل و فعل به ترتیب نشان دهنده الگوهای مختلفی از ضرب‌ها و سطرها هستند که برای ساختن یک قطعه نوازندگی یا شعر مورد استفاده قرار می‌گیرند. این الگوها به هنرمندان کمک می‌کند تا به ایجاد یک ساختار منسجم و موزون بپردازند.
بحر: هزج مثمن اخرب مکفوف مجبوب
هوش مصنوعی: بحر هزج مثمن اخرب مکفوف مجبوب، نوعی وزن شعری است که در ادبیات فارسی و عربی استفاده می‌شود. این وزن دارای عناصری خاص است که آن را از دیگر وزن‌ها متمایز می‌کند. از جمله ویژگی‌های آن می‌توان به ساختار خاص هجایی و لحن موزون اشاره کرد که در سرایش اشعار به کار می‌رود و به شاعر امکان می‌دهد تا احساسات و معانی خود را به شیوه‌ای هنری و زیبا بیان کند.
صنعت: مربع
هوش مصنوعی: صنعت: مربع صنعت به معنای بخش‌های مختلف اقتصادی است که به تولید کالاها و خدمات مرتبط می‌شود. این بخش شامل فعالیت‌هایی مانند تولید صنعتی، خدمات، کشاورزی، و حتی صنایع خلاق می‌شود. هر یک از این بخش‌ها در توسعه اقتصادی و ایجاد شغل‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند.
ولیک اهلی از آن که تمامیش ثبت است
هم این خطش بغلامی نوشته است اقرار
هوش مصنوعی: ولی امّا، اهل نظر می‌دانند که تمام نوشته‌ها ثبت شده و این خط نیز از آنِ غلام است که به این مسئله اعتراف کرده است.
دلیل او به تمامی جز این غلامی نیست
که بر تمامی او سکه ایست این معیار
هوش مصنوعی: دلیل وجود او تنها این است که این بنده، معیاری است بر تمامی وجود او.
اهلی که تمامیش غلامیست
این خط غلامیش تمامیست
هوش مصنوعی: با توجه به مضمون این بیت، می‌توان گفت که هر موجودی که تمام وجودش در خدمت دیگری است، به نوعی نشان‌دهنده وابستگی و بندگی اوست. این وابستگی به نحوی است که همۀ ویژگی‌ها و صفات او تحت تأثیر این خدمت قرار گرفته است. به عبارت دیگر، غلامی و خدمت‌گزاری او به طور کامل و تمام‌عیار در وجودش نمایان است.
تقطیع: مفعول مفاعلن مفاعیل
هوش مصنوعی: تقطیع به شکل مفعول مفاعلن مفاعیل اشاره به تقسیم‌بندی و ساختار وزن‌های شعری دارد که به عنوان یکی از قواعد شعر عربی شناخته می‌شود. این تکنیک به شاعران کمک می‌کند تا با ایجاد تنوع و نظم در شعر، ریتم و آهنگ مورد نظر خود را به دست آورند.
قافیه : ذوقافتین مکرر
هوش مصنوعی: قافیه: تکرار ذوقافتین.
بحر: هزج مسدس مقبوض مقصور
هوش مصنوعی: بحر هزج مسدس مقبوض مقصور نوعی وزن شعری است که در ادبیات فارسی و عربی کاربرد دارد. این وزن دارای ساختاری خاص است که به شعر rhythm و melody می‌بخشد. در این نوع وزن، معمولاً با استفاده از تعدادی هجاهای کوتاه و بلند، ترکیب‌های خاصی ایجاد می‌شود که شاعر می‌تواند با آن‌ها احساسات و مفاهیم خود را بیان کند.
صنعت: حسن مقطع
هوش مصنوعی: صنعت: حسن مقطع در زمینه‌ی خاصی فعالیت می‌کند و به ظرافت‌ها و مشخصات خاصی توجه دارد که به کیفیت و درستی کار کمک می‌کند. این صنعت ممکن است به طور خاص به تولید یا خدماتی مرتبط باشد که نیازمند دقت و مهارت بالاست.
الا که تا فلکش بحر درفشان باقیست
همیشه تا دل و دستست بحر را دربار
هوش مصنوعی: تا زمانی که دریا در حال درخشش و جاری بودن است، دل و دست ما همیشه باید در ارتباط با دریا باشند و به آن توجه کنند.
مدام تا کرم روزگار باشد عام
بروزگار نباشد جز از کرم مختار
هوش مصنوعی: تا زمانی که زندگی وجود دارد، کرمی از نیک‌سیرتی و مهربانی لازم است، زیرا زندگی تنها از لطف و بزرگواری شخص مختار سرچشمه می‌گیرد.
تا فلک بحر درفشان باشد
تا دل و دست بحر و کان باشد
هوش مصنوعی: تا زمانی که آسمان ستاره‌باران باشد و دل و دست انسان سرشار از ثروت و امکانات باشد.
تقطیع: فاعلاتن مفاعلن فعلن
هوش مصنوعی: این بخش درباره‌ی الگوی وزن شعر عربی صحبت می‌کند که شامل ترکیب‌های مخلتفی از هجاهاست. این الگو به تعیین ریتم و قافیه در اشعار کمک می‌کند و به شاعر امکان می‌دهد تا احساسات و معانی مورد نظر خود را به طور خاص و موثر منتقل کند.
قافیه: مردف بردف مفرد
هوش مصنوعی: قافیه یا همان تکرار صداها در شعر، به نوعی نظم و هماهنگی در کلام می‌دهد. در اینجا سه نوع قافیه ذکر شده است: قافیه مردف، که در آن قافیه‌های دو یا چند کلمه پشت سر هم آمده‌اند؛ قافیه بردف، که به قافیه‌ای اطلاق می‌شود که در انتهای مصراع‌های شعر تکرار می‌شود؛ و قافیه مفرد، که تنها به یک قافیه واحد در انتهای کلمات اشاره دارد. این شیوه‌ها به شاعر کمک می‌کنند تا احساسات و مفاهیم خود را بهتر منتقل کند.
بحر: خفیف مسدس مخبون اصلم
هوش مصنوعی: این عبارت به نظر می‌رسد مجموعه‌ای از اصطلاحات فنی یا علمی باشد. در اینجا "بحر" به معنای دریا یا دریایی بودن، "خفیف" به معنای نرم یا ملایم، "مسدس" به احتمال زیاد به شکلی شش‌ضلعی اشاره دارد، و "مخبون" احتمالاً به معنای پنهان یا نامشخص استفاده شده است. بنابراین این واژه‌ها می‌توانند به یک مفهوم خاص یا یک حالت خاص اشاره کنند که نیاز به زمینه بیشتری دارد تا بهتر فهمیده شوند.
صنعت: تضمین
هوش مصنوعی: صنعت شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و فرایندها است که به تولید و ارائه کالاها و خدمات می‌پردازد. این صنعت به تأمین نیازهای جامعه و بازار کمک می‌کند و نقش مهمی در اقتصاد ایفا می‌کند. تضمین کیفیت و اعتماد به کالاها و خدمات ارائه شده از سوی این صنعت نیز جزء اصول اساسی به شمار می‌آید.
یقین که بسته و محکم بود همی پیوست
ببسته دست و دل خصم محکم از مسمار
هوش مصنوعی: مسلماً ارتباطی محکم و نزدیک وجود داشت، چون دشمن با دست و دلش به شدت به این پیوند متصل شده بود، گویی که با میخ محکم شده باشد.
نگاهدار تو حق باد تا بروز حسیب
که پای عمر تو شد در رکیب برخوردار
هوش مصنوعی: نگاهبان تو باید حقیقت باشد تا زمانی که به مرحله آسیب‌پذیری برسی، زیرا زندگی‌ات در مراحل مختلفی در حال حرکت است.
بسته و محکم بود پیوسته تا روز حسیب
بسته دست خصم، محکم پای عمرت در رکیب
هوش مصنوعی: همیشه محکم و استوار بودی تا روز حساب که دشمن دستش را محکم می‌بندد و پای عمرت را نیز در بند می‌کند.
تقطیع: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلات
هوش مصنوعی: یک قالب وزنی خاص در شعر عربی وجود دارد که به ترتیب هجاهای خاصی تشکیل شده است. این قالب با تکرار الگوی "فاعل" در طول قطعه شعر شناخته می‌شود و به نوعی ریتم و موسیقی متن شعر کمک می‌کند.
قافیه: مردف بردف
هوش مصنوعی: در اینجا بیان شده که "بردف" به "مردف" ارتباط دارد.
بحر: رمل مثمن مقصور
هوش مصنوعی: بحر: یک نوع قالب شعری است که دارای ویژگی‌های خاصی است و معمولا شامل هشت بیت می‌شود. در این نوع شعر، هر بیت به صورت چهارپاره یا مثمن و با قافیه‌های مشخصی تنظیم می‌شود.
صنعت: تفسیر جلی
هوش مصنوعی: صنعت: تفسیر جلی به معنای بررسی و تحلیل اطلاعات و رویدادها به صورت روشن و شفاف است که به کمک آن می‌توان دقیق‌تر و بهتر به نتایج و نتیجه‌گیری‌های منطقی دست یافت. در این رویکرد، هدف اصلی ارائه توضیحات واضح و قابل فهم برای افراد مختلف است تا آن‌ها بتوانند به راحتی مفاهیم را درک کنند و از آن‌ها بهره‌برداری کنند.