گنجور

شمارهٔ ۸ - در نعت سید المرسلین گوید

مارا چراغ دیده خیال محمدست
خرم دلی که مست وصال محمدست
هرگز نبسته سایه او نقش بر زمین
کی نقش بندد آنکه مثال محمدست
مرغی که نامه احدیت بما رساند
مرغ ضمیر وحی مقال محمدست
معراج قدر بین که در اوج هوای عرش
پرواز جبرییل به بال محمدست
نعلین اگرچه بر سر گردون زند هلال
در آرزوی صف نعال محمدست
فیض مسیح کز دم او مرده زنده شد
در گوش جان صداب بلال محمدست
حسن و جمال عالم اگر یافت آفتاب
یک ذره ز آفتاب جمال محمدست
هنگامه قیامت و غوغای رستخیز
حرفی ز شرح جاه و جلال محمدست
تعریف حور و خوبی جنت که میکنند
وصف جمال حسن مآل محمدست
جبریل اگرچه طوطی وحی است و عقل کل
درمانده در جواب و سوال محمدست
این حال بین که دم نزدند انبیا همه
در سر آن حدیث که حال محمدست
از مشک نافه بر دل خود داغ مینهد
یعنی خراب خوبی خال محمدست
دالیست تاج دولت دنیا و دین همه
وین دال بر کرامت آل محمدست
کسری که چون هلال بود طاق کسریش
از طاق ابروی چو هلال محمدست
قطب فلک که مرکز پرگار هستی است
یک نقطه از جنوب و شمال محمدست
کرد اختیار فقر و به فقر افتخار کرد
با آنکه گنج حق همه مال محمدست
مست کمال ساقی کوثر دو کون و او
با این کمال مست کمال محمدست
اثنا عشر که بحر کمالند هر یکی
سرچشمه شان محیط زلال محمدست
مهدی که از نهال وجود آخرین بر است
او نیز میوه یی ز نهال محمدست
هر کس که از نعیم بهشتش نواله ایست
آن بخششی ز خوان نوال محمدست
زد دیو نفس راهم و چشم شفاعتم
از مشرب فرشته خصال محمدست
هرکس بر آستان محبت سگ کسی است
اهلی سگ محمد و آل محمدست

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مارا چراغ دیده خیال محمدست
خرم دلی که مست وصال محمدست
هوش مصنوعی: چراغ روشنایی ما، خیال وجود محمد است و آن که دل شاد و سرمست از وصال محمد باشد، زندگی خوب و خوشی دارد.
هرگز نبسته سایه او نقش بر زمین
کی نقش بندد آنکه مثال محمدست
هوش مصنوعی: هیچگاه سایه او بر زمین محو نمی‌شود، چه کسی می‌تواند نقش بزند در حالی که شمایل او همانند محمد است؟
مرغی که نامه احدیت بما رساند
مرغ ضمیر وحی مقال محمدست
هوش مصنوعی: پرنده‌ای که پیام الهی را به ما آورد، پرنده‌ای است که از دل وحی محمد سخن می‌گوید.
معراج قدر بین که در اوج هوای عرش
پرواز جبرییل به بال محمدست
هوش مصنوعی: در اینجا به تأکید بر عظمت و جایگاه پیامبر محمد (ص) اشاره شده است. به نوعی بیان می‌شود که در بالاترین نقطه آسمان و در عرصه‌ای بلند، جبرئیل به سوی پیامبر پرواز می‌کند. این تصویرگر مقام والای پیامبر و نزدیکی او به عرش الهی است. در واقع، این بیت نشان‌دهنده ارتباط خاص و ویژه‌ای است که بین الهیات و پیامبر وجود دارد.
نعلین اگرچه بر سر گردون زند هلال
در آرزوی صف نعال محمدست
هوش مصنوعی: هرچند نعلین به دور گردونه می‌چرخد، اما هلال (ماه) همواره در حسرت و آرزوی قدم‌های پیامبر محمد(ص) است.
فیض مسیح کز دم او مرده زنده شد
در گوش جان صداب بلال محمدست
هوش مصنوعی: نعمت و فیض مسیح که با دم او مردگان زنده شدند، در گوش جان ما صدای بلال محمد (ص) است.
حسن و جمال عالم اگر یافت آفتاب
یک ذره ز آفتاب جمال محمدست
هوش مصنوعی: هرگاه زیبایی و نیکویی در عالم وجود داشته باشد، می‌توان گفت که آن زیبایی و نیکی ناشی از جلوه‌ای از زیبایی محمد (ص) است. به عبارتی، تمام زیبایی‌ها به اندازه‌ای که در خورشید می‌درخشد، از جمال محمد نشأت می‌گیرد.
هنگامه قیامت و غوغای رستخیز
حرفی ز شرح جاه و جلال محمدست
هوش مصنوعی: در روز قیامت و در میان هیاهوی رستاخیز، سخنی از عظمت و مقام محمد (ص) به میان می‌آید.
تعریف حور و خوبی جنت که میکنند
وصف جمال حسن مآل محمدست
هوش مصنوعی: تعریف زیبایی‌های بهشت و حوری‌ها که می‌شود، در واقع توصیف جمال و زیبایی‌های محمد (ص) است.
جبریل اگرچه طوطی وحی است و عقل کل
درمانده در جواب و سوال محمدست
هوش مصنوعی: جبریل، که پیام‌آور وحی است، مانند طوطی‌ای می‌ماند که فقط پیغامی را منتقل می‌کند و عقل کل هم در برابر سوالات و معارف محمد درمانده و ناتوان است.
این حال بین که دم نزدند انبیا همه
در سر آن حدیث که حال محمدست
هوش مصنوعی: در این دنیا هیچ‌یک از پیامبران در مورد حالتی که محمد (ص) تجربه کرده بود، صحبتی نکردند و همه به ریشه‌ی آن موضوع اشاره می‌کردند.
از مشک نافه بر دل خود داغ مینهد
یعنی خراب خوبی خال محمدست
هوش مصنوعی: عطر مشک از نافه به دل آدم اثر می‌گذارد، به این معنا که زیبایی و جذابیت خال محمد باعث عشق و شور و شوق در دل‌ها می‌شود.
دالیست تاج دولت دنیا و دین همه
وین دال بر کرامت آل محمدست
هوش مصنوعی: دالی که به عنوان سمبلِ اقتدار و عظمت در دنیا و دین شناخته می‌شود، نشان‌دهنده‌ی احترام و منزلت خانوادۀ پیامبر محمد (ص) است.
کسری که چون هلال بود طاق کسریش
از طاق ابروی چو هلال محمدست
هوش مصنوعی: کسری که شکلی شبیه هلال داشت، طاقش همانند طاق ابروی هلالی محمد است.
قطب فلک که مرکز پرگار هستی است
یک نقطه از جنوب و شمال محمدست
هوش مصنوعی: قطب آسمان که مرکز و محور تمام وجود است، نقطه‌ایست که بین جنوب و شمال، به نام محمد قرار دارد.
کرد اختیار فقر و به فقر افتخار کرد
با آنکه گنج حق همه مال محمدست
هوش مصنوعی: او انتخاب کرد که فقر را بپذیرد و به آن افتخار کند، با اینکه تمام ثروت واقعی متعلق به محمد است.
مست کمال ساقی کوثر دو کون و او
با این کمال مست کمال محمدست
هوش مصنوعی: خمره کمالی که به وسیله ساقی کوثر به وجود آمده، تمام دو جهان را در بر می‌گیرد و این کمال به گونه‌ای است که مستی آن، تنها از کمال محمد (ص) نشأت می‌گیرد.
اثنا عشر که بحر کمالند هر یکی
سرچشمه شان محیط زلال محمدست
هوش مصنوعی: دوازده امام (علیه‌السلام) مانند دریاهای کمال هستند و هر کدام از آن‌ها به نوعی منبعی از معرفت و صفای وجود محمد (صلی‌الله‌عليه‌وآله) به شمار می‌آیند.
مهدی که از نهال وجود آخرین بر است
او نیز میوه یی ز نهال محمدست
هوش مصنوعی: مهدی از ریشه‌ای که آخرین پیامبر به دنیا آورد رشد کرده و او نیز ثمره‌ای از سیب درخت محمد است.
هر کس که از نعیم بهشتش نواله ایست
آن بخششی ز خوان نوال محمدست
هوش مصنوعی: هر کسی که از نعمت‌های بهشت بهره‌مند شود، در واقع از بخشش‌های سفره‌ای استفاده کرده است که محمد (ص) برپا کرده است.
زد دیو نفس راهم و چشم شفاعتم
از مشرب فرشته خصال محمدست
هوش مصنوعی: من با نفس شیطانی خود مبارزه کردم و امیدی به شفاعت دارم، چرا که ویژگی های فرشته گون محمد در درونم است.
هرکس بر آستان محبت سگ کسی است
اهلی سگ محمد و آل محمدست
هوش مصنوعی: هر کسی که در درگاه محبت دیگران قرار بگیرد، مانند سگی اهلی به آنان خدمت می‌کند. سگ محمد و خاندان او همواره در خدمت و اطاعت هستند.

حاشیه ها

1402/12/12 10:03
ر.غ

در گوش جان، صدای بلالِ محمدست