گنجور

شمارهٔ ۶۳ - در منقبت حضرت امیرالمومنین

تو شیر خدایی به یقین یا اسدالله
سر بیشه تو عرش برین یا اسدالله
شیران جهان صید تو اند از ره معنی
شیر فلکت صید کمین یا اسدالله
در عرش نگین داد رسولت شب معراج
عرش است ترا زیر نگین یا اسدالله
در ارژنه سلمان تو رهاندی ز کف شیر
فریاد رسی در همه حین یا اسدالله
بسم الله اگر بر سر آنی که چو مهدی
ظاهر شوی از بیشه دین یا اسدالله
وقت است که از خون پلنگان
یک رنگ کنی روی زمین یا اسدالله
شیر علمت چون فکند سایه به محشر
خورشید شود سایه نشین یا اسدالله
در روضه روی با علم شیر سیاهت
پیش از همه کس روز پسین یا اسدالله
جز نور جهانگیر تو با نور محمد
کی بود دو خورشید قرین یا اسدالله
از شیر قیامت نبود به بفراست
زان از همه ای خوبترین یا اسدالله
بر گاو سخنگو ید بیضا تو نمودی
در معرکه ی سحر مبین یا اسدالله
با قوت بازوی تو رستم چه شغالی است
گر باز کنی پنجه کین یا اسدالله
در معرکه گاهی که غریو افکنی از جنگ
در بیشه جَهَد شیر عرین یا اسدالله
در موج هلاکند نهنگان همه آندم
کآرد به جبین خشم تو چین یا اسدالله
هم کعبه عزیز از تو و هم کعبه نشینان
تو فخر مکانی و مکین یا یا اسدالله
در سلسله هر که بود حلقه ذکرت
سر حلقه بود روح امین یا اسدالله
با اسم علی وصف عظیم آمده یعنی
نام تو بود نام مهین یا اسدالله
از تیر بلانیست محبان ترا غم
حب تو بود حصن حصین یا اسدالله
پایی به سر تشنه لبان نه که ز لطف است
خاک قدمت ماه معین یا اسدالله
چون بوی وفا میدمد از خیل سگانت
صد صید سگت آهوی چین یا اسدالله
امید من آنست که خوانی سگ خویشم
دارم ز تو امید همین یا اسدالله
فریاد رسی را که تویی در دم آخر
فریاد رس جان حزین یا اسدالله
شادند جهانی بنوال کرم تو
مگذار من خسته غمین یا اسدالله
ما صید ضعیفیم تنابیم عتابت
بر ما زره خشم مبین یا اسدالله
باشد که بلطف تو شود خاتمت خیر
کردیم برین ختم سخن یا اسدالله

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

تو شیر خدایی به یقین یا اسدالله
سر بیشه تو عرش برین یا اسدالله
هوش مصنوعی: تو حقیقتاً مانند شیری هستی که نشانی از قدرت و شجاعت دارد، یا مانند اسدالله که در عرصه‌ی جنگ و دلیری برتری دارد، تو به عرش و مقام بالایی دست یافته‌ای.
شیران جهان صید تو اند از ره معنی
شیر فلکت صید کمین یا اسدالله
هوش مصنوعی: شیران دنیا به دنبال تو هستند، زیرا تو معنای واقعی شیر را به نمایش می‌گذاری، در حالی که تو توسط خداوند به عنوان شیر و حامی مورد حفاظت قرار گرفته‌ای.
در عرش نگین داد رسولت شب معراج
عرش است ترا زیر نگین یا اسدالله
هوش مصنوعی: در شب معراج، پیامبر تو در عرش (آسمان) به اوج مقام و عظمت رسید. تو همچون جواهری در زیر نگین قرار داری ای شیر خدا.
در ارژنه سلمان تو رهاندی ز کف شیر
فریاد رسی در همه حین یا اسدالله
هوش مصنوعی: شیر (که نماد قدرت و طغیان است) را در ارژنه‌ات به امانت گذاشتی و در هر زمان، ای اسدالله (شیر خدا)، فریادرس من هستی.
بسم الله اگر بر سر آنی که چو مهدی
ظاهر شوی از بیشه دین یا اسدالله
هوش مصنوعی: به نام خدا، اگر بر سر کسی بیفتی که مانند مهدی (عج) ظهور کند، او از دل جنگل دین یا از شیر خداست.
وقت است که از خون پلنگان
یک رنگ کنی روی زمین یا اسدالله
هوش مصنوعی: زمان آن فرا رسیده که با خون پلنگ‌ها، زمین را به یک رنگ درآوری، ای شیر خدا.
شیر علمت چون فکند سایه به محشر
خورشید شود سایه نشین یا اسدالله
هوش مصنوعی: وقتی علم تو مانند شمشیر به میدان می‌آید، سایه‌اش به قدری بزرگ خواهد بود که مانند خورشید درخشان خواهد شد، یا همچون شیر خدا برتری خواهد یافت.
در روضه روی با علم شیر سیاهت
پیش از همه کس روز پسین یا اسدالله
هوش مصنوعی: در بهشت، صورت زیبای تو با علم در دستت، قبل از هر کس دیگری در روز قیامت، مانند شیر قوی و شجاع ظاهر خواهد شد.
جز نور جهانگیر تو با نور محمد
کی بود دو خورشید قرین یا اسدالله
هوش مصنوعی: هیچ نوری به اندازه نور برجسته و تابناک تو به همراه نور محمد نمی‌تواند وجود داشته باشد. آیا دو خورشید می‌توانند در کنار هم باشند یا همچون شیر خدا درخشان؟
از شیر قیامت نبود به بفراست
زان از همه ای خوبترین یا اسدالله
هوش مصنوعی: در روز قیامت مانند شیر قوی و نیرومند نخواهی بود، بنابراین، از میان همه انسان‌ها، تو بهترین هستی یا شیر خدا.
بر گاو سخنگو ید بیضا تو نمودی
در معرکه ی سحر مبین یا اسدالله
هوش مصنوعی: در میدان سحر، تو به گاوی که سخن می‌گوید، ید بیضا را نمایش دادی، ای شیر خدا.
با قوت بازوی تو رستم چه شغالی است
گر باز کنی پنجه کین یا اسدالله
هوش مصنوعی: با قدرت و توانایی تو، رستم چه معنی دارد اگر پنجه‌های خود را برای انتقام باز کنی یا مانند شیر قوی عمل کنی؟
در معرکه گاهی که غریو افکنی از جنگ
در بیشه جَهَد شیر عرین یا اسدالله
هوش مصنوعی: در میدان جنگ، گاهی وقتی که صدای مبارزه را بلند می‌کنی، شیر جنگل یا یاری از جانب خدا با تمام قدرتش به کمک تو می‌آید.
در موج هلاکند نهنگان همه آندم
کآرد به جبین خشم تو چین یا اسدالله
هوش مصنوعی: در زمانی که نهنگ‌ها در امواج دریا غرق می‌شوند، آن لحظه‌ای است که خشم تو بر پیشانی‌ات نمودار می‌شود، ای شیر خدا.
هم کعبه عزیز از تو و هم کعبه نشینان
تو فخر مکانی و مکین یا یا اسدالله
هوش مصنوعی: هم کعبه و هم افرادی که در آنجا هستند، به خاطر تو ارزشمند و محترم‌اند. تو بزرگ و شایسته‌ی افتخار هستی ای شیر خدا.
در سلسله هر که بود حلقه ذکرت
سر حلقه بود روح امین یا اسدالله
هوش مصنوعی: در هر نهادی که افرادی به یاد تو و ذکر تو مشغول‌اند، کسی که در مرکز این حلقه قرار دارد، روحی متعهد و مورد اطمینان است؛ همانند شخصیتی چون اسدالله.
با اسم علی وصف عظیم آمده یعنی
نام تو بود نام مهین یا اسدالله
هوش مصنوعی: بیان شده که نام علی به عنوان یک وصف بزرگ و برجسته ذکر شده است، به این معنا که نام تو، نام والایی است که با عظمت و بزرگی همراه است، یا به تعبیر دیگر، نام تو به عنوان شیر خدا (اسدالله) شناخته می‌شود.
از تیر بلانیست محبان ترا غم
حب تو بود حصن حصین یا اسدالله
هوش مصنوعی: محبوبان تو از تیر عشق رنج نمی‌برند، بلکه غم عشق تو مانند دژی مستحکم است، ای شیر خدا.
پایی به سر تشنه لبان نه که ز لطف است
خاک قدمت ماه معین یا اسدالله
هوش مصنوعی: به زمین رفتن پای کسی که به سر تشنه لبان است، نشان از لطف و محبت اوست. خاک پای تو، مانند ماه معین یا شیر خدا، ارزشمند است.
چون بوی وفا میدمد از خیل سگانت
صد صید سگت آهوی چین یا اسدالله
هوش مصنوعی: وقتی عطر وفا از جمع دوستانت به مشام می‌رسد، شکار تو می‌تواند مانند آهوهای چین یا شیران باشد.
امید من آنست که خوانی سگ خویشم
دارم ز تو امید همین یا اسدالله
هوش مصنوعی: امید من این است که بگویی من هم امیدی به تو دارم، ای شیر خدا.
فریاد رسی را که تویی در دم آخر
فریاد رس جان حزین یا اسدالله
هوش مصنوعی: در لحظه‌های پایانی، کسی را می‌طلبم که تویی؛ فریاد رس و نجات‌بخش من در این زمانه‌ی غم‌انگیز، ای شیر خدا.
شادند جهانی بنوال کرم تو
مگذار من خسته غمین یا اسدالله
هوش مصنوعی: جهان به برکت مهربانی تو شاد و خوشحال است، اما من که خسته و غمگین هستم را تنها نگذار.
ما صید ضعیفیم تنابیم عتابت
بر ما زره خشم مبین یا اسدالله
هوش مصنوعی: ما شکارچیان ناتوانی هستیم و در برابر خشم تو، ای شیر خدا، زره‌ای از ناله و زاری داریم.
باشد که بلطف تو شود خاتمت خیر
کردیم برین ختم سخن یا اسدالله
هوش مصنوعی: امیدواریم که به لطف تو، پایان این سخن به خوبی انجام گیرد، ای اسدالله.