گنجور

شمارهٔ ۲۲ - در وصف خیمه و مدح شاه اسماعیل گوید

این چه فرخنده خیمه این چه سر است
آسمانی است کز زمین برخاست
خانه راحتست و مامن عیش
کعبه خلق یا بهشت خداست
میخش از شاخ طوبی است و سزد
که طنابش ز گیسوی حور است
همه طرحش خیال خاص بود
به از این در خیال نایدر راست
بتماشا در آ که گلزارش
روشنی بخش دیده بیناست
گل باغش که تازه است مدام
کس چه دانست کز چه آب و هواست
نو بهاریست کز خزان دور است
در همه موسمی بشنو و نماست
پیش نقش ختایی یی که دروست
وصف نقاش چین مکن که خطاست
سایه چتر شاه بر سر اوست
گر کند سایه بر سپهر رواست
خسرو عهد شاه اسماعیل
آنکه کیخسروش کمینه گداست
بار گاهش ز آسمان بگذشت
خیمه قدر او از آن بالاست
هر کجا خیمه زد بقصد عدو
ناوکش میخ دیده اعداست
نیزه او ستون اسلام است
خیمه شرع و دین از او برپاست
چتر او هر کجا که سایه فکند
سایه اش بر سر هزار هماست
صحن بزمش ر بس زر افشانی
چون بساط چمن نشاط افزاست
تا ابد باد زیر خیمه چرخ
سایه دولتش که بر سر ماست

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

این چه فرخنده خیمه این چه سر است
آسمانی است کز زمین برخاست
هوش مصنوعی: این چه چادر خوش‌یمن و پر برکت است؟ این چه سر و ناز است؟ آسمانی است که از زمین به وجود آمده.
خانه راحتست و مامن عیش
کعبه خلق یا بهشت خداست
هوش مصنوعی: خانه آرامش و جایگاه لذت، کعبه مردم یا بهشت خداوند محسوب می‌شود.
میخش از شاخ طوبی است و سزد
که طنابش ز گیسوی حور است
هوش مصنوعی: این شعر به زیبایی و شکوه اشاره دارد. میخ آن از درختی مقدس به نام طوبی ساخته شده و مناسب است که طناب آن از گیسوان زیبای حوریان باشد. در واقع، شاعر با این تعبیر به ارزش و زیبایی آنچه که به عنوان میخ و طناب معرفی شده، اشاره می‌کند.
همه طرحش خیال خاص بود
به از این در خیال نایدر راست
هوش مصنوعی: تمام نقشه‌های او خاص و منحصر به فرد بود و این خیال، بهتر از آنچه در ذهن نایدر بود، است.
بتماشا در آ که گلزارش
روشنی بخش دیده بیناست
هوش مصنوعی: به تماشای آن بپرداز که باغش روشنایی بخش دیدگان بیناست.
گل باغش که تازه است مدام
کس چه دانست کز چه آب و هواست
هوش مصنوعی: هیچ‌کس نمی‌داند که گل‌های تازه‌ی این باغ چگونه و به چه دلایلی سرسبز و زیبا شده‌اند.
نو بهاریست کز خزان دور است
در همه موسمی بشنو و نماست
هوش مصنوعی: بهار جدیدی فرا رسیده که از زمستان دور است و در تمام فصول سال، زیبایی آن شنیده و به نمایش گذاشته می‌شود.
پیش نقش ختایی یی که دروست
وصف نقاش چین مکن که خطاست
هوش مصنوعی: در برابر تصویر زیبای ختایی، تو که وصف نقاش چین را می‌گویی، باید بدانی که این کار نادرست است.
سایه چتر شاه بر سر اوست
گر کند سایه بر سپهر رواست
هوش مصنوعی: چتر شاه بر سر او سایه افکنده است و اگر این سایه بر آسمان نیز بیفتد، جایز و درست است.
خسرو عهد شاه اسماعیل
آنکه کیخسروش کمینه گداست
هوش مصنوعی: خسرو در زمان شاه اسماعیل کسی است که مانند کیخسرو، بزرگ و با شکوه است، اما در واقعیت، موقعیت او به اندازه یک گدا نیز نیست.
بار گاهش ز آسمان بگذشت
خیمه قدر او از آن بالاست
هوش مصنوعی: هجرت و سفر او از آسمان گذشته است و خیمه‌اش به خاطر مقام و جایگاهش به قدری بلند است که از آنجا بر دیگران سایه افکنده.
هر کجا خیمه زد بقصد عدو
ناوکش میخ دیده اعداست
هوش مصنوعی: هر جا که دشمن باشد، تیر و کمان او هم آماده است و نشانه‌گیری می‌کند.
نیزه او ستون اسلام است
خیمه شرع و دین از او برپاست
هوش مصنوعی: سلاح او وسیله‌ای برای حمایت از اسلام است و بنیاد قوانین و مذهب به او وابسته است.
چتر او هر کجا که سایه فکند
سایه اش بر سر هزار هماست
هوش مصنوعی: هر جا که او سایه افکند، هزاران نفر زیر این سایه آرامش می‌یابند.
صحن بزمش ر بس زر افشانی
چون بساط چمن نشاط افزاست
هوش مصنوعی: محیط جشن او پر از زرق و برق و زیبایی است، مانند چمنی که شادابی و سرزندگی را در فضا منتشر می‌کند.
تا ابد باد زیر خیمه چرخ
سایه دولتش که بر سر ماست
هوش مصنوعی: تا ابد، باد حمایت‌گر و پشتیبان زیر خیمه زندگی‌مان باشد و سایه خوشبختی‌اش همیشه بر سر ما بماند.