گنجور

شمارهٔ ۱۰ - در منقبت شاه ولایت علی (ع) گوید

آن شهنشاهی که بحر لافتی را گوهر است
شحنه دشت نجف شاه ولایت حیدرست
جویبار ذوالفقار از آب رحمت پرورید
گلشن هر دو سر ازان صاحب هر دو سرست
ذات پاک مرتضی را با کسی نسبت مکن
زانکه این آب حیات از چشمه سار دیگرست
معنی قول «علی بابها» آسان مدان
کاین سخن را صد جهان معنی بهر بابی درست
سر سبحانی که پنهانست در ناد علی
هم بمعنی مظهرش او هم بمعنی مظهرست
در ارادت اولیا را او موردست
معجزات انبیا را مظهر او مصدرست
از فروع روی او خورشید ذرات جهان
هر یکی جام جم و آیینه اسکندرست
هم شراب کوثر و هم آب خضر از لطف اوست
آری آن نخل کرم هر جا بود بار آورست
پیر و شاه نجف شو گر بکوثر مایلی
زانکه آن آب بقا را خضر راهش رهبرست
لحمک لحمی بدان و جسمک جسمی بخوان
تا بدانی ذات حیدر از کدامین جوهرست
هر کرا باشد حصاری جز پناه مرتضی
بشکند دست ولایت گر حصار خبیر است
پا به دوش مصطفی بهر شکست بت نهاد
پایه قدرش نگر هر دو عالم برترست
در شب جان باختن بر جای احمد تکیه کرد
زانکه جای مصطفی هم مرتضی را در خورست
شاهی ملک جهان او را سزد کز روی قدر
هر گدای آستانش صد عزیز و قیصرست
پیش لطفش هشت جنت وادیی باشد سراب
نزد قهرش هفت دوزخ توده خاکسترست
عالم علم نهان کاندر دبیرستان او
تخته تعلیم طفلان قصه خیر و شرست
تا جهان بودست بود و تا جهان باشد بود
زانکه نفس کاملش واصل به وحی اکبرست
از خطا کاری کز مهر او بویی نبرد
گر همه آهوی مشکین است از سگ کمترست
سینه نا پاک بد مهری که در جان و دلش
جای شاهنشاه مردان نیست جای خنجرست
گر ز دشت ارژن و سلمان کسی یاد آورد
آب گردد زهره او گر همه شیر نر است
هر کراکین غلامان علی در دل بود
گر برادر باشدم گویم گناه مادر است
گر ز روی مقبلی قنبر غلام شاه بود
من سگ آن بختیارم کو غلام قنبر است
یا امیر المونین آنی که گر گوید کسی
نیست جز حب تو ایمان مومنان را باور است
هر که نبود میوه حب تواش چون خشک
آتشش باید زدن گر خود همه عودتر است
چون نسوزد دشمنت از داغ دل کاندر تنش
چون انار از نازکی هر قطره خون یک اخگرست
خطبه برنامت چو خواند بلبل روح القدس
گلبن طوبی ز روی پایه چوب منبر است
بحر الطاف ترا دریای اخضر نیم موج
بلکه هر یک قطره یی از آن چو بحر اخضرست
ای چراغ شرع و شمع دین دلیل راه شو
کاندرین ظلمت سرا نور تو ما را رهبرست
کرد اهلی جان فدا بهر شهید کربلا
وز «سقاهم ربهم» مزدش شراب کوثرست
گر حسودان همچو روبه دشمن جان ویند
غم ندارد آنکه او را شیر یزدان رهبرست
سایه آل علی پاینده بادا کاین پناه
سایبانی از برای آفتاب محشرست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آن شهنشاهی که بحر لافتی را گوهر است
شحنه دشت نجف شاه ولایت حیدرست
هوش مصنوعی: آن پادشاهی که دریا را به گوهری تبدیل کرده، نگهبان دشت نجف و حاکم ولایت حیدر است.
جویبار ذوالفقار از آب رحمت پرورید
گلشن هر دو سر ازان صاحب هر دو سرست
هوش مصنوعی: جویبار ذوالفقار، که نماد قدرت و شجاعت است، از دریای رحمت و بخشش جوانه زده و گلشن (باغ) زندگی را در دو سوی خود شکوفا کرده است. این باغ، به خاطر وجود صاحب این دو چهره، زیبا و پربار شده است.
ذات پاک مرتضی را با کسی نسبت مکن
زانکه این آب حیات از چشمه سار دیگرست
هوش مصنوعی: او را با کسی دیگر مقایسه نکن، زیرا ویژگی‌های واقعی و خاص او با دیگران متفاوت است و حقیقتی که او دارد از منبعی دیگر نشأت می‌گیرد.
معنی قول «علی بابها» آسان مدان
کاین سخن را صد جهان معنی بهر بابی درست
هوش مصنوعی: معنی گفته «علی بابها» را ساده نپندار، زیرا این سخن دارای صدها عالم و معناست که هر یک در دنیای خود قابل درک و تفسیر است.
سر سبحانی که پنهانست در ناد علی
هم بمعنی مظهرش او هم بمعنی مظهرست
هوش مصنوعی: سرّی از وجود خداوند در مکانی پنهان است و علی نیز به عنوان مظهر و نشانه‌ای از آن وجود تلقی می‌شود. او به معنای تجلی و نمایانگر آن حقیقت الهی است.
در ارادت اولیا را او موردست
معجزات انبیا را مظهر او مصدرست
هوش مصنوعی: در محبت و ارادت، اولیای خدا مورد توجه و عنایت او هستند، و معجزات پیامبران نشانه‌ای از وجود او به شمار می‌آیند و او منبع تمامی این آثار و نشانه‌ها است.
از فروع روی او خورشید ذرات جهان
هر یکی جام جم و آیینه اسکندرست
هوش مصنوعی: هر یک از ذرات جهان، مانند جام جم و آیینه‌ای است که نور و زیبایی او را منعکس می‌کند.
هم شراب کوثر و هم آب خضر از لطف اوست
آری آن نخل کرم هر جا بود بار آورست
هوش مصنوعی: شربت خالص و آب حیات از رحمت اوست. بله، هر جا که درخت بخشش باشد، میوه می‌دهد و ثمره می‌آورد.
پیر و شاه نجف شو گر بکوثر مایلی
زانکه آن آب بقا را خضر راهش رهبرست
هوش مصنوعی: اگر به زندگی ابدی و جاودانه علاقه‌مندی، باید به پیر و بزرگ نجف بپیوندی؛ زیرا آن کسی که به آب حیات می‌رسد، هدایتش را خضر انجام می‌دهد.
لحمک لحمی بدان و جسمک جسمی بخوان
تا بدانی ذات حیدر از کدامین جوهرست
هوش مصنوعی: بدن تو از گوشت است و باید بدانی که جسم تو نیز همین‌گونه است تا بفهمی که ذات حیدر (علی) از چه جوهری تشکیل شده است.
هر کرا باشد حصاری جز پناه مرتضی
بشکند دست ولایت گر حصار خبیر است
هوش مصنوعی: هر کس که به جز پناه و حمایت علی (مرتضی) تکیه کند، زمانی که در خطر بیفتد و به ولایت رو نیاورد، در واقع امنیتش را از دست می‌دهد، حتی اگر به نظرش امنیتش قوی باشد.
پا به دوش مصطفی بهر شکست بت نهاد
پایه قدرش نگر هر دو عالم برترست
هوش مصنوعی: مسلمانان گام بر دوش پیامبر اسلام، محمد (مصطفی) می‌گذارند تا بت‌ها و false gods را از سر راه بردارند. به جایگاه و مقام او توجه کن که هم در این دنیا و هم در آخرت بالاتر از هر چیزی است.
در شب جان باختن بر جای احمد تکیه کرد
زانکه جای مصطفی هم مرتضی را در خورست
هوش مصنوعی: در شب جان دادن، بر جایگاه احمد تکیه کرد، زیرا جایگاه مصطفی شایسته مرتضی است.
شاهی ملک جهان او را سزد کز روی قدر
هر گدای آستانش صد عزیز و قیصرست
هوش مصنوعی: حاکمی که بر جهان سلطنت می‌کند، سزاوار است به خاطر شخصیت و ارزشش، که در پیشگاه او حتی یک گدای ساده نیز دارای مقام و ارزش ویژه‌ای است و از او درخشش و اعتبار نصیب می‌برد.
پیش لطفش هشت جنت وادیی باشد سراب
نزد قهرش هفت دوزخ توده خاکسترست
هوش مصنوعی: در برابر محبت و رحمت او، بهشت‌هایی مانند یک سراب به نظر می‌رسد، و در برابر خشم او، دوزخ‌هایی از خاکستر وجود دارد.
عالم علم نهان کاندر دبیرستان او
تخته تعلیم طفلان قصه خیر و شرست
هوش مصنوعی: در این عالم، دانش و علم پنهانی وجود دارد که در دبیرستان به‌عنوان درسی برای کودکانه، داستان خوبی‌ها و بدی‌ها ارائه می‌شود.
تا جهان بودست بود و تا جهان باشد بود
زانکه نفس کاملش واصل به وحی اکبرست
هوش مصنوعی: تا زمانی که جهان وجود دارد، او نیز وجود خواهد داشت، زیرا نفس او به حقیقتی عمیق و الهی متصل است.
از خطا کاری کز مهر او بویی نبرد
گر همه آهوی مشکین است از سگ کمترست
هوش مصنوعی: اگر کسی که محبت و عشق او را درک نمی‌کند، مرتکب اشتباه شود، حتی اگر همه زیبایی‌ها و خوبی‌ها را داشته باشد، از یک سگ هم کمتر به حساب می‌آید.
سینه نا پاک بد مهری که در جان و دلش
جای شاهنشاه مردان نیست جای خنجرست
هوش مصنوعی: دل و سینه کسی که ناپاک و بدجنس باشد، جایگاه مهر و محبت نیست، بلکه فقط جای خنجری است که می‌تواند آسیب برساند.
گر ز دشت ارژن و سلمان کسی یاد آورد
آب گردد زهره او گر همه شیر نر است
هوش مصنوعی: اگر کسی از دشت ارژن و سلمان یاد کند، دل او مانند آب زلال می‌شود، حتی اگر همه شیرهای نر هم در اطرافش باشند.
هر کراکین غلامان علی در دل بود
گر برادر باشدم گویم گناه مادر است
هوش مصنوعی: هر که در دلش محبت علی باشد، اگر برادری هم داشته باشد، می‌گوید گناه‌کار شدن او به گردن مادر است.
گر ز روی مقبلی قنبر غلام شاه بود
من سگ آن بختیارم کو غلام قنبر است
هوش مصنوعی: اگر قنبر، غلام شاه باشد، من همانند سگی هستم که به قنبر خدمت می‌کند.
یا امیر المونین آنی که گر گوید کسی
نیست جز حب تو ایمان مومنان را باور است
هوش مصنوعی: ای امیر مؤمنان، کسی که بگوید جز محبت تو چیزی وجود ندارد، ایمان مومنان به او حقیقتی است.
هر که نبود میوه حب تواش چون خشک
آتشش باید زدن گر خود همه عودتر است
هوش مصنوعی: هر کسی که محبت تو در دلش وجود نداشته باشد، مانند چوب خشک است که نمی‌تواند بسوزد و باید آن را آتش زد، هرچند که ممکن است خود آن چوب نیز از چوب‌های بهتر باشد.
چون نسوزد دشمنت از داغ دل کاندر تنش
چون انار از نازکی هر قطره خون یک اخگرست
هوش مصنوعی: اگر دل دشمن تو از درد ناحقی نسوزد، بدان که در وجود او به لطافت یک انار، هر قطره خونش مانند یک جرقه آتشین است.
خطبه برنامت چو خواند بلبل روح القدس
گلبن طوبی ز روی پایه چوب منبر است
هوش مصنوعی: بلبل در مدح و ستایش تو سخن می‌گوید، زیرا روح القدس به تو علم و آگاهی بخشیده است؛ گلبن طوبی که نمادی از بهشت است، از زینت و زیبایی پایه‌های چوبی منبر تو سرچشمه می‌گیرد.
بحر الطاف ترا دریای اخضر نیم موج
بلکه هر یک قطره یی از آن چو بحر اخضرست
هوش مصنوعی: محبت‌های تو مانند دریای نیلی نیست، بلکه هر قطره از آن به تنهایی مانند دریای نیلی بزرگ و باارزش است.
ای چراغ شرع و شمع دین دلیل راه شو
کاندرین ظلمت سرا نور تو ما را رهبرست
هوش مصنوعی: ای چراغی که راهنمایی در دین و شریعت، به نور تو در این ظلمت و تاریکی، راه را پیدا می‌کنیم. تو به ما نشان می‌دهی که کجا برویم.
کرد اهلی جان فدا بهر شهید کربلا
وز «سقاهم ربهم» مزدش شراب کوثرست
هوش مصنوعی: اهل دل جان خود را برای شهید کربلا فدای او کردند و به این دلیل که خداوند به آنان پاداش می‌دهد، نوشیدنی بهشتی را به آنها می‌دهد.
گر حسودان همچو روبه دشمن جان ویند
غم ندارد آنکه او را شیر یزدان رهبرست
هوش مصنوعی: اگر حسودان مانند روباه زندگی او را تحت فشار قرار دهند، کسی که شیر یزدان (خدا) را در کنار خود دارد، هیچ غمی ندارد.
سایه آل علی پاینده بادا کاین پناه
سایبانی از برای آفتاب محشرست
هوش مصنوعی: سایه‌ی خاندان علی همیشه برقرار باشد، زیرا این سایه به عنوان پناهی برای ما در روز قیامت خواهد بود.

حاشیه ها

1402/11/25 13:01
Mahmood Shams

سلام و درود عزیزان گنجور

  بیت دوم 

گلشن هر دو #سرا  زان صاحب هر دو سرست

و بیت نهم 

#پیرو  شاه نجف شو گر بکوثر مایلی

 

دو سه مورد اشتباه نوشتاری و فاصله گذاری رو اصلاح بفرمایید لطفا  

 

با سپاس