گنجور

بخش ۶۵ - فتوحات شاپور در مشرق

پس از جنگ با رومیان پادشاه
به تاتار و هندوستان جست راه
بسی سروران را سر آورد پیش
بیفزود بر وسعت ملک خویش
وز آن جا سوی ارمنستان شتافت
که ارزاس از رأی او سر بتافت
بکشت آن جهان جوی را خوار و زار
سر آورد بر پارتی روزگار
یکی شارسان ساخت در بیستون
که پیروز شاپور خوانی کنون
دگر شارسان خرم آباد بود
که اهل لرستان بدو شاد بود
به استرخ کرد آن سوم شارسان
بدو اندرون کاخ و بیمارسان
بهر جای بنگاشته پیکرش
که قیصر چو بنده ستاده برش
چنین نام خود را نموده است یاد
که هستم شه آسمانی نژاد
چو شد مالیاتش به هفتاد و اند
نگون گشت بختش زچرخ بلند

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

پس از جنگ با رومیان پادشاه
به تاتار و هندوستان جست راه
هوش مصنوعی: پس از جنگ با رومیان، پادشاه به سراغ تاتار و هندوستان رفت.
بسی سروران را سر آورد پیش
بیفزود بر وسعت ملک خویش
هوش مصنوعی: بسیاری از بزرگان و سروران به او روی آوردند و این باعث شد که ملک و سلطنت او بیشتر شود.
وز آن جا سوی ارمنستان شتافت
که ارزاس از رأی او سر بتافت
هوش مصنوعی: او به سمت ارمنستان رفت، جایی که تصمیمات او موجب شد تا ارزاس به شدت به آن تصمیم‌ها اعتراض کند.
بکشت آن جهان جوی را خوار و زار
سر آورد بر پارتی روزگار
هوش مصنوعی: جهان را به تنگی و پریشانی کشاند، و روزگار سختی بر او آمد.
یکی شارسان ساخت در بیستون
که پیروز شاپور خوانی کنون
هوش مصنوعی: یکی رودخانه‌ای را در بیستون ایجاد کرد که حالا می‌تواند تو را به پیروزی شاپور برساند.
دگر شارسان خرم آباد بود
که اهل لرستان بدو شاد بود
هوش مصنوعی: خرم آباد، دیگر جایی شاداب و سرسبز است که مردم لرستان از زندگی در آن خوشحالند.
به استرخ کرد آن سوم شارسان
بدو اندرون کاخ و بیمارسان
هوش مصنوعی: سومین شخصیت به آرامی به داخل کاخ و بیمارستان رفت.
بهر جای بنگاشته پیکرش
که قیصر چو بنده ستاده برش
هوش مصنوعی: هر کجا که مجسمه‌اش قرار داده شده، بیننده می‌تواند ببیند که قیصر (سلطان) نیز مانند یک بنده در برابر او ایستاده است.
چنین نام خود را نموده است یاد
که هستم شه آسمانی نژاد
هوش مصنوعی: این بیت بیانگر این است که شاعر خود را به عنوان یک شخص مهم و برجسته معرفی می‌کند که از نژادی آسمانی و خاص برخوردار است. او به نوعی از عظمت و شرافت خود صحبت می‌کند و این احساس را منتقل می‌کند که نام و یاد او در اذهان مردم باقی خواهد ماند.
چو شد مالیاتش به هفتاد و اند
نگون گشت بختش زچرخ بلند
هوش مصنوعی: زمانی که مالیات او به هفتاد و انداخت رسید، بختش به طرز ناگواری از گردونه‌ی بالا سقوط کرد.