بخش ۲۱ - فتوحات سیروس در لیدیه و یونان و بابل و مشرق زمین
چو از کار مدیه بپرداخت شاه
سوی لیدیا راند یکسر سپاه
که جنگی کرازوس با دستگاه
گذر داده بودی به سرحد سپاه
سپاهش فزون بود از صد هزار
ولیکن نتابید با شهریار
گرفتار شد زنده در رزمگاه
پس آنگه مر او را ببخشید شاه
همیشه بدی شاه را هم نشین
کرازه بد آن نامدار گزین
از آن جا به اسپرته آورد روی
که اسپهرمش خوانده افسانه گوی
همه ملک یونان سراسر گرفت
به هر پاک بسپرد وز ایدر برفت
نبود است پیران ویسه جزاو
که بر لشکر خاصه بد پیشرو
به بابل یکی جنگ فرخ نمود
که هر پهلوانی یکی رخ گشود
یهودان که بودندی آن جا اسیر
چو بخت النصر کردشان دستگیر
زفر چنان شهریار بلند
رها گشتشان جملگی سرزبند
فراوان سلیح و درم دادشان
به بیت المقدس فرستادشان
دگر باره دز هوخت آباد ساخت
روان بزرگان زخود شاد ساخت
به توراتش اندر ستاید سروش
همش نام خوانده است فرخ کروش
ورا دانیال نبی شد وزیر
که بخت النصر کرده بودش اسیر
پس از فتح بابل شه رزمخواه
سوی خاوران راند یکسر سپاه
به هند اندرون نامداری نماند
که منشور تیغ ورا بر نخواند
وز آن جا به سوی ختا و ختن
همی راند آن شاه لشکر شکن
بلرزید از هیبتش هند و چین
ز سهمش بترسید توران زمین
کجا سالیان اندر آمد هفت
که سیروس از ایدر سوی شرق رفت
نیاسود از رزم و پیکار و کین
یکی خشک سالی برآمد برین
دگر باره آهنگ ایران نمود
کز آن جا خرامد سوی مصر زود
بخش ۲۰ - شاهنشاهی سیروس اعظم: چو نامه به سیروس فرخ رسیدبخش ۲۲ - برداشتن سیروس دل از جهان و گوشه گزیدن: به بلخ اندر آتشکده نوبهار
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
چو از کار مدیه بپرداخت شاه
سوی لیدیا راند یکسر سپاه
هوش مصنوعی: پس از اینکه شاه کارهای مدیه را به پایان رساند، همه سپاه را به سمت لیدیا حرکت داد.
که جنگی کرازوس با دستگاه
گذر داده بودی به سرحد سپاه
هوش مصنوعی: این بیت اشاره دارد به جنگی که کرازوس و سپاهش با دشمنان داشتند و چگونه این جنگ به مرزهای قوی و حتی مشکلساز تبدیل شده بود. در واقع، به نوعی نشاندهنده نیرو و قدرتی است که در این نبردها وجود داشته است و تاثیراتی که این جنگها بر سپاه و اوضاع داشتهاند.
سپاهش فزون بود از صد هزار
ولیکن نتابید با شهریار
هوش مصنوعی: سپاه دشمن بیش از صد هزار نفر بود، اما به خاطر وجود شهریار، آنها از ترس نتوانستند به جنگ بیایند.
گرفتار شد زنده در رزمگاه
پس آنگه مر او را ببخشید شاه
هوش مصنوعی: در میدان نبرد، فرد زندهای به دام افتاد و سپس پادشاه او را مورد بخشش قرار داد.
همیشه بدی شاه را هم نشین
کرازه بد آن نامدار گزین
هوش مصنوعی: هرگز با بدی شاه دوست نشو، زیرا این انتخاب میتواند برای تو عواقب بدی داشته باشد.
از آن جا به اسپرته آورد روی
که اسپهرمش خوانده افسانه گوی
هوش مصنوعی: از آنجا به اسپرته میرسد که نامش را افسانهگو میخوانند.
همه ملک یونان سراسر گرفت
به هر پاک بسپرد وز ایدر برفت
هوش مصنوعی: تمام سرزمین یونان در اختیار او قرار گرفت و او همه چیز را به افراد شایسته و پاک واگذار کرد و از آنجا رفت.
نبود است پیران ویسه جزاو
که بر لشکر خاصه بد پیشرو
هوش مصنوعی: در میان لشکر خاص، هیچکس مانند پیران ویسه وجود ندارد که بتواند پیشتاز و سرآمد باشد.
به بابل یکی جنگ فرخ نمود
که هر پهلوانی یکی رخ گشود
هوش مصنوعی: در بابل جنگی به راه افتاد که هر جنگجویی فرصتی برای نشان دادن شجاعت و قدرت خود پیدا کرد.
یهودان که بودندی آن جا اسیر
چو بخت النصر کردشان دستگیر
هوش مصنوعی: یهودیانی که در آنجا اسیر بودند، وقتی بخت النصر آنها را گرفت و در دستگیر کرد.
زفر چنان شهریار بلند
رها گشتشان جملگی سرزبند
هوش مصنوعی: از فضایی که آن پادشاه بزرگ داشت، همه آنها به یکباره از بند رهایی یافتند.
فراوان سلیح و درم دادشان
به بیت المقدس فرستادشان
هوش مصنوعی: سلاحهای زیاد و پولهای فراوانی برای آنها ارسال کردند تا به بیت المقدس برسانند.
دگر باره دز هوخت آباد ساخت
روان بزرگان زخود شاد ساخت
هوش مصنوعی: بار دیگر در هوخت، آبادانی ایجاد کرد و روح بزرگانی را که از خود راضی بودند، شاداب ساخت.
به توراتش اندر ستاید سروش
همش نام خوانده است فرخ کروش
هوش مصنوعی: در کتاب مقدس، سروش به بزرگی کوروش اشاره کرده و نام او را با ستایش ذکر کرده است.
ورا دانیال نبی شد وزیر
که بخت النصر کرده بودش اسیر
هوش مصنوعی: دانیال نبی به مقام وزارت رسید، در حالی که بختالنصر او را به اسیری گرفته بود.
پس از فتح بابل شه رزمخواه
سوی خاوران راند یکسر سپاه
هوش مصنوعی: پس از پیروزی بر بابل، پادشاه جنگجو تمام سپاهش را به سمت شرق فرستاد.
به هند اندرون نامداری نماند
که منشور تیغ ورا بر نخواند
هوش مصنوعی: در هند هیچ شخصیت برجستهای باقی نمانده است که نام و اعتبار او با بلندی و درخشندگی یاد نشده باشد.
وز آن جا به سوی ختا و ختن
همی راند آن شاه لشکر شکن
هوش مصنوعی: و از آن مکان، آن فرماندهی پیروزمند به سمت ختا و ختن حرکت میکند.
بلرزید از هیبتش هند و چین
ز سهمش بترسید توران زمین
هوش مصنوعی: هند و چین از عظمت او به لرزه افتادهاند و سرزمین توران هم از قدرتش میترسد.
کجا سالیان اندر آمد هفت
که سیروس از ایدر سوی شرق رفت
هوش مصنوعی: سالها پیش از کجا گذشت که سیروس از ایدر به سمت شرق حرکت کرد.
نیاسود از رزم و پیکار و کین
یکی خشک سالی برآمد برین
هوش مصنوعی: او از جنگ و نبرد و دشمنی آسوده نشده و حالا یک خشکسالی بر این سرزمین آمده است.
دگر باره آهنگ ایران نمود
کز آن جا خرامد سوی مصر زود
هوش مصنوعی: او دوباره به سمت ایران راه افتاد، زیرا از آنجا به سرعت به سوی مصر حرکت کرد.