گنجور

شمارهٔ ۷ - در علم کف شناسی

نام تل کواکب اندر دست
گر بخنصر شماری از سوی شست
زهره و مشتری زحل خورشید
تیر و بهرام و ماه دان بامید
خط قوسی ز شمس سوی زحل
زهره را شد خرام در جدول
خط قوسی ز زهره تا برجیس
خط بهرام دان بنفس نفیس
متوازی بدان ز قوس دگر
خط صحت شد ای خجسته سیر
گر عمودی زشمس شد سوی کف
خط شمس است و راه مجد و شرف
افقی زیر تیر خط قرآن
مایلی ز آن همه بداهت دان
هست نهر المجره از مریخ
خط مایل بزند بی تو بیخ
افقی مایل از خط بهرام
جانب مشتری رود پدرام
خط دیگر ورا بود بفراز
تا بوسطی ز خنصر است دراز
سه خط منفصل بداخل زند
دستبند حیاتشان خوانند
مرکز نطق بند دوم شست
بند اول اراده راست نشست
بند سوم مقام مهر بود
صاحب آن گشاده چهر بود
سهل مریخ یا مثلث آن
شد فضائی سه گوشه جاویدان
بخط رأس و زندگی محدود
تل بهرام و مه یکش ز حدود
زاویه اولش که علیا شد
از دو خط نخست پیدا شد
هم ز تل قمر ابا مریخ
آشکارا نهد سه پایه و سیخ
زاویه دوم انسی از خط سر
خط صحت رسد بخط جگر
بر سر تل ماه می گذرد
روشنی از مه و ستاره برد
زاویه سومش بود بجهات
ز التقاء کبد بخط حیات
لیک در سطح کف دست نگر
که هویدا بود خطوط دگر

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نام تل کواکب اندر دست
گر بخنصر شماری از سوی شست
هوش مصنوعی: اگر نام ستاره‌ها را با انگشت اشاره بشماری، تنها با انگشت کوچک می‌توانی به آن‌ها دست یابی.
زهره و مشتری زحل خورشید
تیر و بهرام و ماه دان بامید
هوش مصنوعی: سیاره‌های زهره و مشتری و زحل، خورشید، تیر (بروپاخودر) و بهرام و ماه را بشناسید.
خط قوسی ز شمس سوی زحل
زهره را شد خرام در جدول
هوش مصنوعی: خط قوسی که از خورشید به سیاره زحل می‌رسد، زهره را به آرامی در جدول حرکت می‌دهد.
خط قوسی ز زهره تا برجیس
خط بهرام دان بنفس نفیس
هوش مصنوعی: گوشه‌ای از آسمان که زهره و برجیس را به هم وصل می‌کند، نشان‌دهنده مسیر ستاره بهرام است که خود ویژگی خاصی دارد.
متوازی بدان ز قوس دگر
خط صحت شد ای خجسته سیر
هوش مصنوعی: به خاطر انحنا و زاویه‌اش، خطی که به آن می‌نگرند، به درستی به سمت دیگری رفته و به شکلی خوشایند و زیبا ادامه یافته است.
گر عمودی زشمس شد سوی کف
خط شمس است و راه مجد و شرف
هوش مصنوعی: اگر کسی به سمت آفتاب قرار بگیرد، به سمت کفی می‌رود که نشانه‌های بزرگی و شرافت را دارد.
افقی زیر تیر خط قرآن
مایلی ز آن همه بداهت دان
هوش مصنوعی: اگر تو در زیر دایره‌ای چون خط قرآن قرار داری، به سادگی می‌توانی از صداقت و روشنی آن بهره‌مند شوی.
هست نهر المجره از مریخ
خط مایل بزند بی تو بیخ
هوش مصنوعی: نهر کهکشان از سیاره مریخ عبور می‌کند و به خاطر غیبت تو، به کهراحت و بی‌محتوا شده است.
افقی مایل از خط بهرام
جانب مشتری رود پدرام
هوش مصنوعی: خطی مایل به سوی مشتری از سمت بهرام حرکت می‌کند و این خط، نماد پدرام است.
خط دیگر ورا بود بفراز
تا بوسطی ز خنصر است دراز
هوش مصنوعی: خطی دیگر باید باشد که تا وسط، دراز است و در انتهای آن باریک می‌شود.
سه خط منفصل بداخل زند
دستبند حیاتشان خوانند
هوش مصنوعی: سه خط جدا از هم که به زندان می‌روند، زندگی‌شان را به دستبند تشبیه می‌کنند.
مرکز نطق بند دوم شست
بند اول اراده راست نشست
هوش مصنوعی: مرکز گفتار در قسمت دوم، پایه یا مبنای قسمت اول اراده به درستی قرار گرفته است.
بند سوم مقام مهر بود
صاحب آن گشاده چهر بود
هوش مصنوعی: در بخش سوم، جایگاه محبت و دوستی است و صاحب این مقام چهره‌ای گشاده و خوش‌رو دارد.
سهل مریخ یا مثلث آن
شد فضائی سه گوشه جاویدان
هوش مصنوعی: فضای سه‌گوشه‌ای که همیشه وجود دارد، می‌تواند به سادگی به شکل مریخ یا مثلثی تبدیل شود.
بخط رأس و زندگی محدود
تل بهرام و مه یکش ز حدود
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف زندگی و محدودیت‌هایی که انسان‌ها به خاطر زمان و مکان دارند، اشاره می‌کند. بهرام به عنوان یک فرد یا نماد، در برابر دامنه‌ای از زندگی با محدودیت‌ها و مشخصاتش قرار دارد. اشاره به ماه و روشنایی آن نیز می‌تواند نشان‌دهنده آرزوها و ایده‌آل‌هایی باشد که دست نیافتنی به نظر می‌رسند. در کل، این متن به تضاد میان زندگی روزمره و آرزوی فرار از محدودیت‌ها پرداخته است.
زاویه اولش که علیا شد
از دو خط نخست پیدا شد
هوش مصنوعی: در ابتدا، وقتی زاویه ابتدایی به حالت بالایی تغییر کرد، از دو خط اولیه مشخص شد.
هم ز تل قمر ابا مریخ
آشکارا نهد سه پایه و سیخ
هوش مصنوعی: ماه از پشت تل‌های بلند، به‌وضوح بر روی سه‌پایه و سیخ خود نمایان می‌شود.
زاویه دوم انسی از خط سر
خط صحت رسد بخط جگر
هوش مصنوعی: در یک زاویه معین، انسانی به خطی که درست و صحیح است می‌رسد، همچون خطی که از دل می‌آید.
بر سر تل ماه می گذرد
روشنی از مه و ستاره برد
هوش مصنوعی: بر روی تپه، نوری از ماه و ستاره‌ها جاری می‌شود.
زاویه سومش بود بجهات
ز التقاء کبد بخط حیات
هوش مصنوعی: زاویه سوم در اینجا به نحوه‌ی تلاقی و ارتباط میان بخش‌های مختلف موجودیت اشاره دارد. این بخش به نحوه‌ی پیوند کبد و خط حیات اشاره می‌کند، که می‌تواند به عمق و پیچیدگی وجود انسانی و ارتباط اعضای بدن با زندگی اشاره داشته باشد. در واقع، این بیان به اهمیت تداخل و تاثیر متقابل اعضای بدن بر یکدیگر و بر زندگی کلی فرد اشاره دارد.
لیک در سطح کف دست نگر
که هویدا بود خطوط دگر
هوش مصنوعی: اما به سطح کف دست نگاه کن که دیگر خطوط مشخص و نمایان هستند.