شمارهٔ ۵ - ترجمه اشعار تیمور
گفت تیمور که این ملک شود برهم و درهم
نو شود واقعه فاجعه قتل محرم
لشکر صبر گریزد که چنین خواسته ایزد
ملک ری جمله به یغما رود و کس نستیزد
نعره توپ وتفنگ از در و دیوار خروشد
بگریزد سر لشگر نتواند که بکوشد
غارت و قتل در آن ناحیه تا چند بماند
شاه ایران به کمند افتد و در بند بماند
پادشاهی است که شاهی نکند سالی و ماهی
هر گدائی شده در دوره او صدری و شاهی
ده نشینان جهان در طلب ملک جهانند
در پی تخت کیانند و ندانی که کیانند
رستخیزی است در آن روز بهر شهر و زمینی
هر کسی در پی تختی و کلاهی و نگینی
شاه از تخت فرود آید و دستور ز کرسی
ظلم چندانکه ببینی و ندانی ز که پرسی
هر زمان ناله آید ز دل سرور و سردار
شهرها یکسره ویرانه و سرها همه بر دار
سر و سردار گرفتار عذابند در ایران
شهر پاتخت ملک ناصردین شه شده ویران
ناصحا منع مکن از من و تیمور که مستیم
در شیون بگشودیم و لب از زمزمه بستیم
شمارهٔ ۴ - در ۱۳۲۱ در وصف شاهنامه فردوسی هنگام طبع: به نام ایزد این نغز و زیبانگارشمارهٔ ۶ - خطاب به ارباب کیخسرو شاهرخ بخط خودش ناتمام: که یارد برد زین فروهشته نام
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گفت تیمور که این ملک شود برهم و درهم
نو شود واقعه فاجعه قتل محرم
هوش مصنوعی: تیمور گفت که این سرزمین دستخوش تغییرات و بحرانهایی خواهد شد و واقعهای دردناک در راه است که به کشتار افراد بیگناه میانجامد.
لشکر صبر گریزد که چنین خواسته ایزد
ملک ری جمله به یغما رود و کس نستیزد
هوش مصنوعی: لشکر صبر پراکنده میشود، زیرا خواسته خداوند این است که مملکت ری به تاراج برود و هیچ کس قادر به مقابله با این شرایط نیست.
نعره توپ وتفنگ از در و دیوار خروشد
بگریزد سر لشگر نتواند که بکوشد
هوش مصنوعی: صدای توپ و تفنگ از هر سو به گوش میرسد و فرمانده نمیتواند به میدان بیاید و تلاش کند.
غارت و قتل در آن ناحیه تا چند بماند
شاه ایران به کمند افتد و در بند بماند
هوش مصنوعی: در آن منطقه، آشفتگی و کشتار ادامه خواهد داشت تا زمانی که شاه ایران گرفتار شود و در اسارت بماند.
پادشاهی است که شاهی نکند سالی و ماهی
هر گدائی شده در دوره او صدری و شاهی
هوش مصنوعی: در این دنیا پادشاهی وجود دارد که در تمام سال و ماه خود توجهی به کارهایش ندارد، به طوری که هر فقیری در دوران او به مقام و مرتبهای نائل میشود و به نوعی احساس بزرگی و قدرت میکند.
ده نشینان جهان در طلب ملک جهانند
در پی تخت کیانند و ندانی که کیانند
هوش مصنوعی: ساکنان شهرها در جستجوی قدرت و مالوفروشی در دنیا هستند و دنبال مقام و موقعیت اجتماعی میگردند، اما نمیدانند اصل و حقیقت آن مقام چیست و که آنها را مالک میشود.
رستخیزی است در آن روز بهر شهر و زمینی
هر کسی در پی تختی و کلاهی و نگینی
هوش مصنوعی: در آن روز، همه مردم برای بازسازی و زندگی جدیدی تلاش میکنند، هر کس به دنبال قدرت، موقعیت و داشتههای خود است.
شاه از تخت فرود آید و دستور ز کرسی
ظلم چندانکه ببینی و ندانی ز که پرسی
هوش مصنوعی: پادشاه از جایگاه خود پایین میآید و آنچنان دستورات ناعادلانه صادر میکند که تو تنها میبینی و نمیدانی از چه کسی باید سوال کنی.
هر زمان ناله آید ز دل سرور و سردار
شهرها یکسره ویرانه و سرها همه بر دار
هوش مصنوعی: هر وقتی که دل از غم ناله میکند، فرمانروایان و بزرگان شهرها به طور کامل در ویرانی به سر میبرند و همه سرها بر دار آویخته شده است.
سر و سردار گرفتار عذابند در ایران
شهر پاتخت ملک ناصردین شه شده ویران
هوش مصنوعی: مردم و رهبران در ایران، که پایتخت آن تحت حکومت ناصرالدین شاه قرار دارد، به شدت در مشکلات و رنجهای بسیاری گرفتار شدهاند و وضعیت کشور به سمت نابودی پیش میرود.
ناصحا منع مکن از من و تیمور که مستیم
در شیون بگشودیم و لب از زمزمه بستیم
هوش مصنوعی: ای نصیحتکنندگان، ما را از خود دور نکنید؛ زیرا من و تیمور در حالت خوشی و سرمستی قرار داریم. در این حال، فریاد و شیون ما آغاز شده، اما دیگر نمیخواهیم سخنی بگوییم.