بخش ۲ - برانگیختن ایرانیان به جنگ دشمن
مخسب ای برادر که دزدان به خواب
بتازد برِ خفتگان با شتاب
تو در خوابی و خصم بیدار بخت
بدرّد بر اندامت از کینه رخت
بشو سرمهٔ خواب و مستی ز چشم
که دشمن به بالینت آمد به خشم
به یاران بده دست و بیواهمه
بران گرگ از گله دزد از رمه
ببُر راه دشمن ازین بوم و مرز
ز توپش مترس از نهیبش ملرز
ز مردن میندیش و با عزم باش
شب و روز آمادهٔ رزم باش
چرا باید اندیشه کردن ز جنگ
نه ما از کلوخیم و دشمن ز سنگ
چرا تن به زنجیر دشمن دهیم
به زندان اهریمنان تن دهیم
گر او را بُوَد دست و شمشیر تیز
ترا هم بُوَد دست و شمشیر نیز
مبر زآشتی نامْ هنگامِ جنگ
مبر دل ز نام و مده تن به ننگ
ادیب الممالک سرود این سخُن
اگر هوش داری در گوش کن
بخش ۱ - گفتار در ایقاظ و تنبیه غفلتزدگان: زمانی که قفقاز را روس بردبخش ۳ - خواهش سیمرغ از رستم برای پیام بردن به بهمن شاه: شنیدم که سیمرغ پیروزگر
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
مخسب ای برادر که دزدان به خواب
بتازد برِ خفتگان با شتاب
هوش مصنوعی: برادر، مراقب باش که دزدان در خواب به سادگی به سوی خوابآلودگان حمله میکنند و به سرعت عمل میکنند.
تو در خوابی و خصم بیدار بخت
بدرّد بر اندامت از کینه رخت
هوش مصنوعی: تو در خواب و غافلی، در حالی که دشمن بیدار و هوشیار است و از روی کینه به تو آسیب میزند.
بشو سرمهٔ خواب و مستی ز چشم
که دشمن به بالینت آمد به خشم
هوش مصنوعی: چشمانت را پر از خواب و مستی کن، چرا که دشمن با خشم به نزدیکیات آمده است.
به یاران بده دست و بیواهمه
بران گرگ از گله دزد از رمه
هوش مصنوعی: به دوستانت کمک کن و با شجاعت کارهای خطرناک را انجام بده؛ مانند اینکه از گله در برابر گرگها و دزدها دفاع کنی.
ببُر راه دشمن ازین بوم و مرز
ز توپش مترس از نهیبش ملرز
هوش مصنوعی: راه دشمن را از سرزمین و مرز خود قطع کن و از صدای توپ او نترس، از تهدید او هراسان نشو.
ز مردن میندیش و با عزم باش
شب و روز آمادهٔ رزم باش
هوش مصنوعی: به مرگ فکر نکن و همواره در تلاش و آمادگی باش. شب و روز باید آماده مقابله و مبارزه باشی.
چرا باید اندیشه کردن ز جنگ
نه ما از کلوخیم و دشمن ز سنگ
هوش مصنوعی: چرا باید به فکر جنگ و مقابله باشیم وقتی که ما از خاک و زمین هستیم و دشمنان ما از سنگ و سختی تشکیل شدهاند؟
چرا تن به زنجیر دشمن دهیم
به زندان اهریمنان تن دهیم
هوش مصنوعی: چرا خود را به زنجیر دشمن بسپاریم و در دام اهریمنان گرفتار شویم؟
گر او را بُوَد دست و شمشیر تیز
ترا هم بُوَد دست و شمشیر نیز
هوش مصنوعی: اگر او دارای دستانی توانا و شمشیری برنده باشد، تو هم باید دستان و شمشیری همچون او داشته باشی.
مبر زآشتی نامْ هنگامِ جنگ
مبر دل ز نام و مده تن به ننگ
هوش مصنوعی: در هنگام جنگ، نام آشتی را فراموش نکن و قلبت را از یاد نام و شهرت خالی نکن و به خاطر ننگ و عیب خودت را سبک نکن.
ادیب الممالک سرود این سخُن
اگر هوش داری در گوش کن
هوش مصنوعی: این شعر به این معناست که اگر هوش و ذکاوت داری، به این کلمات توجه کن و آنها را جدی بگیر. شاعر به اهمیت و ارزش این سخن اشاره میکند و از شنونده میخواهد که با دقت به آن گوش دهد.