شمارهٔ ۷۲
آخر ای ایرانیان ای مردمان باشرف
از چه رو دادید اینسان ملک ایران را ز کف
مر نمی خواندید ایران را همی مام وطن
ای وطن خواهان چه شد آن حرفهای نشر و لف
خود ندانستیم رندانه چه بود این قیل و قال
در کجا شد آن متینگ وهای و هوی و کف و دف
اف بر آن نااهل مردم کز برای نفع خویش
ملک را کردند ویران عمر ملت را تلف
گرچه بد معلوم از اول کان بهایم سیرتان
صورتی بودند و بد مقصودشان آب و علف
مر نبودم من شما را مام و در دامان خویش
پرورش دادم شما را همچو در اندر صدف
آخر از سر معجرم بردند و خلخالم ز پای
در تماشای من آوردید دشمن صف بصف
جز شما مادرفروشان هیچ دیدستی کسی
مادر خود را فروشد در عوض گیرد خزف
شرمتان بادا که ننگ من شدید از آنکه نیست
هیچ عرقی در بدن از جنگجویان سلف
وین عجبتر ز آنکه چون هنگام فرصت در رسید
جای کیفر خواستن خواندید خود را بیطرف
عبرتی باید شما را از جوانان پروس
کز برای حفظ مادر سینه کردندی هدف
قصه فرعون و موسی را مگر ناخواندهاید
که حقش در وقت فرصت گفت فاذهب لا تخف
شمارهٔ ۷۱ - نکوهش عدلیه عصر قاجار: باست و قاف محاکم قضیب استینافشمارهٔ ۷۳ - بمرحوم ملک التجار تهرانی که در ذوق و ادب معروف است نگاشته: روزگار از بسکه حلقومم فشارد ای ملک
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
آخر ای ایرانیان ای مردمان باشرف
از چه رو دادید اینسان ملک ایران را ز کف
هوش مصنوعی: ای ایرانیان، ای کسانی که دارای شرافت هستید، چرا چنین بیمحابا سرزمین ایران را از دست دادید؟
مر نمی خواندید ایران را همی مام وطن
ای وطن خواهان چه شد آن حرفهای نشر و لف
هوش مصنوعی: شما ایران را فراموش کردهاید، ای خواستاران وطن! این چه شده که دیگر از آن صحبتهای زیبا و دلنشین خبری نیست؟
خود ندانستیم رندانه چه بود این قیل و قال
در کجا شد آن متینگ وهای و هوی و کف و دف
هوش مصنوعی: ما خود متوجه نشدیم که این سر و صدا و قیل و قال از کجا نشأت میگیرد و چه معنایی دارد. آن جمع و جلسهای که شلوغی و هیاهو داشت، کجا رفت؟
اف بر آن نااهل مردم کز برای نفع خویش
ملک را کردند ویران عمر ملت را تلف
هوش مصنوعی: خدایا بر آن مردم بیلیاقت لعنت که به خاطر منافع شخصی خودشان، کشور را خراب کردند و عمر ملت را به هدر دادند.
گرچه بد معلوم از اول کان بهایم سیرتان
صورتی بودند و بد مقصودشان آب و علف
هوش مصنوعی: اگرچه از ابتدا معلوم بود که این حیوانات به شکل خاصی هستند، ولی هدفشان تنها تأمین آب و علف بوده است.
مر نبودم من شما را مام و در دامان خویش
پرورش دادم شما را همچو در اندر صدف
هوش مصنوعی: من قبل از وجود شما، وجود نداشتم و شما را مثل مروارید در صدف بر روی دستان خود پرورش دادهام.
آخر از سر معجرم بردند و خلخالم ز پای
در تماشای من آوردید دشمن صف بصف
هوش مصنوعی: در نهایت، حجاب سر من را برداشتند و زنجیرهای پاهایم را به تماشای من آوردند، در حالی که دشمنان صف به صف ایستاده بودند.
جز شما مادرفروشان هیچ دیدستی کسی
مادر خود را فروشد در عوض گیرد خزف
هوش مصنوعی: هیچکس را جز شما ناهنجارانی ندیدم که مادر خود را به بهایی ناچیز بفروشند.
شرمتان بادا که ننگ من شدید از آنکه نیست
هیچ عرقی در بدن از جنگجویان سلف
هوش مصنوعی: شرم بر شما باد که من به خاطر نداشتن هیچ نشانهای از شجاعت و دلیری در وجود جنگجویان پیشین، در حقیقت شرمندهام.
وین عجبتر ز آنکه چون هنگام فرصت در رسید
جای کیفر خواستن خواندید خود را بیطرف
هوش مصنوعی: این عجیبتر است که وقتی زمان مناسب برای طلب حق و جزای خود فرا میرسد، خود را بیطرف و بدون خواسته معرفی میکنید.
عبرتی باید شما را از جوانان پروس
کز برای حفظ مادر سینه کردندی هدف
هوش مصنوعی: شما باید از جوانان پرشور و سرزنده عبرت بگیرید که چگونه برای حفظ مادر خود، از جان و دل مایه گذاشتند.
قصه فرعون و موسی را مگر ناخواندهاید
که حقش در وقت فرصت گفت فاذهب لا تخف
هوش مصنوعی: آیا داستان فرعون و موسی را نشنیدهاید؟ زمانی که خداوند به موسی فرمان داد که به نزد فرعون برود و به او بگوید که نترسد.