گنجور

شمارهٔ ۱۶

همی بنازد ملک و هی ببالد بخت
بزیر سایه دارای تاج و داور تخت
ملک مظفر دین شهریار ملک آرای
که تخم داد پراکنده و جان کین پرهخت
هم از اتابک اعظم که دست فکرت وی
بهر دقیقه گشاید هزار عقده سخت
مهام مملکت آراسته بزور خرد
درخت دولت پیراسته به نیروی بخت
ز همتش تن فقراست ناتوان و دژم
ز فکرتش تن جهلست بیروان و کرخت
هم از سفیر کبیرش که نک به قسطنطین
به امر خسرو پیروزگر کشاند رخت
پرنس ارفع دولت که باغ دولت را
رخش چو تازه گلستی قدش چو سبز درخت
همی بتازد در عرصه هنر یکران
همی بکوبد بر تارک عدو یکلخت
ستیزه را ز حد مملکت ببرد پای
زمانه را بتن خود سری، بدر درخت
همیشه باد بداندیش شاه و صدر و سفیر
سیاه روی و تبه روزگار و وارون بخت

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

همی بنازد ملک و هی ببالد بخت
بزیر سایه دارای تاج و داور تخت
هوش مصنوعی: پادشاهی به خود می‌بالد و بختش با افتخار رشد می‌کند، زیرا زیر سایه کسی است که تاج و تخت را در دست دارد.
ملک مظفر دین شهریار ملک آرای
که تخم داد پراکنده و جان کین پرهخت
هوش مصنوعی: ملک مظفر، شهریاری است که با بخشش و قدرت خود، بذر امید و زندگی را در دل‌ها می‌کارد و در عوض، جان و زندگی مردم را به خود اختصاص می‌دهد.
هم از اتابک اعظم که دست فکرت وی
بهر دقیقه گشاید هزار عقده سخت
هوش مصنوعی: از اتابک اعظم، افکار و اندیشه‌های عمیق او موجب روشن شدن هزاران مسئله پیچیده و دشوار می‌شود.
مهام مملکت آراسته بزور خرد
درخت دولت پیراسته به نیروی بخت
هوش مصنوعی: با تلاش و فکر، به سامان مملکت رسیدند و با شانس، درخت قدرت را آباد کردند.
ز همتش تن فقراست ناتوان و دژم
ز فکرتش تن جهلست بیروان و کرخت
هوش مصنوعی: کوشش و همت او باعث شده که فقرا ضعیف و ناامید شوند و از تفکر او، جهل و نادانی به وجود آمده که باعث خفت و سستی می‌شود.
هم از سفیر کبیرش که نک به قسطنطین
به امر خسرو پیروزگر کشاند رخت
هوش مصنوعی: از نماینده بزرگش که به دستور خسرو پیروز، به قسطنطنیه رفت و لوازم و اثاثیه را به همراه خود برد.
پرنس ارفع دولت که باغ دولت را
رخش چو تازه گلستی قدش چو سبز درخت
هوش مصنوعی: پرنس که نماینده بالاترین مقام و حکومت است، با شخصیت و زیبایی خود مانند گل تازه‌ای در باغ بهاری می‌درخشد و قامتش مانند درختی سبز و سرسبز است.
همی بتازد در عرصه هنر یکران
همی بکوبد بر تارک عدو یکلخت
هوش مصنوعی: در دنیای هنر، همچنان به شدت و با قدرت پیش می‌رود و به طور یکپارچه بر سر دشمنانش می‌کوبد.
ستیزه را ز حد مملکت ببرد پای
زمانه را بتن خود سری، بدر درخت
هوش مصنوعی: در این بیت به این موضوع اشاره شده که منازعه و دشمنی از مرزهای جغرافیایی فراتر می‌رود و زمانه مثل یک درخت بزرگ، به خودی خود درخت تنومند و پرثمر می‌شود. در واقع، لبّ کلام این است که مشکلات و چالش‌ها تنها به محدوده خاصی محدود نمی‌شوند و تأثیرات آنها می‌تواند جهانی و گسترده باشد.
همیشه باد بداندیش شاه و صدر و سفیر
سیاه روی و تبه روزگار و وارون بخت
هوش مصنوعی: همیشه باید بدانیم که افرادی مانند شاه، صدر و سفیر که چهره‌ای تیره و روزی بد دارند، نشانه‌ای از بدبختی و خلاف می‌آورند.

حاشیه ها

1401/10/20 18:01
جهن یزداد

;که تخم داد پراکند و جان دین پرهخت