گنجور

شمارهٔ ۱۱۲

دانایی و تدبیر ز انفاق و کرم به
انفاق و کرم نیز ز دینار و درم به
تا نیک ببخشند و بپوشند و نیوشند
دینار و درم در کف اصحاب کرم به
شمشیر و قلم حامی ملکند به تحقیق
اما دل بیدار ز شمشیر و قلم به
در مذهب من ساده دروغی به سزاوار
زان راست که باور نشود جز به قسم به
دستی که پی آز و طمع تیغ ستم آخت
گر زآن که ببرّند به شمشیر ستم به
تخم بد نابهره ازین بیش که جنبد
گر سقط شود یا که بمیرد به شکم به
انگشت خموشی به لب خویش نهادن
از آنکه بخایی به لب انگشت ندم به
در محضر ارباب هنر همچو امیری
گر هیچ نگویی سخن از لا و نعم به

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دانایی و تدبیر ز انفاق و کرم به
انفاق و کرم نیز ز دینار و درم به
هوش مصنوعی: علم و تدبیر از بخشش و سخاوت به دست می‌آید و بخشش و سخاوت نیز از مال و ثروت حاصل می‌شود.
تا نیک ببخشند و بپوشند و نیوشند
دینار و درم در کف اصحاب کرم به
هوش مصنوعی: تا زمانی که نیکوکاران و بخشندگان، پول و ثروت را به دست آورند و از آن به درستی استفاده کنند.
شمشیر و قلم حامی ملکند به تحقیق
اما دل بیدار ز شمشیر و قلم به
هوش مصنوعی: شمشیر و قلم برای حمایت از سلطنت ضروری هستند، اما در حقیقت، دل بیدار و هوشیار از تاثیری که این ابزارها دارند، مهم‌تر است.
در مذهب من ساده دروغی به سزاوار
زان راست که باور نشود جز به قسم به
هوش مصنوعی: در باور من، به نظر می‌رسد که بعضی از دروغ‌ها به گونه‌ای هستند که ارزش شنیدن دارند، چرا که غیر از گفتن قسم، قابل قبول نمی‌باشند.
دستی که پی آز و طمع تیغ ستم آخت
گر زآن که ببرّند به شمشیر ستم به
هوش مصنوعی: دست‌هایی که برای طمع و آز به سوی ظلم و ستم می‌روند، اگر هم با شمشیر ستم از بین بروند، باز هم از عاقبت شوم خود در امان نیستند.
تخم بد نابهره ازین بیش که جنبد
گر سقط شود یا که بمیرد به شکم به
هوش مصنوعی: تخم نازایی که به این شکل حرکت کند، اگر سقط شود یا بمیرد، به شکم آسیب می‌زند.
انگشت خموشی به لب خویش نهادن
از آنکه بخایی به لب انگشت ندم به
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که برخی افراد برای جلوگیری از صحبت کردن و ابراز نظر، ترجیح می‌دهند که سکوت کنند، زیرا از عواقب و واکنش‌های ناشی از حرف زدن می‌ترسند یا نمی‌خواهند به خودشان زحمت دهند.
در محضر ارباب هنر همچو امیری
گر هیچ نگویی سخن از لا و نعم به
هوش مصنوعی: در حضور انسان‌های بزرگ هنر، حتی اگر چیزی نگوئی، همچون یک شخصیت برجسته و مهم به نظر می‌آمد.