گنجور

شمارهٔ ۱۰۹ - در نکوهش تقویم نگاران تازه

اندرین همسایگی دانم یکی مردی کهن
روز و شب با جفت خود پرخاشجوی اندر سخن
هرچه زن گوید خلاف آن کند پیوسته شوی
وآنچه شو خواهد به عکس آن کند همواره زن
زن به رغم شو شب نوروز را گوید که هین
روز عاشوراست باید بر دریدن پیرهن
وز لجاج زن به روز روزه شو گوید به عمد
لیلة الفطر است باید باده نوشم در چمن
زندگی بر مرد ازین وحشت بود زندان گور
بوستان بر زن ازین خصمی بود بیت الحزن
با حریفی این حکایت ساز کردم گفتمش
اینچنین ضدیتی دیدی تو در هیچ انجمن
گفت نی این گونه ضدیت ندیدم هیچگاه
در میان نور و ظلمت یا پری با اهرمن
جز به احکام دو تقویمی که در این روزگار
منتشر گشته است و استخراج حکمش از دو تن
وین دو تن همکار ضد ایام سال و ماه را
مشتبه کردند بر پیر و جوان و مرد و زن
جمله در تشخیص ایام و مواقیت اندرند
مات و سرگردان و حیران همچو مور اندر لگن

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اندرین همسایگی دانم یکی مردی کهن
روز و شب با جفت خود پرخاشجوی اندر سخن
هوش مصنوعی: در این همسایگی، مردی را می‌شناسم که شب و روز با همسرش در بحث و جدل است.
هرچه زن گوید خلاف آن کند پیوسته شوی
وآنچه شو خواهد به عکس آن کند همواره زن
هوش مصنوعی: هرچه زن بگوید، به طور مداوم عمل مخالف آن را انجام می‌دهد و آنچه شوهر بخواهد همواره به عکس آن عمل می‌کند.
زن به رغم شو شب نوروز را گوید که هین
روز عاشوراست باید بر دریدن پیرهن
هوش مصنوعی: زن با وجود اینکه شب نوروز است، می‌گوید که امروز عاشورا است و باید برای عزاداری، لباسش را پاره کند.
وز لجاج زن به روز روزه شو گوید به عمد
لیلة الفطر است باید باده نوشم در چمن
هوش مصنوعی: از روی لجاجت، زن در روز روزه می‌گوید که امشب عید فطر است و باید در باغ باده بنوشم.
زندگی بر مرد ازین وحشت بود زندان گور
بوستان بر زن ازین خصمی بود بیت الحزن
هوش مصنوعی: زندگی برای مرد با این ترس همراه است که در زندان مرگ گرفتار شود، اما برای زن، زندگی به معنای آسیب و رنج است که در آن دچار مشکلات و جدال‌های روحی می‌شود.
با حریفی این حکایت ساز کردم گفتمش
اینچنین ضدیتی دیدی تو در هیچ انجمن
هوش مصنوعی: با کسی در این مورد صحبت کردم و به او گفتم آیا تو هیچ‌گاه چنین تضادی را در هیچ جمعی دیده‌ای؟
گفت نی این گونه ضدیت ندیدم هیچگاه
در میان نور و ظلمت یا پری با اهرمن
هوش مصنوعی: من هرگز چنین تضادی بین نور و تاریکی یا بین فرشته و دیو ندیدم.
جز به احکام دو تقویمی که در این روزگار
منتشر گشته است و استخراج حکمش از دو تن
هوش مصنوعی: تنها بر اساس قوانین دو تقویم که در این دوران رایج شده است، قضاوت و حکم می‌شود و این حکم از دو نفر استخراج می‌گردد.
وین دو تن همکار ضد ایام سال و ماه را
مشتبه کردند بر پیر و جوان و مرد و زن
هوش مصنوعی: این دو نفر به شکلی عمل کردند که روزها و ماه‌ها را برای تمام افراد، چه پیر و چه جوان، چه مرد و چه زن، به هم ریخته و گیج‌کننده کرده‌اند.
جمله در تشخیص ایام و مواقیت اندرند
مات و سرگردان و حیران همچو مور اندر لگن
هوش مصنوعی: همه در تشخیص زمان‌ها و مناسبت‌ها گیج و سردرگم هستند، مانند موری که در لبه‌ی یک کاسه آب دست و پا می‌زند.