گنجور

شمارهٔ ۴۹ - در مدح مولای متقیان حضرت علی علیه السلام

بسی جستم نشان از اسم اعظم
که بد نقش نگین خاتم جم
همه اقطار عالم سیر کردم
مگر جویم نشان زان نقش خاتم
بزرگی گفت چون آدم بمینو
مقر بگزید و الاسماء علم
بامر ایزد این نام از ملایک
بباغ خلد تلقین شد بر آدم
ز آدم یافت تلقین شیث و از شیث
سبق آموخت ادریس مکرم
هم از ادریس هود آمد ملقی
چنان کز هود نوح آمد معلم
نمیدانست اگر این نام را نوح
نجاتش کی شد از طوفان فراهم
ز نوح آمد بر ابراهیم و زین نام
بر او شد نار ریحان و سپر غم
به ابراهیم وارث شد سماعیل
که جاری زیر پایش گشت زمزم
ز اسمعیل بر اسحق و یعقوب
هم از یعقوب موسی گشت ملهم
ز فر آن ید و بیضا و ثعبان
بدست آورد و راند اندر دل یم
ز موسی یافت داود و ز داود
سلیمان را شد این مسند مسلم
چو او بدرود گیتی کرد از حق
رسید این راز بر عیسی بن مریم
مسیحا کرد ازین نام همایون
علاج اکمه و درمان ابکم
هم از این نام فرخ کرد عیسی
هزاران مرده را احیا بیکدم
چو بردارم جهودان خواندش از دار
بگردون رفت بی مرقات و سلم
پس از عیسی سروش این خاتم آورد
به احمد کانبیا را بود خاتم
پس از احمد علی را گشت میراث
که بودش نایب و صهر و پسر عم
چو شد ریش علی با خون مخضب
ز تیغ عبد رحمن بن ملجم
از او بر یازده فرزند پاکش
رسید این خاتم از خلاق عالم

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بسی جستم نشان از اسم اعظم
که بد نقش نگین خاتم جم
هوش مصنوعی: من مدت‌ها به دنبال نشانه‌ای از نام بزرگ الهی بودم، که همانند نقش نگین انگشتری جم باشد.
همه اقطار عالم سیر کردم
مگر جویم نشان زان نقش خاتم
هوش مصنوعی: من در همه نقاط جهان سفر کردم، اما نتوانستم نشانی از آن نقش خاتم پیدا کنم.
بزرگی گفت چون آدم بمینو
مقر بگزید و الاسماء علم
هوش مصنوعی: بزرگی گفته است که هنگامی که آدم به زندگی و شناخت لازم دست یافت، نام‌ها و علوم را به عنوان بخشی از درک خود انتخاب کرد.
بامر ایزد این نام از ملایک
بباغ خلد تلقین شد بر آدم
هوش مصنوعی: به اراده خداوند، این اسم از طرف فرشتگان در بهشت بر آدم آموخته شد.
ز آدم یافت تلقین شیث و از شیث
سبق آموخت ادریس مکرم
هوش مصنوعی: آدم به شیث درس و راهنمایی داد و شیث نیز به ادریس، دانش و تجربیاتش را منتقل کرد.
هم از ادریس هود آمد ملقی
چنان کز هود نوح آمد معلم
هوش مصنوعی: از ادریس پیامبری به نام هود آمد که مایه ی آموزش و هدایت مردم بود، همان‌طور که از هود، نوح به عنوان معلم و رهبر نیکوکاران ظهور کرد.
نمیدانست اگر این نام را نوح
نجاتش کی شد از طوفان فراهم
هوش مصنوعی: اگر نوح نامش را نمی‌دانست، نمی‌توانست از طوفان نجات پیدا کند.
ز نوح آمد بر ابراهیم و زین نام
بر او شد نار ریحان و سپر غم
هوش مصنوعی: نوح به ابراهیم پیغام آورد و به سبب این نام، ابراهیم به بدبختی و مشکلات دچار شد و به عنوان سپری برای غم و اندوه معرفی شد.
به ابراهیم وارث شد سماعیل
که جاری زیر پایش گشت زمزم
هوش مصنوعی: زمزم زیر پای اسماعیل جاری شد و او به عنوان وارث ابراهیم شناخته شد.
ز اسمعیل بر اسحق و یعقوب
هم از یعقوب موسی گشت ملهم
هوش مصنوعی: از اسماعیل، اسحاق و یعقوب به وجود آمدند و از نسل یعقوب، موسی به وحی و الهام رسید.
ز فر آن ید و بیضا و ثعبان
بدست آورد و راند اندر دل یم
هوش مصنوعی: با پرتو آن دست خود و با قدرتش، اثر خود را بر دل دریا نهاد و آن را به حرکت درآورد.
ز موسی یافت داود و ز داود
سلیمان را شد این مسند مسلم
هوش مصنوعی: داود به موسی دست یافت و از داود، سلیمان به مقام بلند رسید. این مقام، جایگاه مسلمی است.
چو او بدرود گیتی کرد از حق
رسید این راز بر عیسی بن مریم
هوش مصنوعی: زمانی که او از دنیای مادی وداع گفت، این راز به عیسی، پسر مریم، دریافت شد.
مسیحا کرد ازین نام همایون
علاج اکمه و درمان ابکم
هوش مصنوعی: مسیحا با نام بزرگش، به درمان نابینایان و ناشنوایان کمک کرد.
هم از این نام فرخ کرد عیسی
هزاران مرده را احیا بیکدم
هوش مصنوعی: عیسى با یک ندا و فرمان خود، هزاران مرده را زنده کرد و امید و زندگی را به آنها بخشید.
چو بردارم جهودان خواندش از دار
بگردون رفت بی مرقات و سلم
هوش مصنوعی: زمانی که من یهودیان را دور می‌کنم، آن شخص از دار برمی‌خیزد و به سمت آسمان می‌رود، بی‌اینکه خونی بر زمین بریزد و صلح را نیز به همراه دارد.
پس از عیسی سروش این خاتم آورد
به احمد کانبیا را بود خاتم
هوش مصنوعی: پس از عیسی، پیام‌آور این ختم نبوت را به احمد آورد، چرا که او خاتم پیامبران است.
پس از احمد علی را گشت میراث
که بودش نایب و صهر و پسر عم
هوش مصنوعی: پس از احمد، ارث و میراثی به جا ماند که به نایب، داماد و پسرعمو او رسید.
چو شد ریش علی با خون مخضب
ز تیغ عبد رحمن بن ملجم
هوش مصنوعی: زمانی که ریش علی به خون آغشته شد، این به دلیل ضربتی بود که عبد الرحمان بن ملجم با تیغش به او زد.
از او بر یازده فرزند پاکش
رسید این خاتم از خلاق عالم
هوش مصنوعی: این انگشتر از آفریننده جهان به یازده فرزند پاک او رسیده است.