گنجور

شمارهٔ ۴۸

مزینیه، کنون رونقی دیگر دارد
که از سعادت اولاد خود خبر دارد
مزینیه چو سیمرغ عنبرین پر و بال
هزار بیضه زرین بزیر پر دارد
مزینیه ز دوشیزگان خود چو سپهر
سهیل و مشتری و زهره و قمر دارد
مزینیه بود بیشه ای که اندر وی
غزال ماده فزونی ز شیر نر دارد
جمال و زینت انسان بدانش است و هنر
که آدمی شرف از دانش و هنر دارد
تفاوت بشر از جانور بمعرفت است
جز این چه فخر و فضیلت به جانور دارد
کسی که گنج درون آکند بگوهر علم
چه احتیاج به گنجینه گهر دارد
کسیکه نقد معارف به دل ذخیره کند
چه اعتنا به در و لعل و سیم و زر دارد
پزشک علم برای مریض جهل اینجا
بسی مفرج و معجون و گلشکر دارد
فرشته ایست موکل در این سرا که مدام
خدای جل جلاله بر او نظر دارد
از آن قبل نظر حق بر این فرشته بود
که این فرشته نظر بر رخ بشر دارد
چو آن فرشته اردیبهشت و فروردین
که لاله را، ز نم ابر و ژاله تر دارد
مدیر مدرسه ماست آن فرشته نور
که شاخ معرفت از همتش ثمر دارد
بزیر سایه اقبال شهریار جوان
نسیم عدل در این بوستان گذر دارد
براستی پدر ملت است خسرو ملک
خوشا بحال کسی کاینچنین پدر دارد
شبی که در کنف عدل او بخواب رویم
هزار مژده بما قاصد سحر دارد
ز فضل و مکرمت این ملک وزیر علوم
طراز علم ز دادار دادگر دارد
خدایگان معارف مهین حکیم الملک
که روح مملکت از علم بهره ور دارد
زمانه نقش بر آب است و این ستوده وزیر
ز عزم ثابت خود نقش بر حجر دارد
بنات مدرسه آسوده از بنات الدهر
بنات نعش صفت بر فلک مقر دارد
شهامها ملکا خسروا خداوندا
یکی حدیث بیار تو مختصر دارد
بکارخانه باری نگر که در صنعت
درودگر نه و کار درودگر دارد
ترا مربی این ملک کرده از پی آن
که ملک راز وجود تو مفتخر دارد
بحفظ قائمه عرش دولت تو نظر
امام قائم و سلطان منتظر دارد
دعا کنیم ترا چون دعای خلق بشاه
بویژه از دو لب بیگنه اثر دارد
چنانکه ملک جهانرا خدا بدست تو داد
عدوی جاه ترا از میانه بردارد

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مزینیه، کنون رونقی دیگر دارد
که از سعادت اولاد خود خبر دارد
هوش مصنوعی: مزینیه اکنون حال و هوای متفاوتی پیدا کرده است، زیرا از خوشبختی و آینده فرزندانش مطلع شده است.
مزینیه چو سیمرغ عنبرین پر و بال
هزار بیضه زرین بزیر پر دارد
هوش مصنوعی: مزینیه، پرنده‌ای است شبیه به سیمرغ که با پر و بال طلایی خود، هزاران تخم زرین را زیر چهره‌اش پنهان کرده است.
مزینیه ز دوشیزگان خود چو سپهر
سهیل و مشتری و زهره و قمر دارد
هوش مصنوعی: دوست من، مانند آسمان زیبا و ستاره‌های درخشان است که از دوشیزگان خود می‌درخشد و زیبایی آن‌ها را به تصویر می‌کشد.
مزینیه بود بیشه ای که اندر وی
غزال ماده فزونی ز شیر نر دارد
هوش مصنوعی: در این جنگل، جایی وجود دارد که در آن، غزالهای ماده بیشتر از شیرهای نر هستند.
جمال و زینت انسان بدانش است و هنر
که آدمی شرف از دانش و هنر دارد
هوش مصنوعی: زیبایی و جذابیت انسان به دانش و هنر او وابسته است، چرا که انسان به واسطه دانش و هنر دارای ارزش و مقام والایی است.
تفاوت بشر از جانور بمعرفت است
جز این چه فخر و فضیلت به جانور دارد
هوش مصنوعی: تفاوت انسان با حیوان در شناخت و آگاهی اوست؛ جز این، چه افتخار و برتری دیگری بر حیوانات وجود دارد؟
کسی که گنج درون آکند بگوهر علم
چه احتیاج به گنجینه گهر دارد
هوش مصنوعی: کسی که از دانش و علم بهره‌مند است و در دل خود به‌اندازه کافی گنجینه‌ای از معرفت دارد، دیگر نیازی به ثروت‌های مادی و گنجینه‌های ظاهری ندارد.
کسیکه نقد معارف به دل ذخیره کند
چه اعتنا به در و لعل و سیم و زر دارد
هوش مصنوعی: کسی که دانش و آگاهی را در دل خود ذخیره کرده است، به جواهرات و ثروت‌های مادی اهمیتی نمی‌دهد.
پزشک علم برای مریض جهل اینجا
بسی مفرج و معجون و گلشکر دارد
هوش مصنوعی: پزشک به علم و دانش خود، برای بیمارانی که ناآگاه هستند، در این جا داروها و درمان‌های زیادی دارد که می‌تواند به آنها کمک کند.
فرشته ایست موکل در این سرا که مدام
خدای جل جلاله بر او نظر دارد
هوش مصنوعی: در این مکان، فرشته‌ای مسئولیت دارد که همیشه مورد توجه و نظارت خداوند بزرگ قرار می‌گیرد.
از آن قبل نظر حق بر این فرشته بود
که این فرشته نظر بر رخ بشر دارد
هوش مصنوعی: پیش از اینکه فرشته به انسان نگاه کند، خداوند ابتدا به این فرشته نظر کرد و توجهش را جلب کرد.
چو آن فرشته اردیبهشت و فروردین
که لاله را، ز نم ابر و ژاله تر دارد
هوش مصنوعی: مانند فرشته‌ای که فصل‌های بهار را به ارمغان می‌آورد و به لاله‌ها زندگی و سرسبزی می‌بخشد، با باران و رطوبت، جانی تازه می‌دهد.
مدیر مدرسه ماست آن فرشته نور
که شاخ معرفت از همتش ثمر دارد
هوش مصنوعی: مدیر مدرسه ما مانند یک فرشته است که دانش و معرفت را با تلاش و اراده خود به بار می‌آورد.
بزیر سایه اقبال شهریار جوان
نسیم عدل در این بوستان گذر دارد
هوش مصنوعی: در زیر سایه خوشبختی پادشاه جوان، نسیم عدالت در این باغ به نرمی می‌وزد.
براستی پدر ملت است خسرو ملک
خوشا بحال کسی کاینچنین پدر دارد
هوش مصنوعی: پدر ملت، خسرو، حاکم نیکو و خوشبخت است. خوشا به حال آن کسی که چنین پدری دارد.
شبی که در کنف عدل او بخواب رویم
هزار مژده بما قاصد سحر دارد
هوش مصنوعی: اگر شبی در آغوش رحمت و عدالت او بخوابیم، هزاران بشارت به ما در انتظار خواهد بود.
ز فضل و مکرمت این ملک وزیر علوم
طراز علم ز دادار دادگر دارد
هوش مصنوعی: این کشور به برکت فضا و کرامت وزیر علوم خود، به استانداردهای علمی بالایی دست یافته است که ناشی از رحم و فخر خدایی است.
خدایگان معارف مهین حکیم الملک
که روح مملکت از علم بهره ور دارد
هوش مصنوعی: خداوند بزرگ و صاحب‌نظر، که دانایی و دانش کشور به وجود او زنده است و از علم بهره‌مند می‌باشد.
زمانه نقش بر آب است و این ستوده وزیر
ز عزم ثابت خود نقش بر حجر دارد
هوش مصنوعی: دنیا مانند آبی است که نقش‌ها و شکل‌هایش زود از بین می‌روند، اما این وزیر که ستوده است، با اراده محکم و ثابت خود، اثری ماندگار و پایدار به جا می‌گذارد.
بنات مدرسه آسوده از بنات الدهر
بنات نعش صفت بر فلک مقر دارد
هوش مصنوعی: دختران مدرسه در آرامش و آسایش به سر می‌برند، در حالی که دختران زمانه، همچون نعش (کسانی که مرده‌اند)، به سوی آسمان رفته و به مقام بلندی رسیده‌اند.
شهامها ملکا خسروا خداوندا
یکی حدیث بیار تو مختصر دارد
هوش مصنوعی: ای خداوند، تو را سوگند می‌دهم که یکی از داستان‌های پادشاهان و خسروان را برای ما بیاوری که در آن نکته‌ای روشن و خلاصه‌ای مفید باشد.
بکارخانه باری نگر که در صنعت
درودگر نه و کار درودگر دارد
هوش مصنوعی: به کارخانه‌ای نگاه کن که در آن صنعت‌گری مشغول به کار است و به کار او توجه کن.
ترا مربی این ملک کرده از پی آن
که ملک راز وجود تو مفتخر دارد
هوش مصنوعی: تو را به عنوان مربی و نگهبان این سرزمین قرار داده‌اند تا به خاطر این که وجود تو باعث افتخار این ملک است.
بحفظ قائمه عرش دولت تو نظر
امام قائم و سلطان منتظر دارد
هوش مصنوعی: برای حمایت از پایه‌های سلطنت تو، امام قائم و پادشاه منتظر به تو چشم دوخته‌اند.
دعا کنیم ترا چون دعای خلق بشاه
بویژه از دو لب بیگنه اثر دارد
هوش مصنوعی: دعا کنیم برای تو مانند دعای مردم، به‌ویژه اینکه دعای بی‌گناهی از دو لب بسیار مؤثر است.
چنانکه ملک جهانرا خدا بدست تو داد
عدوی جاه ترا از میانه بردارد
هوش مصنوعی: خداوند به تو قدرتی بخشیده است تا بر زمین و زمان فرمانروایی کنی و دشمنی که باعث ننگ توست، از میان بردارد.