گنجور

شمارهٔ ۳۰ - در میلاد حضرت مهدی موعود قائم آل محمدعج سروده است

روز میلاد شهی راد و عظیم الشانست
کایة الله علی دائرة الامکانست
کاشف وحی و گشاینده تاویل که خود
سر تنزیل نبی ترجمه فرقانست
شمع ناسوت نماینده ملک و ملکوت
کانچه جز لاهوت اندر رخ او حیرانست
قائم آل محمد که در اقلیم شهود
وارث مسند و تاج علی عمرانست
شرف شاه زنان مادر سجاد از اوست
زانکه او را شرف از نسل شه مردانست
لامکانی که مکانش دل مؤمن شده زان
برتر از کون و مکان برزده شادروانست
در چنین روز مبارک بجهان روح دمید
پیکر پاک خدیوی که جهانرا جانست
گرنه او جان جهان نیست چرا در همه جای
اثرش فاش و پدید است و رخش پنهانست
خسروا ای که طفیل قدمت در گیتی
هفت گردون و سه مولود و چهار ارکانست
علم یزدان را با آنهمه بسیاری و وزن
هم دلت مخزن و هم خازن و هم خزانست
عرصه کشور ناسوت و فضای جبروت
بی جمال تو به نظارگیان زندانست
این ملک زاده که میلاد ترا حرمت داشت
پور جمشید سلاطین ملک ایرانست
پادشه زاده امجد گرانمایه راد
که مرا او را لقب از شه امجدالسلطانست
کیقبادیست ز فر تو چو در خرگاهست
آفتابیست ز نور تو چو در ایوانست
دین پرستیست که تصدیق تواش آیینست
حق شناسیست که اخلاص توأش ایمانست
دل صافش را با فضل و هنر پیوندست
جان پاکش را با هوش و خرد پیمانست
مفتی حکم ترا دل بخط توقیعست
منهی امر ترا سر بره فرمانست
ساکنان صف خرگاه ترا مسکینست
چاکران در دربار ترا دربانست
سر و سامان غلامی تو دارد گرچه
اندرین سامان بهتر ز نبی سامانست
چون گشاید کتب دانش و آید بسخن
بوعلی سینا یا خواجه ابوریحانست
چون نشیند زبر تخت و گراید سوی داد
راستگوئی که بر اورنگ انوشروانست
علم سرچشمه عدلست ولی بی چه و چون
ای ملک ملک تو از عدل تو آبادانست
گوسفندان دو پا را برهان از کف گرگ
ای شبان رمه کاینک رمه یزدانست
چو شبان گله از قبل شاه بزرگ
شه درین گله بفرمان خدا چوپانست
تا که میلادعلی سیزدهم از رجبست
مولد مهدی در منتصف شعبانست
باش در بندگی قائم تا روز قیام
که پناهنده او زنده جاویدانست

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

روز میلاد شهی راد و عظیم الشانست
کایة الله علی دائرة الامکانست
هوش مصنوعی: روز تولد بزرگ و پر ارج یک شخصیت بزرگوار است که او نشانه‌ای از قدرت خداوند در میان مخلوقات به حساب می‌آید.
کاشف وحی و گشاینده تاویل که خود
سر تنزیل نبی ترجمه فرقانست
هوش مصنوعی: کاشف وحی و کسی که معانی را روشن می‌کند، خود تفسیر کننده آیات نبی و نماینده فصل‌الخطاب الهی است.
شمع ناسوت نماینده ملک و ملکوت
کانچه جز لاهوت اندر رخ او حیرانست
هوش مصنوعی: شمعی که در دنیای مادی می‌درخشد، نماد و نمایانگر روابط آسمانی و زمینی است، زیرا هرچه غیر از ذات الهی در زیبایی چهره‌اش وجود دارد، در شگفتی است.
قائم آل محمد که در اقلیم شهود
وارث مسند و تاج علی عمرانست
هوش مصنوعی: فردی که از نسل پیامبر محمد (ص) است و در دنیای واقعی به مقام و جایگاه علی (ع) دست یافته و از او ارث برده است.
شرف شاه زنان مادر سجاد از اوست
زانکه او را شرف از نسل شه مردانست
هوش مصنوعی: مقام و منزلت شاه زنان، مادر امام سجاد، از او ناشی می‌شود زیرا او از نسل مردان بزرگ و شجاع به شمار می‌آید.
لامکانی که مکانش دل مؤمن شده زان
برتر از کون و مکان برزده شادروانست
هوش مصنوعی: دل مؤمن به مرتبه‌ای از عواطف و احساسات رسیده که از هر گونه مکان و فضایی فراتر رفته است. این حالت از زندگی، برتر از تمام دنیا و نشانه‌های آن است و یک حالت خوشی و سرور به حساب می‌آید.
در چنین روز مبارک بجهان روح دمید
پیکر پاک خدیوی که جهانرا جانست
هوش مصنوعی: در این روز خوش‌یمن، روح پیامبری به دنیا آمد که وجودش جان تازه‌ای به جهان بخشید.
گرنه او جان جهان نیست چرا در همه جای
اثرش فاش و پدید است و رخش پنهانست
هوش مصنوعی: اگر او روح و جان جهان نیست، پس چرا نشانه‌ها و آثارش در همه جا مشهود و نمایان است، در حالی که خود او نامرئی و پنهان است؟
خسروا ای که طفیل قدمت در گیتی
هفت گردون و سه مولود و چهار ارکانست
هوش مصنوعی: ای خسرو، تو باعث وجود و سرزندگی هفت آسمان، سه موجود و چهار رکن هستی.
علم یزدان را با آنهمه بسیاری و وزن
هم دلت مخزن و هم خازن و هم خزانست
هوش مصنوعی: علم الهی با تمام عظمت و عمقش در دل تو نهفته است؛ دل تو هم مانند یک انبار و هم مانند یک خزانه، می‌تواند این علم را در خود نگه دارد.
عرصه کشور ناسوت و فضای جبروت
بی جمال تو به نظارگیان زندانست
هوش مصنوعی: بدون زیبایی تو، دنیا و فضای قدرتمند به مانند زندانی برای تماشاگران است.
این ملک زاده که میلاد ترا حرمت داشت
پور جمشید سلاطین ملک ایرانست
هوش مصنوعی: این سرزمین که به دنیا آمدن تو در آن ارزش و حرمت دارد، فرزند جمشید و از سلاطین ایران است.
پادشه زاده امجد گرانمایه راد
که مرا او را لقب از شه امجدالسلطانست
هوش مصنوعی: من فرزند پادشاهی برجسته و با ارزش هستم و عنوان من از سوی شاه بزرگ به من بخشیده شده است.
کیقبادیست ز فر تو چو در خرگاهست
آفتابیست ز نور تو چو در ایوانست
هوش مصنوعی: کیقباد در قصر تو مانند کسی است که در یک محل خوش آب و هوای گسترده و زیبا زندگی می‌کند. نور تو مثل آفتابی است که در ایوان تابیده و فضا را روشن می‌کند.
دین پرستیست که تصدیق تواش آیینست
حق شناسیست که اخلاص توأش ایمانست
هوش مصنوعی: مذهبی واقعی است که به درستی آداب و رسوم خود اعتقاد دارد. شکرگزاری حقیقی که از صداقت و خلوص نشأت می‌گیرد، نشان از ایمان واقعی دارد.
دل صافش را با فضل و هنر پیوندست
جان پاکش را با هوش و خرد پیمانست
هوش مصنوعی: دل او به زیبایی و نیکی آراسته است و جانش با هوش و عقل در ارتباطی عمیق قرار دارد.
مفتی حکم ترا دل بخط توقیعست
منهی امر ترا سر بره فرمانست
هوش مصنوعی: احکام و تصمیمات تو از دل و احساساتت نشأت می‌گیرد، و آنچه که رو به رویت قرار دارد، حاکی از دستوری است که باید به آن عمل کنی.
ساکنان صف خرگاه ترا مسکینست
چاکران در دربار ترا دربانست
هوش مصنوعی: مردم در صف خرگاه تو، فقیر و مسکین هستند و خدمتگزاران دربار تو، مانند دربانان به تو خدمت می‌کنند.
سر و سامان غلامی تو دارد گرچه
اندرین سامان بهتر ز نبی سامانست
هوش مصنوعی: سر و سامان و وضعیت بنده‌اش به خاطر تو رو به راه است، هرچند در این دنیا، وضعیت بهتر از آنچه پیامبر داشت، وجود دارد.
چون گشاید کتب دانش و آید بسخن
بوعلی سینا یا خواجه ابوریحانست
هوش مصنوعی: وقتی که کتاب‌های علمی گشوده شود و سخنان بوعلی سینا یا خواجه ابوریحان به میان آید، دانش و علم به زندگی می‌آید.
چون نشیند زبر تخت و گراید سوی داد
راستگوئی که بر اورنگ انوشروانست
هوش مصنوعی: زمانی که کسی بر تخت نشسته و به عدالت روی می‌آورد، باید به راستگویی و صداقت احترام بگذارد، زیرا او در موقعیتی مشابه انوشروان، پادشاه معروف و عادل، قرار دارد.
علم سرچشمه عدلست ولی بی چه و چون
ای ملک ملک تو از عدل تو آبادانست
هوش مصنوعی: علم همانند منبعی است که عدالت از آن نشأت می‌گیرد، اما بدون دلیل و چرایی، ای پادشاه! سرزمین تو به واسطه عدالت تو رونق و آبادانی یافته است.
گوسفندان دو پا را برهان از کف گرگ
ای شبان رمه کاینک رمه یزدانست
هوش مصنوعی: ای چوپان، گوسفندانی که دو پا دارند را از چنگ گرگ نجات بده، زیرا این رمه متعلق به خداست.
چو شبان گله از قبل شاه بزرگ
شه درین گله بفرمان خدا چوپانست
هوش مصنوعی: مانند شبانی که با فرمان خدا، گله را زیر نظر دارد، شاه بزرگ نیز اداره امور را به عهده دارد.
تا که میلادعلی سیزدهم از رجبست
مولد مهدی در منتصف شعبانست
هوش مصنوعی: میلاد علی سیزدهم در روزهای اول ماه رجب و تولد مهدی در میانه‌های ماه شعبان قرار دارد.
باش در بندگی قائم تا روز قیام
که پناهنده او زنده جاویدانست
هوش مصنوعی: تا روز قیامت در خدمت و بندگی امام زمان بمان، زیرا کسی که به او پناه برده، همیشه زنده و جاویدان خواهد بود.