گنجور

شمارهٔ ۴۹

اَهذِهِ رَوزَةُ مِن ذاتِ اَحجالِ
اَم غُرَّةُ طَلَعَت فی شَهرِ شَوَالِ
اِذا رَأیتُم هِلالَ العیدِفَاغتَبِقُوا
بَعدَالفُطُورِ وَ غَنُّوا بَعدَ تَهلالِ
عَهدی به وَهوَ کإلا کلیلِ مُتَّسِقا
قَصارَ وَهوَ یُضا هی شِقَّ خَلخالِ
مَضَت ثَلثونَ مِن ایَامِ مُدَّتِنا
وَالرّاحُ لَم یَشفِ منّا حَرَّ بِلبالِ
اَهلاٌ بها والنَدامی طالَماَ فَرَقُوا
فَاَذَنُوا لِیَجِدَ وا عَهدَهَا البالِ
وَ مَرحبا بِسُلافِ طابَ مَکرَعُها
مَشمُولَةٍ مِن بَناتِ الکَرمِ سَلسالِ
یُدیرُها رَشأً ناهیکَ مشیَتَهُ
عَن ناعِمٍ مِن غُصُونِ البانِ مَیَالِ
لِیَهنِ اَحبابَنا یَومَ یُبَشِّرُنا
بأَشهُرٍبَعدَه تَأتی وَ أَحوالِ
یَسعی اِلَی المَلِکِ المَیمونِ طائِرُهُ
لِیَقتَنی فی ذُراه خَیرَةَ الفالِ
کَهفُ الوَری نُصرَةُ الدّینِ الّذی نُصِرَتُ
اَعلامُ دَولَتهِ بالطّالِع الغالی
اَتابکُ المُستَعانِ الله یَکلَؤُهُ
فَاِنَّهُ لِحِمی دینِ الهُدی کالی
سِبطُ الأَنامِل قَد اَغنَت اَسِرَّتُهُ
عَن کُلِّ مُنهَمِرِ الشُؤبوبِ هَطَالِ
یُبکی اَحامِسَ اَبطالاٌ بِصَولَتِهِ
رُعبٌا وَ یُضحِکُهُ صَولاتُ اَبطالِ
فَما شَجاعَةُ ثاوی دارهِ حَرَدٍ
اَحَصَّ مُتِّقدُالعینَینِ رِئبالِ
شاکِی البَراثِنِ فی اَرساغِه فَدَعٌ
رَحبُ الجَبینِ عَریضُ الصَّدرِ ذَیّالِ
وَ ثَابَةٌ شَرِسُ الاَخلاقِ مُقتَسِرٌ
مُراقبٌ لِقِتالِ القِرنِ بَسّالِ
وَعرُ الشّمایِلِ مِهصارُ اَظافِرُه
نَشِبنَ مِن سَلَبِ القَتلی بأَسمالِ
یَزوَرَّ عَن عصَیةٍ مُلتَفَّةٍ اشب
مَنیعةٍ فی حماهُ ذاتِ اَوشالِ
اَعَدُّ ها لِصُروفِ الدَّهرِ مسبَعَةً
یأوی اِلَیها وَ عِرسٌ اُمّ اَشبالِ
بمِثلِ سَطوَتِهِ فی الرّوعِ جینَ بَذا
علی وَساعٍ لَدَی الهَیجاجَوّالِ
اَلقَی السّماکُ قَناهُ وَ هُوَ مُعتَقِلٌ
بِذابلٍ مِن دماحِ الخَطِّ عَسّالِ
وَ لَم یَشُم سَیفُه المریخ حینَ سَطا
بِصارمٍ لِعمایاتِ الوغی جالِ
اِذا تَکَلَّمتَ فالأملاکُ ساجِدَةٌ
دُونَ البِساطِ لِتَعظیمِ وَ اِجلالِ
وَ اِن سَکَتَّ تَریَ الاَرواحَ راکذةً
مَوقُوفَةً بَینَ اَمالِ و اَجالِ
اَتَتکَ مِنّیَ ابیاتٌ اِذا تُلِیَت
قَلایص النَّجمِ یَحدوها بِهَاالتَّالِ
لا تَحسَبَنَّ زَئیری مِثل عَولةِ مَن
یَبکی عَلی دِمَنٍ تَعفو وَ اَطلالِ
تَعُدُّ شِعری مُعَدُّ فی مفاخِرها
وَ اِن اَکُن اَعجَمیَّ العَمِّ وَ الحالِ
تَرَکتُ نَحوَکَ آمالَ الملوکِ سُدیً
فیما اَصُوغُ وَ قَد حَقَّقتَ آمالی
یَبیعُنی الدَّهرُ رَخصٌا مِن غَباوَتِهِ
وَاِنَّ مِثلی فی سُوقِ العُلی غالِ
فَاحکُم فاِنَّکَ مَقفُوٌّ وَ مُتَّبَعُ
وَ قَد اَحَطتَ بما عَرّضتُ عَن حالی
لازِلتَ تَحکُمُ فیما تَشتَهی وَ تَری
بَینَ الأنام بِإِعزازٍ وَ اِذلالِ

اطلاعات

وزن: مستفعلن فعلن مستفعلن فعلن (بسیط مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: سیاوش جعفری

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اَهذِهِ رَوزَةُ مِن ذاتِ اَحجالِ
اَم غُرَّةُ طَلَعَت فی شَهرِ شَوَالِ
هوش مصنوعی: آیا این باغی از زیبایی‌های خاص است یا اینکه روشنایی‌ای است که در ماه شوال طلوع کرده است؟
اِذا رَأیتُم هِلالَ العیدِفَاغتَبِقُوا
بَعدَالفُطُورِ وَ غَنُّوا بَعدَ تَهلالِ
هوش مصنوعی: وقتی که هلال عید را دیدید، پس بعد از افطار شاد باشید و آواز بخوانید.
عَهدی به وَهوَ کإلا کلیلِ مُتَّسِقا
قَصارَ وَهوَ یُضا هی شِقَّ خَلخالِ
هوش مصنوعی: این بیت به زیبایی از حال و هوای عشق و رابطه‌ای عمیق پرده‌برداری می‌کند. شاعر به یادآوری تعهد و وعده‌هایی اشاره می‌کند که شاید به سادگی فراموش شده‌اند. حالت心 زندگی و عشق به گونه‌ای است که گویی بخشی از زیبایی‌های آن در دسترس نیست، و هر تماسی یادآور حس‌های لطیف و خلوت‌های عاشقانه است. فضای تصویرسازی شده حس و حالی شاعرانه دارد که نشان‌دهنده ناپایداری و زیبایی‌های عشق است.
مَضَت ثَلثونَ مِن ایَامِ مُدَّتِنا
وَالرّاحُ لَم یَشفِ منّا حَرَّ بِلبالِ
هوش مصنوعی: سی سال از عمر ما گذشت و درد دل ما هنوز درمان نشده است.
اَهلاٌ بها والنَدامی طالَماَ فَرَقُوا
فَاَذَنُوا لِیَجِدَ وا عَهدَهَا البالِ
هوش مصنوعی: سلام بر آنها که همواره به یاد من هستند. هر بار که از هم جدا می‌شویم، امیدوارم بتوانند از یادآوری لحظات و عهدهای مشترکمان لذت ببرند.
وَ مَرحبا بِسُلافِ طابَ مَکرَعُها
مَشمُولَةٍ مِن بَناتِ الکَرمِ سَلسالِ
هوش مصنوعی: سلام و خوش آمد به نوشیدنی که طعم لطیفی دارد و از بهترین انگورهای زرخیز به دست آمده است.
یُدیرُها رَشأً ناهیکَ مشیَتَهُ
عَن ناعِمٍ مِن غُصُونِ البانِ مَیَالِ
هوش مصنوعی: او در حالی که شاخ و برگ درختان بید را به آرامی می‌خورد، به زیبایی حرکت می‌کند و به طرز خاصی جذاب است.
لِیَهنِ اَحبابَنا یَومَ یُبَشِّرُنا
بأَشهُرٍبَعدَه تَأتی وَ أَحوالِ
هوش مصنوعی: دوستان ما در روزی خوشحال خواهند شد که بشارت‌هایی از ماه‌هایی به ما برسد که در آینده خواهند آمد و وضعیت‌هایی را تغییر خواهند داد.
یَسعی اِلَی المَلِکِ المَیمونِ طائِرُهُ
لِیَقتَنی فی ذُراه خَیرَةَ الفالِ
هوش مصنوعی: پرنده‌ای به سوی پادشاه خوشبخت پرواز می‌کند تا در دستان او بهترین نشانه‌ها را به دست آورد.
کَهفُ الوَری نُصرَةُ الدّینِ الّذی نُصِرَتُ
اَعلامُ دَولَتهِ بالطّالِع الغالی
هوش مصنوعی: پناهگاه انسان‌ها، یاری‌دهنده‌ی دین است که نشانه‌های دولتش با درخشش باارزش و برجسته‌ای حمایت شده‌اند.
اَتابکُ المُستَعانِ الله یَکلَؤُهُ
فَاِنَّهُ لِحِمی دینِ الهُدی کالی
هوش مصنوعی: این بیت به معنی این است که مقام و جایگاه شخصی به نام آتابک، که مورد حمایت و یاری الهی است، مورد توجه و حفاظت قرار دارد. او در راستای نگهداری و پاسداری از دین و هدایت الهی به مانند کوهی است که استوار و مقاوم است.
سِبطُ الأَنامِل قَد اَغنَت اَسِرَّتُهُ
عَن کُلِّ مُنهَمِرِ الشُؤبوبِ هَطَالِ
هوش مصنوعی: انگشتانش به قدری مهارت دارند که توانسته‌اند از هر بارش شدیدی که می‌تواند موجب آزار شود، خود را بی‌نیاز سازند.
یُبکی اَحامِسَ اَبطالاٌ بِصَولَتِهِ
رُعبٌا وَ یُضحِکُهُ صَولاتُ اَبطالِ
هوش مصنوعی: این شعر به توصیف کسی می‌پردازد که با قدرت و شجاعت خود، دشمنان را می‌ترساند و موجب گریه و ناامیدی آن‌ها می‌شود. در عین حال، خود این فرد با دیدن شجاعت و تلاش دیگران، لبخند می‌زند و شاد می‌شود. به نوعی، این پیام را القا می‌کند که در مواجهه با چالش‌ها، هم ترس می‌تواند وجود داشته باشد و هم شادی.
فَما شَجاعَةُ ثاوی دارهِ حَرَدٍ
اَحَصَّ مُتِّقدُالعینَینِ رِئبالِ
هوش مصنوعی: بزرگ‌منشی و دلیر بودن در شرایط سخت، به ویژه زمانی که فرد تحت فشار و تنگنا قرار دارد، به معنای واقعی خود را نشان می‌دهد. کسی که در میان سختی‌ها و اضطراب‌ها به زندگی ادامه می‌دهد، دارای شجاعت واقعی است.
شاکِی البَراثِنِ فی اَرساغِه فَدَعٌ
رَحبُ الجَبینِ عَریضُ الصَّدرِ ذَیّالِ
هوش مصنوعی: شکایت‌هایش را در زیر زانو از او دور کن، زیرا پیشانی‌اش عریض و سینه‌اش فراخ و جثه‌اش نیرومند است.
وَ ثَابَةٌ شَرِسُ الاَخلاقِ مُقتَسِرٌ
مُراقبٌ لِقِتالِ القِرنِ بَسّالِ
هوش مصنوعی: ثابت فردی با اخلاق تند و خشن است که به شدت مواظب نبردها و درگیری‌هاست و در هر شرایطی آماده دفاع و مبارزه می‌باشد.
وَعرُ الشّمایِلِ مِهصارُ اَظافِرُه
نَشِبنَ مِن سَلَبِ القَتلی بأَسمالِ
هوش مصنوعی: زبانت به زیبایی توصیف می‌کند که زوایای دلنشین و ظریف از زیبایی‌ها، مانند ناخن‌های تیز، از لباس‌های قیمتی و ارزشمندی که از کشتگان به ارث مانده، بوجود آمده است.
یَزوَرَّ عَن عصَیةٍ مُلتَفَّةٍ اشب
مَنیعةٍ فی حماهُ ذاتِ اَوشالِ
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که اشاره به موجودی است که به دور از خطر و تهدید، در محیطی امن و محافظت‌شده زندگی می‌کند. این موجود از موهبت‌ها و ویژگی‌های خاصی برخوردار است که آن را قدرتمند و قابل احترام می‌کند. در واقع، می‌توان گفت که این تصویر نماد امنیت و قدرتی است که در یک مکان محافظت‌شده وجود دارد.
اَعَدُّ ها لِصُروفِ الدَّهرِ مسبَعَةً
یأوی اِلَیها وَ عِرسٌ اُمّ اَشبالِ
هوش مصنوعی: من به یاد می‌آورم که برای روزهای سخت زندگی آماده‌ام و به سرپناهی پناه می‌برم که مانند یک همسر برای بچه‌گوزن‌هاست.
بمِثلِ سَطوَتِهِ فی الرّوعِ جینَ بَذا
علی وَساعٍ لَدَی الهَیجاجَوّالِ
هوش مصنوعی: مانند تسلط و قدرت او در ترس و وحشت، جینی که به سرعت بر بالای صخره‌ها می‌چرخد.
اَلقَی السّماکُ قَناهُ وَ هُوَ مُعتَقِلٌ
بِذابلٍ مِن دماحِ الخَطِّ عَسّالِ
هوش مصنوعی: پرنده‌ای در آسمان ضعیف و رنجور، با پرهای لطیف و خرد، همچون روحی از دگی و درد به پرواز در آمده است.
وَ لَم یَشُم سَیفُه المریخ حینَ سَطا
بِصارمٍ لِعمایاتِ الوغی جالِ
هوش مصنوعی: و شمشیر او بر افرازندهٔ جنگ، در هنگام حمله به دشمنان، به قدر کافی تیز و آماده نبوده است.
اِذا تَکَلَّمتَ فالأملاکُ ساجِدَةٌ
دُونَ البِساطِ لِتَعظیمِ وَ اِجلالِ
هوش مصنوعی: وقتی صحبت می‌کنی، فرشتگان به خاطر عظمت و بزرگداشت تو خود را بر روی زمین سجده می‌کنند.
وَ اِن سَکَتَّ تَریَ الاَرواحَ راکذةً
مَوقُوفَةً بَینَ اَمالِ و اَجالِ
هوش مصنوعی: اگر سکوت کنی، می‌بینی که ارواح مانند مسافران در حال انتظار، میان آرزوها و سرنوشت‌هایشان ایستاده‌اند.
اَتَتکَ مِنّیَ ابیاتٌ اِذا تُلِیَت
قَلایص النَّجمِ یَحدوها بِهَاالتَّالِ
هوش مصنوعی: اگر اشعار من به تو برسد، نجوم آسمان را چون سمندانی به حرکت درمی‌آورد و به آن سروده‌ها می‌بالد.
لا تَحسَبَنَّ زَئیری مِثل عَولةِ مَن
یَبکی عَلی دِمَنٍ تَعفو وَ اَطلالِ
هوش مصنوعی: نپندار که صدای من شبیه به ناله‌ی کسی است که بر آثار و نشانه‌های از بین رفته می‌گرید.
تَعُدُّ شِعری مُعَدُّ فی مفاخِرها
وَ اِن اَکُن اَعجَمیَّ العَمِّ وَ الحالِ
هوش مصنوعی: شعر من در وصف افتخاراتش شمارش می‌شود، حتی اگر من در این زمینه به زبان غیرمادری با شما سخن بگویم و وضعیتی خاص داشته باشم.
تَرَکتُ نَحوَکَ آمالَ الملوکِ سُدیً
فیما اَصُوغُ وَ قَد حَقَّقتَ آمالی
هوش مصنوعی: من امیدهای پادشاهان را به سوی تو رها کرده‌ام و در آنچه که می‌سازم، بی‌فایده است، زیرا که تو آرزوهایم را به حقیقت تبدیل کرده‌ای.
یَبیعُنی الدَّهرُ رَخصٌا مِن غَباوَتِهِ
وَاِنَّ مِثلی فی سُوقِ العُلی غالِ
هوش مصنوعی: زمانه مرا به قیمت اندکی به فروش می‌گذارد و منی که مانند من در بازار بزرگ، ارزشمندی به حساب می‌آیم.
فَاحکُم فاِنَّکَ مَقفُوٌّ وَ مُتَّبَعُ
وَ قَد اَحَطتَ بما عَرّضتُ عَن حالی
هوش مصنوعی: پس تصمیم بگیر، زیرا تو مورد توجه و پیروی قرار گرفته‌ای و به خوبی از آنچه من در مورد حالتم بیان کرده‌ام، مطلع هستی.
لازِلتَ تَحکُمُ فیما تَشتَهی وَ تَری
بَینَ الأنام بِإِعزازٍ وَ اِذلالِ
هوش مصنوعی: همواره تو بر آنچه که می‌خواهی فرمان می‌روانی و در میان مردم با احترام و افتخار دیده می‌شوی و دیگران را تحقیر می‌کنی.