گنجور

شمارهٔ ۴۵

به جز ارواح مکرم که برون زین شمرند
همه...نهاد آنچه ز نوع بشرند
به مگو نسبت هفتاد و دو ملت به قیاس
کآزمودم همه...و ...ترند
کیست ارواح مکرم به حقیقت آنانک
آدمی چهر و ملک سیرت و مردم گهرند
از پیمبر که بدین سلسله سالار آمد
با تنی چند که دانیم و بهر حلقه درند
بیضه نشکسته و بر چرخ برین بال گشای
بال نارسته و پهنای زمین زیر پرند
گر گدا رنج تقاضا به توانگر ندهند
ور غنی عرض گدایان به مناعت نبرند
آتش ار چرخ بسوز کف خاکی گیرند
خاک در غلطد اگر آب به بادی شمرند
خود به اخلاق فزون ار به فضایل اندک
ور به اخلاق کم افزون به کمال و هنرند
بر به صورت اگرت زاغ نمایند و اسیر
در حقیقت همه بازان معانی شکرند
به جز از حلقه آن طره دیوانه پسند
بند گیتی چه گه از چنبر گردون بدرند
بر به هنجار طریقت پی سامان سلوک
بسته بر رشته ستوار شریعت کمرند
نه چو این خررمه...که سگ سان شب و روز
درهم افتاده همی پیش و پس هم بدرند
بسکه...گهر بر ز پی گادن مام
راست چون آب رزان خون برادر بخورند
من چنین پروز... ندیدم به خدای
در فراخای جهان و آنچه در او جانورند
گوهر خود به خریدار دگر کش سردار
کین حریفان همه... و ...ترند

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به جز ارواح مکرم که برون زین شمرند
همه...نهاد آنچه ز نوع بشرند
هوش مصنوعی: به غیر از موجودات مقدسی که از این دنیا فراتر رفته‌اند، همه چیزهایی که مربوط به نوع بشر هستند در اینجا وجود دارند.
به مگو نسبت هفتاد و دو ملت به قیاس
کآزمودم همه...و ...ترند
هوش مصنوعی: در اینجا شخص می‌گوید که نباید در مورد اختلافات و مناسبات مذهبی و قومی بین هفتاد و دو ملت صحبت کرد، زیرا او خود به تجربه دریافته که همه این ملت‌ها در نهایت به نوعی مشابه و یکسان هستند و انسانیت مشترکی دارند.
کیست ارواح مکرم به حقیقت آنانک
آدمی چهر و ملک سیرت و مردم گهرند
هوش مصنوعی: کیست که روح‌های بزرگ و محترم را بشناسد؟ حقیقت این است که آدمی از نظر ظاهر، چهره دارد و از نظر باطن، ذات و سیرت او مهم است. مردم از نظر باطن و صفات درونی‌شان ارزشمند هستند.
از پیمبر که بدین سلسله سالار آمد
با تنی چند که دانیم و بهر حلقه درند
هوش مصنوعی: پیامبر بزرگوار با گروهی از یارانش که همگان آنها را می‌شناسیم، به این سلسله آمده است.
بیضه نشکسته و بر چرخ برین بال گشای
بال نارسته و پهنای زمین زیر پرند
هوش مصنوعی: تشبیه شده به پرنده‌ای که هنوز پرواز نکرده و ناقص است، بر فراز آسمان بال‌هایش را باز کرده و در خیال پرواز بر فراز زمین گسترده است. این تصویر به ما می‌گوید که حتی اگر هنوز به کمال نرسیده‌ای، می‌توانی آرزوهای بزرگ داشته باشی و برای به دست آوردن آنها تلاش کنی.
گر گدا رنج تقاضا به توانگر ندهند
ور غنی عرض گدایان به مناعت نبرند
هوش مصنوعی: اگر به فقیران کمک نکنند و نگذارند درخواست‌هایشان را به ثروتمندان برسانند، و همچنین افراد مرفه هم نسبت به وضعیت فقرا بی تفاوت باشند، در نتیجه وضع مردم فقیر و نیازمند بهبود نخواهد یافت.
آتش ار چرخ بسوز کف خاکی گیرند
خاک در غلطد اگر آب به بادی شمرند
هوش مصنوعی: اگر آتش در آسمان بربخورد، زمین خاکی را خواهد سوزاند و اگر آب به صورت باد در بیفتد، خاک به حرکت درخواهد آمد.
خود به اخلاق فزون ار به فضایل اندک
ور به اخلاق کم افزون به کمال و هنرند
هوش مصنوعی: اگرچه ممکن است کسی از نظر فضایل و خوبی‌ها در سطح بالا نباشد، اما اگر اخلاقش نیکو باشد، این ارزش بیشتری دارد. برعکس، حتی اگر کسی فضایل بیشتری داشته باشد اما اخلاقش کم‌توجه باشد، در حقیقت به کمال و هنری نخواهد رسید.
بر به صورت اگرت زاغ نمایند و اسیر
در حقیقت همه بازان معانی شکرند
هوش مصنوعی: اگر زاغی بر چهره‌ات بزند و تو را در دام خود بگیرد، در واقع همه‌ی این پرندگان در ماهیت خود شکرگزاری هستند.
به جز از حلقه آن طره دیوانه پسند
بند گیتی چه گه از چنبر گردون بدرند
هوش مصنوعی: به جز از حلقه موهای آن معشوق دیوانه‌کننده، بند دنیای مادی چه چیز دیگری می‌تواند از دست چرخش آسمان خارج شود؟
بر به هنجار طریقت پی سامان سلوک
بسته بر رشته ستوار شریعت کمرند
هوش مصنوعی: در مسیر درست و منطقی زندگی، نظم و ترتیبی برقرار کرده‌اند و با استحکام و ثبات قوانین و اصول دینی خود، به پیش می‌روند.
نه چو این خررمه...که سگ سان شب و روز
درهم افتاده همی پیش و پس هم بدرند
هوش مصنوعی: نه مانند این زندگی سگی، که شب و روز درهم افتاده‌اند و همواره در حال جنگ و جدل‌اند.
بسکه...گهر بر ز پی گادن مام
راست چون آب رزان خون برادر بخورند
هوش مصنوعی: به خاطر فراوانی و ارزش گوهر، عده‌ای تلاش می‌کنند تا به آن دست یابند، اما مانند آب رزان، خون برادر را می‌خورند و به یکدیگر آسیب می‌زنند.
من چنین پروز... ندیدم به خدای
در فراخای جهان و آنچه در او جانورند
هوش مصنوعی: من هیچ وقت موجودی را مانند خودم در این پهنه وسیع جهان و در میان همه موجودات زنده ندیده‌ام.
گوهر خود به خریدار دگر کش سردار
کین حریفان همه... و ...ترند
هوش مصنوعی: به دیگر فروشندگان گوهر گرانبهای خود توجه کن، زیرا حریفان و رقبا همه در حال پیشرفت و رقیب تر شدن هستند.