گنجور

شمارهٔ ۴۶ - در حق نجم الدین

سوار فضلی ای نجم دین و می سازد
زمانه ساعد جاه ترا ز فخر سوار
یسار برده فراوان یمین مادح تو
از آن گزیده یمین و از آن خجسته یسار
نگار یافته از خط تو صحیفه عقل
وزان نگار خجل گشته خط و خد نگار
کنار عاطفت تست مأمن فضلا
که هیچ وقت نگیرند از آن کنار کنار
نزار شد تن بخت از شکوه بخشش تو
چنانکه پیکر شرک از نهیب آل نزار
بهار جود کف تست کز صنایع او
پرست باغ مکارم ز ضمیران بهار
مدار چرخ بفرمان تست و تا باشی
زهیچ حادثه از هیچ چرخ باک مدار
ببار بر سر احرار ، ابروار ، عطا
کزان نیابد الا گل مدیح ببار
بکار تخم محامد ، که نزد اهل خرد
بجز محامد ناید ازین زمانه بکار
بخار جان بد اندیش را بخار بلا
که خیره جان بد اندیش را سزاست بخار

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: سیاوش جعفری

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

سوار فضلی ای نجم دین و می سازد
زمانه ساعد جاه ترا ز فخر سوار
هوش مصنوعی: ای سوار بافضیلتی که ستاره دین هستی، زمانه به لطف خود، برتری و بزرگی تو را به نمایش می‌گذارد.
یسار برده فراوان یمین مادح تو
از آن گزیده یمین و از آن خجسته یسار
هوش مصنوعی: برده‌ها در سمت چپ به فراوانی وجود دارند و ستایش‌ها از سمت راست تو که انتخاب شده و خوش‌بخت است.
نگار یافته از خط تو صحیفه عقل
وزان نگار خجل گشته خط و خد نگار
هوش مصنوعی: عشق تو چنان تأثیری بر عقل من گذاشته که آن را به تحیر واداشته و باعث شده است که حتی نگاره‌های زیبای خیال و هنر نیز در مقابل جمال تو خجل و شرمنده شوند.
کنار عاطفت تست مأمن فضلا
که هیچ وقت نگیرند از آن کنار کنار
هوش مصنوعی: در کنار محبت تو، جای امن و راحتی برای فضیلت‌ها وجود دارد که هرگز از آن کنار نمی‌روند.
نزار شد تن بخت از شکوه بخشش تو
چنانکه پیکر شرک از نهیب آل نزار
هوش مصنوعی: به خاطر بزرگی و بخشندگی تو، حال و روز بخت من به بدی افتاده است، مانند حالتی که بدن شرک از ضربه‌های نیرومند آل نزار دچار آسیب می‌شود.
بهار جود کف تست کز صنایع او
پرست باغ مکارم ز ضمیران بهار
هوش مصنوعی: بهار، شکوفایی بخشندگی توست که از هنرهای او پر است و باغ نیکوکاری از دل‌های نیکو سرچشمه می‌گیرد.
مدار چرخ بفرمان تست و تا باشی
زهیچ حادثه از هیچ چرخ باک مدار
هوش مصنوعی: چرخ زندگی به فرمان تو می‌چرخد و تا زمانی که هستی، نگران هیچ‌گونه پیشامدی از گردونه روزگار نباش.
ببار بر سر احرار ، ابروار ، عطا
کزان نیابد الا گل مدیح ببار
هوش مصنوعی: ببار بر سر آزادگان نیکوکار، زیرا تنها چیزی که از آنها حاصل می‌شود، گل‌های ستایش است.
بکار تخم محامد ، که نزد اهل خرد
بجز محامد ناید ازین زمانه بکار
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که باید به ارزش‌ها و خوبی‌ها توجه کرد و از آن‌ها بهره‌برداری کرد، زیرا در دنیای کنونی تنها کارهای نیک و پسندیده است که مورد توجه و پذیرش افراد عاقل و خردمند قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، تاکید بر اهمیت اخلاق و رفتار نیک در زندگی است.
بخار جان بد اندیش را بخار بلا
که خیره جان بد اندیش را سزاست بخار
هوش مصنوعی: آدم‌های بداندیش و بدخواه، سرنوشت و عذاب سختی را سامان می‌دهند که برازنده‌ی خودشان است.