وطواطشمارهٔ ۶۶ - در مدح اتسز
ای آنکه از خصال تو قدر هدی فزود
بادا ستوده ، هر که خصال ترا ستود
طاعت ترا سزد ، بجهان در ، که چون تویی
زین پس نبود خواهد وزین پیش هم نبود
در دور هشت چرخ ز ترکیب چار طبع
دو چشم کس ندید که چون تو یکی نمود
دست سیادت تو عنان هدی گرفت
پای سعدت تو رکاب ظفر بسود
نی بحر باسخای تو کافی بود ، نه کان
نی در باحسام تو مانع بود ، نه خود
روز وغا سپاه تو بی سر چو مور و مار
وقت سخا عطای تو درهم چو تار و پود
بر دست تو سپهر ز بیداد توبه کرد
وانگه نشان توبه برو جامهٔ کبود
در رزمها رضای تو جویند چون ظفر
در بزمها ثنای تو گویند چون سرود
شاها ، خدایگانا ، تیغ تو آتشست
وزوی عدو گریخته سوی هوا چو دود
گویی مگر ز پیش عقاب خدنگ تو
او را عقاب مرگ بسوی هوا ربود
تیغ تو صعب زود فرود آردش بقهر
بر قلعه ای که هیچ نیامد همی فرود
راه حذر گرفت و بسنگ اندرون گریخت
لیکن کجا حذر کند از چنک مرگ سود ؟
با ناظران دولت بیدار تو بشب
مسکین مخالف تو نیارد همی غنود
آید بکینه از تو مکافات دیر دیر
و آید بمهر از تو مجازات زود زود
تا نزد عقل هست جواهر به از حجر
تا نزد شرع هست مسلمان به از یهود
بادا بجنب جاه تو گردون بقدر خاک
بادا بپیش کف تو دریا بشکل رود
ماه صیام آمد و از داعیان خیر
گوش جهان ندای بشارت حق شنود
پذیرفته باد صوم تو ، افزوده خیر تو
کز خیر تو مسرت ارباب دین فزود
یک مه بختم و صوم و نماز و دعا بخواه
یک سال عذر باده و عیش و سرود و رود
شمارهٔ ۶۵ - نیز در مدح خاقان کمال الدین محمود: کمال دولت و دین صورت شجاعت وجود شمارهٔ ۶۷ - هم در مدح اتسز: تویی ، شها ، که نظیر تو در جهان نبود
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: سیاوش جعفری
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ای آنکه از خصال تو قدر هدی فزود
بادا ستوده ، هر که خصال ترا ستود
هوش مصنوعی: ای کسی که ویژگیهایت ارزش هدی را بیشتر میکند، هر که خصایص تو را ستایش کند، شایسته ستایش است.
طاعت ترا سزد ، بجهان در ، که چون تویی
زین پس نبود خواهد وزین پیش هم نبود
هوش مصنوعی: با تو در این دنیا باید اطاعت کرد، زیرا هیچ کس مانند تو نیست و نه در آینده کسی به این مقام خواهد رسید و نه در گذشته کسی به این ارزش بوده است.
در دور هشت چرخ ز ترکیب چار طبع
دو چشم کس ندید که چون تو یکی نمود
هوش مصنوعی: در جوانب زندگی و دنیای پیچیده، هیچکس مانند تو را ندیده است. تو در میان تمام انسانها و ویژگیهایشان، بینظیری و دو چشم تو به زیبایی تمام این پیچیدگیها را میبیند.
دست سیادت تو عنان هدی گرفت
پای سعدت تو رکاب ظفر بسود
هوش مصنوعی: دست برتری تو هدایت را در دست گرفت و پای خوشبختیات در مسیر پیروزی قرار گرفت.
نی بحر باسخای تو کافی بود ، نه کان
نی در باحسام تو مانع بود ، نه خود
هوش مصنوعی: نه دریا به بزرگی تو کافی است و نه کان نی، که در برابر حسام تو مانع باشد. نه خودِ تو هیچیک از اینها را قبول داری.
روز وغا سپاه تو بی سر چو مور و مار
وقت سخا عطای تو درهم چو تار و پود
هوش مصنوعی: در روزی که جنگ برپا میشود، سپاه تو بدون سر و سامان است، مانند موریانه و مار در هم میپیچند. اما وقتی نوبت به بخشش و generosity تو میرسد، آن را مانند تار و پود درهم و آمیخته، سخاوتمندانه میدهی.
بر دست تو سپهر ز بیداد توبه کرد
وانگه نشان توبه برو جامهٔ کبود
هوش مصنوعی: بر روی دستان تو، آسمان از ظلم و ستم بازگشت و سپس نشان توبه بر تنش، لباس آبی پوشید.
در رزمها رضای تو جویند چون ظفر
در بزمها ثنای تو گویند چون سرود
هوش مصنوعی: در میدانهای جنگ، مبارزان به دنبال رضایت تو هستند و در مجالس شادی و جشن، از تو تعریف و تمجید میکنند مانند سرودهایی که میخوانند.
شاها ، خدایگانا ، تیغ تو آتشست
وزوی عدو گریخته سوی هوا چو دود
هوش مصنوعی: ای پادشاه بزرگ، شمشیر تو مانند آتش میسوزد و دشمن چون دودی از ترس به آسمان میگریزد.
گویی مگر ز پیش عقاب خدنگ تو
او را عقاب مرگ بسوی هوا ربود
هوش مصنوعی: گویی که پرنده شکارچی، هدف تیر تو قرار گرفت و عقاب مرگ او را به سوی آسمان کشاند.
تیغ تو صعب زود فرود آردش بقهر
بر قلعه ای که هیچ نیامد همی فرود
هوش مصنوعی: تیغ تو با قهر و قدرت به سرعت بر قلعهای فرود میآید که هیچ تهدیدی بر آن نمیرود.
راه حذر گرفت و بسنگ اندرون گریخت
لیکن کجا حذر کند از چنک مرگ سود ؟
هوش مصنوعی: او سعی کرد که از خطر دوری کند و به سنگی پناه برد، اما در نهایت نمیتواند از چنگال مرگ فرار کند.
با ناظران دولت بیدار تو بشب
مسکین مخالف تو نیارد همی غنود
هوش مصنوعی: اگر شب با ناظران قدرتمند تو به صحبت بپردازیم، هیچ کس در برابر تو توانایی خوابیدن نخواهد داشت.
آید بکینه از تو مکافات دیر دیر
و آید بمهر از تو مجازات زود زود
هوش مصنوعی: اگر با کینه و دشمنی با دیگران رفتار کنی، آثار بد آن دیرتر به سراغت میآید، اما اگر با محبت و عشق برخورد کنی، نتایج خوب و مثبت آن به سرعت نمایان میشود.
تا نزد عقل هست جواهر به از حجر
تا نزد شرع هست مسلمان به از یهود
هوش مصنوعی: تا زمانی که عقل وجود دارد، جواهر ارزش بیشتری نسبت به سنگ معمولی دارد. همچنین تا زمانی که دستورهای دینی (شرع) وجود دارد، مسلمان از یهودی ارزش بالاتری دارد.
بادا بجنب جاه تو گردون بقدر خاک
بادا بپیش کف تو دریا بشکل رود
هوش مصنوعی: باد به حرکت درآید تا جاه و مقام تو به اندازه خاک بر روی زمین باشد، و دریا به صورت رود پیش پای تو بیاید.
ماه صیام آمد و از داعیان خیر
گوش جهان ندای بشارت حق شنود
هوش مصنوعی: ماه رمضان فرا رسید و از دعوتکنندگان نیکو، گوش جهانیان بشارتهای الهی را شنید.
پذیرفته باد صوم تو ، افزوده خیر تو
کز خیر تو مسرت ارباب دین فزود
هوش مصنوعی: پس باید روزهات را بپذیریم و بر نیکیهای تو بیفزاییم، زیرا از نیکیهای تو شادی و خوشحالی برای پیشوایان دین افزوده میشود.
یک مه بختم و صوم و نماز و دعا بخواه
یک سال عذر باده و عیش و سرود و رود
هوش مصنوعی: من در زندگیام یک سال صبر میکنم و امیدوارم که با دعا و عبادت، به آرزوهایم برسم؛ اما در عوض، از نوشیدنی و شادی و موسیقی لذت ببرم.