گنجور

شمارهٔ ۳۶ - در مدح سید طاهر علوی

آنی ، که حشمت تو در ایام ظاهرست
ذات تو از عیوب چو نام تو طاهرست
فرخنده رعایت شرف تو بهر مکان
چون آیت بنوت جد تو ظاهرست
از کف باذل تو قوام مکارمست
و ز جاه کامل تو نظام مفاخرست
بر چرخ محمدت هنر تو کواکبست
و زکان مکرمت اثر تو جواهرست
بایسته صورت تو بری از معایبست
شایسته سیرت تو جدا از مفاخرست
حق را ، گه بیان ، کلمات تو مظهرست
دین را، گه بقا، سطوات تو ناصرست
از حشمت منیع تو ایام عاجزست
از همت رفیع تو افلاک قاصرست
اندر ضیا بنان تو خورشید انورست
وندر ثنا بیان تو دریای ذاخرست
آیات بخل را کف راد تو ناسخست
ارکان علم را دل پاک تو عامرست
حزم تو هچو عزم متین تو صایبست
علم تو همچو حلم مبین تو وافرست
هر چان نموده شد زر سومت بدایعست
هر چان ستوده شد زخصالت نوادرست
بر قمع خیل نیستی و لشکر ستم
خیل سخا و لشکر عدل تو قادرست
اندر همه نواحی عالم ، بشرق و غرب
چون ذکر سایر تو عطای تو سایرست
دارند قصد سایر و زایر بتو از انک
صدرت پناه سایر و مساوای زایرست
جوید همیشه بخت خجسته مجاورت
با آنکه او خجسته درت را مجاورست
ای صدر آل حیدر ، اگر غایبم زتو
اندر دلم محبت صدر تو حاضرست
دارد تنم زخدمت اهل زمانه عار
لیکن بخدمت در والات فاخرست
بر حمد و شکر مدح تو مقصور کرده ام
تا در تنم دلست و زبانست و خاطرست
من خود کیم که شکر تو گویم؟که در بهشت
جان نبی و جان وصی از تو شاکرست
همواره تا زمین بر اجسام ساکنست
پیوسته تا سپهر بر اجرام سایرست
در کارها باول و آخرت یار باد
آنکس که اول همه اشیا و آخرست

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: سیاوش جعفری

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آنی ، که حشمت تو در ایام ظاهرست
ذات تو از عیوب چو نام تو طاهرست
هوش مصنوعی: هر زمانی که ظاهری از بزرگی و شکوه تو نمایان است، ذات حقیقی تو پاک و خالی از عیب‌هاست، مشابه نام نیکویی که داری.
فرخنده رعایت شرف تو بهر مکان
چون آیت بنوت جد تو ظاهرست
هوش مصنوعی: شرافت و بزرگواری تو در هر مکانی روشن و مشخص است، مانند نشانه‌ای از مقام و جایگاه ویژه‌ی جد تو.
از کف باذل تو قوام مکارمست
و ز جاه کامل تو نظام مفاخرست
هوش مصنوعی: از بخشش و generosity تو، پایه‌های ارجمندی‌ها و فضیلت‌ها به وجود آمده است و از مقام و موقعیت بالای تو، ساختار و نظم افتخارات شکل می‌گیرد.
بر چرخ محمدت هنر تو کواکبست
و زکان مکرمت اثر تو جواهرست
هوش مصنوعی: در آسمان محمد، هنر تو همچون ستاره‌ها می‌درخشد و آثار نیکویی‌ات همچون جواهرهایی با ارزش است.
بایسته صورت تو بری از معایبست
شایسته سیرت تو جدا از مفاخرست
هوش مصنوعی: صورت زیبا و ظاهری پاکیزه باید از هر عیب و نقصی خالی باشد، در حالی که سیرت و باطن نیکو باید مستقل از هر گونه افتخار و شواهد ظاهری باشد.
حق را ، گه بیان ، کلمات تو مظهرست
دین را، گه بقا، سطوات تو ناصرست
هوش مصنوعی: حقیقت گاهی از طریق کلام تو به وضوح بیان می‌شود و دیانت را بروز می‌دهد، و گاهی دیگر، وجود تو است که به دین قوت و پایداری می‌بخشد.
از حشمت منیع تو ایام عاجزست
از همت رفیع تو افلاک قاصرست
هوش مصنوعی: عظمت و ارادت تو، ای تویی که دارای مقام بلند و والا هستی، روزها و زمان‌ها از آن توانایی تو ناتوانند و آسمان‌ها عاجز از رسیدن به مقام تو هستند.
اندر ضیا بنان تو خورشید انورست
وندر ثنا بیان تو دریای ذاخرست
هوش مصنوعی: در نور دستان تو روشنایی همچون خورشید وجود دارد و در ستایش کلام تو، دریایی از نعمت‌هاست.
آیات بخل را کف راد تو ناسخست
ارکان علم را دل پاک تو عامرست
هوش مصنوعی: بخل را با دست خود رد کن و با دل پاک خود، علم و دانش را پرورش بده.
حزم تو هچو عزم متین تو صایبست
علم تو همچو حلم مبین تو وافرست
هوش مصنوعی: عزم قوی و تصمیم محکم تو، درست و صحیح است، و علم و دانش تو مانند حلم و صبوری‌ات بسیار و گسترده است.
هر چان نموده شد زر سومت بدایعست
هر چان ستوده شد زخصالت نوادرست
هوش مصنوعی: هر جا سخن از ارزش و زیبایی پیش می‌آید، آنجا نشان‌دهنده‌ی ذات خاص و بی‌نظیر است. اگر چیزی مورد ستایش قرار گیرد، نشان‌دهنده‌ی ویژگی‌های برجسته و استثنایی آن خواهد بود.
بر قمع خیل نیستی و لشکر ستم
خیل سخا و لشکر عدل تو قادرست
هوش مصنوعی: در برابر گروهی که نیستی و لشکری از ستم، لشکر سخا و نیروی عدالت تو قوی‌تر و توانمندتر است.
اندر همه نواحی عالم ، بشرق و غرب
چون ذکر سایر تو عطای تو سایرست
هوش مصنوعی: در تمام گوشه‌های جهان، چه در شرق و چه در غرب، ذکر و یاد تو باعث می‌شود هر نعمتی که به دیگران عطا می‌شود، به نوعی از همان کرامت و لطف تو ناشی شود.
دارند قصد سایر و زایر بتو از انک
صدرت پناه سایر و مساوای زایرست
هوش مصنوعی: مردمی که به دیدارت می‌آیند، به دنبال پناه و آسایش هستند و تو به عنوان مرکز توجه و امنیت برای همه آنان هستی.
جوید همیشه بخت خجسته مجاورت
با آنکه او خجسته درت را مجاورست
هوش مصنوعی: همیشه به دنبال خوشبختی باش و با کسی که خوشبختی تو را به یاد می‌آورد، در کنار او بمان.
ای صدر آل حیدر ، اگر غایبم زتو
اندر دلم محبت صدر تو حاضرست
هوش مصنوعی: ای بزرگترین فرزند علی، حتی اگر از تو دور باشم، محبت و عشق تو همیشه در دل من حضور دارد.
دارد تنم زخدمت اهل زمانه عار
لیکن بخدمت در والات فاخرست
هوش مصنوعی: بدن من از خدمت به اهل زمانه شرمنده است، اما خدمت به بزرگ‌ترها و شخصیت‌های والا باعث افتخار است.
بر حمد و شکر مدح تو مقصور کرده ام
تا در تنم دلست و زبانست و خاطرست
هوش مصنوعی: من تمام ستایش و شکرگزاری‌ام را معطوف به تو کرده‌ام، زیرا در وجودم قلب و زبان و ذهنی برای این کار دارم.
من خود کیم که شکر تو گویم؟که در بهشت
جان نبی و جان وصی از تو شاکرست
هوش مصنوعی: من چه کسی هستم که بخواهم تو را ستایش کنم؟ که در بهشت، روح پیامبر و جان وصی‌اش نیز از تو سپاسگزاری می‌کنند.
همواره تا زمین بر اجسام ساکنست
پیوسته تا سپهر بر اجرام سایرست
هوش مصنوعی: هرگاه که زمین بر روی اجسام ثابت است، آسمان نیز همواره بر روی سایر اجرام قرار دارد.
در کارها باول و آخرت یار باد
آنکس که اول همه اشیا و آخرست
هوش مصنوعی: در همه کارها موفق کسی است که آغاز و پایان همه چیز را در دست دارد و در هر حال از او یاری می‌گیرد.