گنجور

شمارهٔ ۲۰۱ - در مدح اتسز

نگارینا ، به هر معنی تمامی
دل از وصل تو یابد شاد کامی
بقامت حسرت سرو بلندی
بطلعت غیرت ماه تمامی
ثغوزک مثل عقدالدر حسنا
و عقدالدر متشق النظامی
و مجهُکَ کالهلالِ إذا تَبَدَّی
یشق سناه اودیةالظلامی
خور تابان ، که سلطان نجومست
کند پیش جمال تو غلامی
پریروی و پری خویی و با ما
نه جفت جامه و نه یار جامی
جبینک ساطع کالبرق ، منه
جفونی هاطلات کالغمامی
و جفنک لیس یدعی الجفن الا
و فی الحاظه عمل الحسامی
ببوس و غمزه همچون نوش و نیشی
بجعد و طره همچون صبح و شامی
اگر رویم چو زر پخته کردی
سزد ، زیرا ببر چون سیم خامی
یمللنی فراقک کل میل
علی لهب شدید الاضطرامی
ابیت و فی جفونی ماء حزن
و ما بینالضلوع نطی غرامی
تو ، ای موی نگار ، از روی معنی
همه مشکی ، اگر چه زلف نامی
معطر کرده عالم را نسیمت
مگر خلق شهنشاه انامی
کریم فی السخا کفیه بحر
خضیم زاخر الامواج طامی
شعار نهاه للایام زین
و حصن علاء للاسلام حامی
برای او جهان ملک روشن
بسعی او درخت عدل نامی
جناب فرخ او زایران را
شده چون خطهٔ کعبه گرامی
صفاءالبشر من لعناه بادا
و غیثالبر من غیاه حامی
و منه الملک محمل النواحی
و منه الشرع مرعی الذمامی
خداوندا ، تویی کزداد و دانش
امور دولت و دین را قوامی
جهان را آسمان افتخاری
هدی را آفتاب احترامی
ولیک فی سعود و ابتهاج
و خصمک فی عناء و اغتمامی
فهذا ساحب ذیل الامانی
و هذا شارب الکاس الحمامی
نه همچون عزم تو شمشیر هندی
نه همچون رای تو شعرای شامی
ظفر با تو خرامد ، هر کجا تو
ز بهر نصرة ملت خرامی
فدیتک قد عمرت برغم دهر
بناء مفاخر بعد انهدامی
فمنک ملکت ناصیة المباعی
ومنک بلغت قاصیةالمرامی
مرا پیرایهٔ امنی و یمنی
مرا سرمایهٔ نامی و کامی
جهان پر بند و دام حادثانست
مرا اصل امان زان بند و دامی
بقیت منعما و حماک کهف
یلوذ به جماهیر الانامی
و قدرک راسخ البیان راس
و مجدک شامخ الار کان سامی

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: سیاوش جعفری

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نگارینا ، به هر معنی تمامی
دل از وصل تو یابد شاد کامی
هوش مصنوعی: ای دلبر، در هر حال و به هر دلیلی، تمامی دل من از وصالت سرشار از شادی و خوشبختی است.
بقامت حسرت سرو بلندی
بطلعت غیرت ماه تمامی
هوش مصنوعی: به خاطر قامت زیبا و بلند تو، حسرت به دل سروی می‌زنم که در کنار تو، زیبایی یک ماه را در چهره‌ات می‌بینم.
ثغوزک مثل عقدالدر حسنا
و عقدالدر متشق النظامی
هوش مصنوعی: ثغوزک زیبا و دلنشین است مانند عقد الماس که با ظرافت و زیبایی خاصی تنظیم شده باشد.
و مجهُکَ کالهلالِ إذا تَبَدَّی
یشق سناه اودیةالظلامی
هوش مصنوعی: شما مانند هلال ماه هستید که وقتی نمایان می‌شود، نورش تاریکی‌ها را می‌شکافد.
خور تابان ، که سلطان نجومست
کند پیش جمال تو غلامی
هوش مصنوعی: خورشید که پادشاه ستاره‌هاست، در برابر زیبایی تو، مانند یک بنده‌ای می‌ماند.
پریروی و پری خویی و با ما
نه جفت جامه و نه یار جامی
هوش مصنوعی: زیبایی و نیکویی تو با ما به قدری است که حتی هیچ لباسی به اندازه محبت و دوستی ما به هم نمی‌رسد.
جبینک ساطع کالبرق ، منه
جفونی هاطلات کالغمامی
هوش مصنوعی: پیشانی‌ات مانند نور برق می‌درخشد و چشمانت همچون ابرها نرم و پروا دارند.
و جفنک لیس یدعی الجفن الا
و فی الحاظه عمل الحسامی
هوش مصنوعی: چشمانت را به خواب نبر، زیرا در دل شب، چشمان بیدار کسانی وجود دارد که بر کار خود مسلط‌اند.
ببوس و غمزه همچون نوش و نیشی
بجعد و طره همچون صبح و شامی
هوش مصنوعی: ببوس و ناز کن مانند خوشی و تلخی؛ پیچ و تاب موهایت همچون سپیده‌دم و غروب است.
اگر رویم چو زر پخته کردی
سزد ، زیرا ببر چون سیم خامی
هوش مصنوعی: اگر من مانند طلا در کوره پخته شوم، شایسته است، زیرا تو مانند نقره خامی هستی.
یمللنی فراقک کل میل
علی لهب شدید الاضطرامی
هوش مصنوعی: فراق تو به قدری عذاب‌آور است که من را به شدت به طرف خود می‌کشاند، مانند شعله‌ای که به شدت در حال سوختن و غلیان است.
ابیت و فی جفونی ماء حزن
و ما بینالضلوع نطی غرامی
هوش مصنوعی: در چشمانم آبی از اندوه جاری است و در دل من شعله‌ای از عشق می‌سوزد.
تو ، ای موی نگار ، از روی معنی
همه مشکی ، اگر چه زلف نامی
هوش مصنوعی: ای موی زیبا، تو به معنای تمام زیبایی‌ها، همه جا سیاه و درخشان هستی، هرچند نامت به زلف معروف است.
معطر کرده عالم را نسیمت
مگر خلق شهنشاه انامی
هوش مصنوعی: نسیم خوشبو، جهان را معطر کرده است، مگر اینکه مردم، دارای ویژگی‌های شاهانه و بی‌نظیر باشند.
کریم فی السخا کفیه بحر
خضیم زاخر الامواج طامی
هوش مصنوعی: به معنای اینکه شخصی بسیار بخشنده و سخاوتمند است، مانند دریای وسیع و پرموجی که همیشه سرشار از نعمت و فراوانی است.
شعار نهاه للایام زین
و حصن علاء للاسلام حامی
هوش مصنوعی: این جمله به حمایت و محافظت از دین اسلام اشاره دارد و به اهمیت محافظت از اصول و ارزش‌های اسلامی در مقابل چالش‌ها و مشکلات روزگار می‌پردازد. اهمیت و جایگاه دین باید همواره مورد توجه قرار گیرد و باید از آن به خوبی دفاع شود.
برای او جهان ملک روشن
بسعی او درخت عدل نامی
هوش مصنوعی: جهان به خاطر تلاش او به مکانی روشن و دل‌نشین تبدیل شده و درختی به نام عدالت در آن رشد کرده است.
جناب فرخ او زایران را
شده چون خطهٔ کعبه گرامی
هوش مصنوعی: جناب فرخ، همانند خطهٔ کعبه، برای زایران عزیز و گرامی است.
صفاءالبشر من لعناه بادا
و غیثالبر من غیاه حامی
هوش مصنوعی: این بیت به این معنی است که فردی که به خوبی و صفای انسانی می‌بالد، باید از زشتی‌ها و دشنام‌ها دوری کند. همچنین، کسی که به برکت و خوبی دیگران توجه دارد، باید از موارد ناپسند و مشکلات محافظت کند و از آن‌ها دور شود. در واقع، در این ابیات به اهمیت پاکی روح و نیت خوب اشاره شده است.
و منه الملک محمل النواحی
و منه الشرع مرعی الذمامی
هوش مصنوعی: مملکت و حکومت از اوست که نواحی را تحت پوشش دارد و قوانین از او سرچشمه می‌گیرد که نمایندگی و حقوق مردم را محترم می‌شمارد.
خداوندا ، تویی کزداد و دانش
امور دولت و دین را قوامی
هوش مصنوعی: خداوند، تو هستی که قدرت و دانش تو امور حکومت و دین را استحکام می‌بخشد.
جهان را آسمان افتخاری
هدی را آفتاب احترامی
هوش مصنوعی: جهان مانند آسمانی است که اعتبار و افتخاری دارد، و هدی مانند آفتابی است که درخشانی و احترام خاصی به خود اختصاص داده است.
ولیک فی سعود و ابتهاج
و خصمک فی عناء و اغتمامی
هوش مصنوعی: اما تو در حال خوشی و شادابی هستی، در حالی که دشمن تو در زحمت و اندوه به سر می‌برد.
فهذا ساحب ذیل الامانی
و هذا شارب الکاس الحمامی
هوش مصنوعی: این شخص در حال دنبال کردن آرزوها و امیدهاست و آن شخص دیگر در حال نوشیدن جامی از شراب است.
نه همچون عزم تو شمشیر هندی
نه همچون رای تو شعرای شامی
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که نه نیروی اراده‌ات به اندازه قوت و کارایی شمشیر هندی است و نه حکمت و فکر تو به زیبایی و ظرافت شعرای شام می‌رسد. با این تعبیر، شاعر به مقایسه‌ی ویژگی‌های مختلف پرداخته و نشان می‌دهد که نه تنها در مشخصات قدرت و اراده، بلکه در جنبه‌های دیگر نیز نمی‌توان قدرت‌های خاصی را نشان داد.
ظفر با تو خرامد ، هر کجا تو
ز بهر نصرة ملت خرامی
هوش مصنوعی: پیروزی در کنار توست، هر کجا که برای کمک به ملت قدم برداری.
فدیتک قد عمرت برغم دهر
بناء مفاخر بعد انهدامی
هوش مصنوعی: به خاطر تو جانم را فدای تو می‌کنم، چون بر این دنیای سخت و دشوار، پایه‌های افتخاراتم را با وجود شکست‌هایم بنا کرده‌ام.
فمنک ملکت ناصیة المباعی
ومنک بلغت قاصیةالمرامی
هوش مصنوعی: تو صاحب و مالک کارهای خود هستی و از توست که به اهداف دور و مقاصد بلند می‌رسی.
مرا پیرایهٔ امنی و یمنی
مرا سرمایهٔ نامی و کامی
هوش مصنوعی: من با زیبایی و امنیتی که داری، زینت یافته‌ام و به خاطر نام و موفقیت‌هایم، ارزشمند شده‌ام.
جهان پر بند و دام حادثانست
مرا اصل امان زان بند و دامی
هوش مصنوعی: جهان پر از مشکلات و سختی‌هاست، اما من از آن مشکلات در امان هستم.
بقیت منعما و حماک کهف
یلوذ به جماهیر الانامی
هوش مصنوعی: باقی‌مانده‌ات را محفوظ نگه‌دار و تو را حمایت کن، مانند غاری که جمعیت مردم به آن پناه می‌برند.
و قدرک راسخ البیان راس
و مجدک شامخ الار کان سامی
هوش مصنوعی: تو به خوبی در بیان و گفتار مسلط هستی و عظمت و مقام تو مانند کوهی ایستاده و بلندمرتبه است.