گنجور

شمارهٔ ۱۱۳

ز روزگار وفا خواهی؟ از تو این عجب است
که در مکیدن خون تو روز و شب دو لب است
نداده است کسی را مراد دنیاپرست
همیشه شوهر غداره جهان عزب است
زده جریب سرایی بتنگ و، زین غافل
که پنج روز دگر خانه تو ده وجب است
بود تصدق ارباب بخل،وقت مرض
عرق فشانی این خستگان، ز تاب تب است
چو خاک شو، که نسب میرسد بخاک ترا
ترا بنای سخن چون همیشه بر نسب است؟
ز اشک ریزی شمعم، چو روز روشن شد
که آب نخل دعا فیض گریه های شب است
به حال خود بنشین، کز جهان نبینی بد
شفیع سیلی استاد، طفل را ادب است
نظر بسوی سبب ساز میکنی به چه روی؟
از اینکه چشم تو واعظ همیشه بر سبب است

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ز روزگار وفا خواهی؟ از تو این عجب است
که در مکیدن خون تو روز و شب دو لب است
هوش مصنوعی: اگر انتظار داری روزگار به تو وفا کند، جالب اینجاست که در عجب هستی. چرا که تنها چیزی که دائماً در حال مصرف کردن توست، دو لب است که به طور مداوم خون تو را می‌مکند.
نداده است کسی را مراد دنیاپرست
همیشه شوهر غداره جهان عزب است
هوش مصنوعی: کسی که فقط به فکر دنیا و مادیات است، هرگز به خواسته‌هایش نخواهد رسید؛ چرا که او همیشه در تنهایی و بی‌همراهی زندگی می‌کند.
زده جریب سرایی بتنگ و، زین غافل
که پنج روز دگر خانه تو ده وجب است
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به وضعیتی اشاره می‌کند که شخصی در حال تنگنا و کمبود فضا یا منابع است. او همچنین بر این نکته تأکید می‌کند که فقط پنج روز دیگر همین وضعیت ادامه خواهد داشت و بعد از آن شرایط تغییر خواهد کرد. به نوعی، بی‌توجهی به شرایط فعلی و آینده را گوشزد می‌کند.
بود تصدق ارباب بخل،وقت مرض
عرق فشانی این خستگان، ز تاب تب است
هوش مصنوعی: در زمان بیماری، بخیلان به جای کمک و محبت، تنها عرق عذابی را که بر دل خویش دارند، به نمایش می‌گذارند و از بی‌رحمی و سخت‌گیری خود رنج می‌برند.
چو خاک شو، که نسب میرسد بخاک ترا
ترا بنای سخن چون همیشه بر نسب است؟
هوش مصنوعی: خود را humble و ساده کن، زیرا ریشه و نسب تو از خاک است. اساس سخن گفتن نیز همیشه بر پایه همین ریشه است.
ز اشک ریزی شمعم، چو روز روشن شد
که آب نخل دعا فیض گریه های شب است
هوش مصنوعی: وقتی روز روشن می‌شود، من مانند شمعی هستم که اشک می‌ریزد. این اشک‌ها همانند آبی هستند که برای نخل دعا، نتیجهٔ گریه‌های شب است.
به حال خود بنشین، کز جهان نبینی بد
شفیع سیلی استاد، طفل را ادب است
هوش مصنوعی: به آرامش خود ادامه بده، زیرا از جهان بدی‌ها نخواهی دید. در مقابل، اگر با کسی بزرگ‌تر یا مؤدب تری روبرو شوی، بچه را به آداب و احترام تعلیم می‌دهند.
نظر بسوی سبب ساز میکنی به چه روی؟
از اینکه چشم تو واعظ همیشه بر سبب است
هوش مصنوعی: به چه دلیلی به منبع و دلیل توجه می‌کنی؟ زیرا همیشه چشم تو به دنبال دلیل و علت است.