گنجور

شمارهٔ ۲۲ - در مدح شمس الدین

در دل هر که مهر ایمانست
مهر شمس حسام برهانست
آنکه بر ملک و دین جد و پدر
ملک کامران و سلطانست
پادشاهی که حرب لشگر او
از سوآل و جواب ایمانست
مدد او چو بحث حرب شود
از حدیث رسول و قرآنست
چون دو لشگر مصاف راست کند
هر کجا اوست فتح با آنست
پیش هفتاد صف بدعت ور
سپه آرا و مرد میدانست
شیخ الاسلام اهل اسلام است
که هنوز از شماره صبیانست
از بزرگان بدانش افزونست
گرچه زیشان بسال نقصانست
نه بزرگان چو بنگرند بدو
بحقیقت ز عمر تاوانست
ای بزرگی که مثل تو بجهان
همچو آب حیات پنهانست
در الفاظ تو بجان عزیز
بخرند اهل علم و ارزانست
لفظ تو در بحر خاطر تست
خاطرت نیز بحر عمانست
بر براق بهشت فخر کند
مرکبی کز تو داغ بررانست
هر کجا مرکب تو گام زند
زیر نعلش ریاض رضوانست
از خرامیدن رکاب تو شاه
جنت و خلد هر دو یکسانست
خلدوار است خانه ای که درو
کمترین بنده تو مهمانست
گفتن وصف آن سرای که تو
میهمانی درو نه امکانست
بر تو مهمان نثار کردن جان
بر خداوند خانه آسانست
در بخارا دلی مدان امروز
که نه در فرقت تو بریانست
وز جمال تو اهل نخشب را
دل و جان چون بهار و بستانست
یوسف عهدی و دو شهر بتو
این چو مصر است و آن چو کنعانست
این و آن هر دو ملک و ملک تواند
وز تو بر هر دو جای فرمانست
شرف شمس تا بود بحمل
خانه ماه تا که سرطانست
شمس اقبال تو مشرف باد
خود مه دولت تو تابانست
تا سپهر شریف را مادام
گرد خاک کثیف دورانست
بر مراد تو باد دور سپهر
دور او تا بحکم یزدانست
باد یزدان نگاهبان ملک
علم تو دینش را نگهبان است

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

در دل هر که مهر ایمانست
مهر شمس حسام برهانست
هوش مصنوعی: در دل هر کسی که ایمان واقعی دارد، عشق و محبت شمس حسام درخشانی وجود دارد.
آنکه بر ملک و دین جد و پدر
ملک کامران و سلطانست
هوش مصنوعی: کسی که بر سرزمین و دین اجدادش سلطنت می‌کند و در رفاه و خوشبختی است.
پادشاهی که حرب لشگر او
از سوآل و جواب ایمانست
هوش مصنوعی: شخصی که در مقام رهبری قرار دارد، قدرت خود را از فهم و پاسخ به پرسش‌های مرتبط با ایمان به دست می‌آورد.
مدد او چو بحث حرب شود
از حدیث رسول و قرآنست
هوش مصنوعی: کمک او زمانی به میان می‌آید که جنگ و جدال مطرح شود، و این کمک از صحبت‌های پیامبر و قرآن ناشی می‌شود.
چون دو لشگر مصاف راست کند
هر کجا اوست فتح با آنست
هوش مصنوعی: وقتی دو لشکر برای نبرد آماده می‌شوند، هر جا که او باشد، پیروزی از آنِ اوست.
پیش هفتاد صف بدعت ور
سپه آرا و مرد میدانست
هوش مصنوعی: در برابر هفتاد نفر که به بدعت و نوآوری پرداخته‌اند، او همچون یک سپه‌سالار و مرد میدان، استوار و محکم ایستاده است.
شیخ الاسلام اهل اسلام است
که هنوز از شماره صبیانست
هوش مصنوعی: شیخ الاسلام، فردی است از اهل اسلام که همچنان در شمار کودکان قرار دارد.
از بزرگان بدانش افزونست
گرچه زیشان بسال نقصانست
هوش مصنوعی: افراد بزرگ و با دانش، اطلاعات و آگاهی بیشتری دارند، هرچند که ممکن است از نظر سنی از دیگران کوچکتر باشند.
نه بزرگان چو بنگرند بدو
بحقیقت ز عمر تاوانست
هوش مصنوعی: وقتی بزرگان به او نگاه می‌کنند، در واقع از عمر خود پشیمان می‌شوند.
ای بزرگی که مثل تو بجهان
همچو آب حیات پنهانست
هوش مصنوعی: ای بزرگمردی که مانند تو در جهان وجودی پنهان و همچون آب حیات داری.
در الفاظ تو بجان عزیز
بخرند اهل علم و ارزانست
هوش مصنوعی: اهل علم با جان و دل به صحبت‌ها و کلمات تو ارزش می‌دهند و این موضوع برای آنها بسیار مهم و حائز اهمیت است.
لفظ تو در بحر خاطر تست
خاطرت نیز بحر عمانست
هوش مصنوعی: کلام تو در ذهن من مانند دریا است و فکر تو نیز همچون دریای عمان گسترده و بی‌پایان است.
بر براق بهشت فخر کند
مرکبی کز تو داغ بررانست
هوش مصنوعی: در بهشت، مرکبی که نشانی از تو دارد، برتر از سایرین احساس فخر و افتخار می‌کند.
هر کجا مرکب تو گام زند
زیر نعلش ریاض رضوانست
هوش مصنوعی: هرجا که اسب تو پا می‌گذارد، زیر سم‌هایش بهشت و شادی است.
از خرامیدن رکاب تو شاه
جنت و خلد هر دو یکسانست
هوش مصنوعی: وقتی تو با ناز و دلربایی قدم برمی‌داری، بهشت و باغ‌های پرنعمت هیچ تفاوتی با هم ندارند.
خلدوار است خانه ای که درو
کمترین بنده تو مهمانست
هوش مصنوعی: خانه‌ای که در آن کمترین بنده‌ات مهمان است، مانند بهشتی جاودانه است.
گفتن وصف آن سرای که تو
میهمانی درو نه امکانست
هوش مصنوعی: تو نمی‌توانی توصیف جایی را بکنی که مهمان آن هستی؛ زیرا این کار ممکن نیست.
بر تو مهمان نثار کردن جان
بر خداوند خانه آسانست
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که برای کسی که در خانه خداوند مهمان است، فدای جان خود شدن بسیار آسان و طبیعی به نظر می‌رسد.
در بخارا دلی مدان امروز
که نه در فرقت تو بریانست
هوش مصنوعی: امروز در بخارا دلی را به حساب نیاور که در غم جدایی تو می‌سوزد.
وز جمال تو اهل نخشب را
دل و جان چون بهار و بستانست
هوش مصنوعی: زیبایی تو باعث شده که دل و روح اهل نخشب، شاداب و سرزنده مانند بهار و باغ باشد.
یوسف عهدی و دو شهر بتو
این چو مصر است و آن چو کنعانست
هوش مصنوعی: تو یوسف هستی و دو شهر برای تو وجود دارد، یکی مانند مصر و دیگری مانند کنعان.
این و آن هر دو ملک و ملک تواند
وز تو بر هر دو جای فرمانست
هوش مصنوعی: این و آن هر دو می‌توانند به قلمرو تو تعلق داشته باشند و تو بر هر دو سلطنت می‌کنی.
شرف شمس تا بود بحمل
خانه ماه تا که سرطانست
هوش مصنوعی: تا زمانی که خورشید در برج سرطان قرار دارد، ارزش و شرف آن باقی است.
شمس اقبال تو مشرف باد
خود مه دولت تو تابانست
هوش مصنوعی: ای شمس، اقبال تو همیشه در اوج است و روشنایی تو به مانند ماه، باعث روشنی و شکوه دولت و سرنوشت تو می‌باشد.
تا سپهر شریف را مادام
گرد خاک کثیف دورانست
هوش مصنوعی: تا زمانی که آسمان بزرگ و باعزت به دور خود گرد و غبار ناشی از ناپاکی‌های زمانه را بچرخاند.
بر مراد تو باد دور سپهر
دور او تا بحکم یزدانست
هوش مصنوعی: برای رسیدن به خواسته‌ات، این دور زمان به اراده و فرمان الهی است.
باد یزدان نگاهبان ملک
علم تو دینش را نگهبان است
هوش مصنوعی: نسیم الهی حفظ و نگهداری از سرزمین علم تو را بر عهده دارد و دین تو نیز پاسدار آن است.